Hoe is het om bij een bende te horen in El Salvador?

In Trippers reizen Maurice Lede en Tim Hofman af naar El Salvador, waar twee bendes al jaren lijnrecht tegenover elkaar staan: M-18 en MS. Er wordt veel bloed vergoten en eenmaal in een bende is er amper een weg terug.

Om bij een van deze bendes te horen moet iemand zich eerst bewijzen. ‘Als je hierin stapt moet je ballen hebben. Voordat je wordt ingelijfd is dit een test: je moet eerst iemand doden. Als je dat niet doet, dan hoor je er niet bij. Dus iedereen hier heeft ballen. (…) We moeten ons bewijzen tegenover mensen die bij een andere, vijandelijke bende horen. Als we een vijand hebben vermoord zijn we blij dat we onze missie hebben volbracht. Dan bouwen we een feest.’ Nadat iemand een vijand heeft gedood wordt hij ingelijfd bij de bende. Dan hoor je erbij, tot de dood. ‘Vanaf het moment dat je geïnitieerd bent wachten er drie plekken op je: de begraafplaats, de gevangenis of het ziekenhuis.’

Bende-tattoos

In San Salvador is het bendeleven onlosmakelijk verbonden aan tatoeages. Na het moorden heeft iemand het recht zich aan te sluiten bij de bende, en vanaf dat moment mag de tatoeage van de bende worden gezet. Maar dat brengt een enorm risico met zich mee. De politie checkt bij een aanhouding eerst op tatoeages. Want iemand die getatoeëerd is, wordt in El Salvador als delinquent beschouwd. Iemand die door de politie wordt aangehouden en tatoeages blijkt te hebben, eindigt in de gevangenis. Maar niet alleen de politie vormt een gevaar. Ook wanneer een andere bende de tatoeages ziet loop je het risico om gedood te worden.

Ondanks het gevaar dat aan alle kanten loert, blijven bendeleden tatoeages zetten. Velen zelfs in hun gezicht. ‘Een tatoeage is heel belangrijk. Je hebt tattoos die het logo van de bende voorstellen. Je hebt tattoos die de ene bende wel kan zetten, maar voor de andere verboden zijn. Als de bende tatoeages draagt, dan is dat zo. Als je als bendelid tatoeages draagt, weet je dat je een groot risico gaat lopen. Maar dat hoort erbij.’

Heksenjacht

Het leven binnen een bende is, net als de tatoeages, voor altijd. Aansluiten bij de een bende betekent per definitie in oorlog zijn met de andere bende. En strijden tot de dood. Een heksenjacht noemt een bendelid het. ‘Als ze een van onze broeders te grazen nemen, dan pakken we al onze wapens en vallen we de andere buurt aan.’ De bendes hebben namelijk allemaal een eigen territorium. Binnen dit gebied maken de bendes de dienst uit. Zij bepalen de regels, ook voor de gewone inwoners van de stad. Over het centrale plein Plaza Civica lopen onzichtbare grenzen. Het is opgedeeld. De rechterkant van het plein is terrein van MS 13 en om de hoek begint het terrein van Barrio 18. Het is daarmee een van de gevaarlijkste plekken in de stad. Straatverkopers hebben een vast plek op het plein waar ze huur voor betalen aan de bende. Als ze niet betalen worden ze vermoord.

De bendeleden hebben, los van bij welke bende ze horen, een ding gemeen: de pijn van vervolging en het verliezen van familieleden. ‘Toen ze m’n familie afmaakten was dat heel zwaar voor mij, maar ik heb altijd mijn rug recht gehouden. Ze hebben mijn vriendin en mijn eerste baby afgemaakt. Ik was 15 jaar oud. Daarna ben ik de straat opgegaan en heb ik mij eroverheen gezet. (…) Bij ‘Barrio 18’ vond ik steun.’ Het is een enorme vicieuze cirkel waar veel mensen in El Salvador in terecht komen, en maar moeilijk uit komen.

Uitweg

Naast de dood of de gevangenis is er nog een andere uitweg: de kerk. Steeds meer mannen kiezen deze weg. Maar dat is niet zonder risico. Tim Hofman gaat langs bij een kerk waar veel oud-bendeleden hun heil zoeken. Daar praat hij met een jongen. Groot op zijn rug staan de cijfers 1 en 8 getatoeëerd. Hij zit onder de littekens en blauwe plekken.