Een eerlijk gelijkwaardig Nederland. Wij zijn voor. Jij ook?

Hoe is het met de 'slachtoffers' van Kopspijkers?

07-12-2019
  •  
leestijd 6 minuten
  •  
923 keer bekeken
  •  
Gort-IWJ-OwenSchumacher

Ilja Gort

Door: Owen Schumacher


In Kopspijkers imiteerden cabaretiers bekende personen zoals Pim Fortuyn, prinses Máxima en Frank de Grave. Imitator/komiek Owen Schumacher vraagt zich af hoe dat was voor de ‘slachtoffers’.

Ik werd een imitator tegen wil en dank. Dat kwam zo. In 2001 werkte ik als schrijver mee aan het tv-programma Kopspijkers en dacht mee aan de grappen voor Peter Heerschop, Viggo Waas en Hans Sibbel die aan het eind van dat programma de week doornamen. In de laatste afleveringen van dat voorjaarsseizoen hadden we een groot deel van het publiek zover gekregen om mee te doen met een grap om uit protest tegen de maakbaarheid van hits aan te tonen dat iedereen met de juiste marketingtechniek en een succesvol programma achter zich een nummer-1-hit zou kunnen maken. Dat werd het oermelige ‘One Day Fly’ en we kwamen op 1! Daarna vonden de cabaretiers het genoeg geweest. Dit was een mooie kers op de taart en een perfect moment om te stoppen. Maar als gevolg van deze beslissing zat Jack met een lege tafel en met zijn handen in het haar. Hij had al diverse cabaretiers benaderd, maar niemand durfde het aan; het waren ook grote schoenen om te vullen.

Pechtold-IWJ-OwenSchumacher

Alexander Pechtold

Ik opperde toen dat het misschien goed was om iets anders te doen, om daar de week niet als jezelf te bespreken maar als typetje. Op die manier zou je ook minder met je voorgangers worden vergeleken. Ik dacht daarbij meteen aan Paul Groot die ik kende van de redactie van Dit was het nieuws en die ik, toen we samen bij Spijkers met koppen op de radio werkten, fantastische imitaties had horen doen. Jack Spijkerman had er een hard hoofd in, maar omdat hij niks anders had, moesten we het maar proberen. Een week voor de eerste aflevering maakten we een proefaflevering waarin Paul een fantastische Pim Fortuin speelde, Ellen Pieters een magistrale Maxima en ik ‘iemand van de AIVD’.

Gort-IWJ-OwenSchumacher

Ilja Gort

Onmiddellijk werd duidelijk dat dat niet specifiek genoeg was. Wie ben jij dan? Hoe weet ik of je wel lijkt? Het was zonneklaar dat deze vorm eventueel kon werken als we alle drie bestaande figuren zouden spelen. In de week van de eerste aflevering kwam minister Frank de Grave in het nieuws. Ik besloot een poging te wagen en maakte van Frank de Grave een te gretig mannetje dat graag met de grote jongens mee wilde doen. Om dat te accentueren zetten we hem op een kleiner stoeltje dan de andere twee en toen mij vijf minuten voor de opname gevraagd werd wat ‘minister de Grave’ aan tafel zou drinken, besloten we dat dat een glaasje sinas met een rietje moest zijn. Het was geen imitatie, maar eerder een karikatuur, maar blijkbaar een treffende, want deze minister werd met zijn lijfspreuk ‘Nobody fucks with Frank de Grave’ een regelmatig terugkerende gast in het programma. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de aanleiding in het nieuws steeds kleiner hoefde te zijn om hem toch steeds weer op te laten draven.
VanBeckhoven-IWJ-OwenSchumacher

Robert van Beckhoven

In de jaren die daarop volgden, heb ik zo van veel bekende Nederlanders een soort levende cartoon mogen maken. Leuk om te doen en een doeltreffend middel om een punt te maken. Over de gevolgen voor degenen die we nadeden, heb ik in die tijd eigenlijk nauwelijks nagedacht. Zij waren beroemdheden, verschenen zelf in het nieuws en verdienden ons commentaar. Zij waren begonnen, wij reageerden slechts, vond ik.

Spijkerman-IWS-OwenSchumacher

Jack Spijkerman

Maar vorig jaar verscheen het boek Grote jongen zijn van Jan Tromp en Frank de Grave. Daarin vertelde De Grave dat hij toentertijd steeds vaker werd aangesproken op mijn imitatie en dat hij zelfs op straat werd nageroepen met ‘Hé, Kopspijkers!’. Hij besloot om zijn schouders er maar over op te halen, maar hij merkte ook mensen in zijn directe omgeving er last van hadden; zijn puberkinderen bijvoorbeeld, die daarover op school door medeleerlingen en leraren (!) werden aangesproken.

Verhulst-IWJ-OwenSchumacher

Gert Verhulst

Dit (bij)effect deed me wel wat. Misschien omdat ik zelf kinderen heb die net puber waren geweest en ik weet hoe vervelend het is om altijd als ‘kind van’ iemand te worden beschouwd. Nee, ik had geen spijt van de imitaties. De minister verdiende het, maar over de impact op familie en omgeving voelde ik me toch wat bezwaard. Frank de Grave zelf vertelde in het boek overigens dat zijn wraak zoet was. Door de structurele herhaling van de persiflage was hij een stuk bekender geworden en toen wij de eerste dvd van Kopspijkers feestelijk wilden overhandigen, vroegen we hem en was hij zo sportief om die in ontvangst te nemen. Bij die gelegenheid vertelde hij dat hij bij de laatste verkiezingen maar liefst 24.000 voorkeursstemmen had gekregen en dat hij dus dankzij de imitatie een eigen plek in de Tweede Kamer had veroverd. Ook dat was een bijeffect waar wij nooit op hadden gerekend.

Scherder-IWJ- OwenSchumacher

Erik Scherder

Wat brengt zo’n imitatie nou teweeg bij een ‘slachtoffer’? Die vraag bleef maar door mijn hoofd spoken en zo ontstond het idee voor een podcastserie waarin ik in gesprek zou gaan met de mensen die ik ooit zelf speelde. Ik had ze geparodieerd en voor die gelegenheid bestudeerd maar me daarbij geconcentreerd op hun uiterlijke kenmerken en op hun publieke rol, maar wie waren ze werkelijk? Wat was hun drive en hoe gingen ze om met kritiek? Dat werd de serie Ik was jou, die ik maakte voor Omroep Max en NPO Radio 1 en waarin ik sprak met elf van mijn ‘slachtoffers’.

Knevel-IWJ-OwenSchumacher

Andries Knevel

Frank de Grave kon me helaas niet te woord staan. Voor zijn nieuwe functie bij de Raad van State moest hij boven de partijen staan, zei hij. Maar misschien komt het er ooit nog eens van. Met de anderen had ik naar mijn gevoel heel fijne, openhartige gesprekken. Zoals met Andries Knevel, al moest ik hem nog wel overtuigen van mijn goede bedoelingen. Hij vertelde me dat hij dol was op satire, maar dat hij het vervelend vond dat ik hem in mijn imitatie liet vloeken. Iets wat hij naar eigen zeggen nooit deed. Dat hij dat wel deed als ik hem imiteerde, maakte het voor ons juist zo grappig, vooral omdat de vloek per ongeluk was. Maar misschien was het ook wel wat puberaal. Nu zou ik dat ook nog meer zo snel doen.

Chabot-IWJ-OwenSchumacher

Bart Chabot

De meeste mensen die ik sprak, gaven aan dat ze de imitatie een eer vonden, al waren er ook die het lastig vonden om zichzelf te herkennen in de parodie. Ferry Mingelen bijvoorbeeld kreeg veel lovende woorden van de mensen uit zijn omgeving die zeiden dat het zo herkenbaar was, maar hij vond mijn typetje veel te overdreven. Oud-minister Gerrit Zalm zei dat het een selffulfilling prophecy werd. Ik had hem meermalen problemen weglachend afgeschilderd, waarna door krantenredacties vooral foto’s werden uitgekozen waarop hij breeduit lachte. Hij had er zelf geen last van gehad maar vertelde wel dat de imitaties invloed hadden. Na de laatste verkiezingen benaderde hij als formateur een volgens hem zeer geschikte kandidaat voor een ministerspost maar die weigerde na bedenktijd omdat ze naar eigen zeggen geen zin had om door Koefnoen te worden nagedaan. Arme vrouw, bij de laatste verkiezingen was Koefnoen al gestopt! Ilja Gort noemde mij ‘een wolf in schaapskleren’ want ik leek in het gesprek zo aardig, maar ik had in onze parodie precies die eigenschappen benadrukt die het oordeel van zijn haters bevestigden.

Mingelen-IWJ-OwenSchumacher

Ferry Mingelen

De imitatie van Alexander Pechtold was van lang geleden, maar hij vond het destijds confronterend en toch ook een goede spiegel. Bij professor Erik Scherder had ons filmpje een heel ander onbedoeld maar mooi effect gehad. Het had hem een enorme opkikker gegeven nadat hij eerder in een tv-recensie was afgebrand. Hij werd er veel op aangesproken, maar uitsluitend op een positieve manier. Het had hem goed gedaan en wist ook precies te vertellen waar dat fenomeen in de hersenen had plaatsgevonden. Ik vond het fijn dat ik deze gesprekken met open vizier ben aangegaan en het smaakt wat mij betreft naar meer.

En nu komt er dus een speciale aflevering van Kopspijkers. Ik ben benieuwd of de kennis uit deze gesprekken mij nu anders laat spelen. Empathischer wellicht. Ik zal toch niet geslagen zijn door de gesel der mildheid?

Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Meld je snel en gratis aan voor de BNNVARA nieuwsbrief!