Een eerlijk gelijkwaardig Nederland. Wij zijn voor. Jij ook?

Hoe houden we de dodenherdenking in stand?

04-05-2020
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
327 keer bekeken
  •  
Vlag halfstok

Nederlandse vlag halfstok

© Twitter

Vandaag herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Nu de oorlog steeds langer geleden is rijst de vraag: hoe zal deze herdenking er over enkele jaren uitzien? Hoe herdenk je een oorlog zonder  hen die dit meemaakten? 

Deze vraag stelde Ambassadeur van de Vrijheid Roxeanne Hazes aan Salo, een overlever van de oorlog. ‘Er komt straks een moment dat de overlevers van de Tweede Wereldoorlog hun eigen verhaal niet meer kunnen vertellen. Dan komt mijn kindje op een leeftijd dat ik hem heel graag wil vertellen wat ik hem hoor te vertellen, wat belangrijk is. Ik vroeg aan hem: wat wil je dat ik hem vertel?’, zo vertelt ze in Op1.
Praten
Hoe betrek je kinderen bij een oorlog en laat je ze leren van de verhalen van mensen die zij niet meer zullen kennen? Wie moeten zij herdenken? Deze vragen waren vorig jaar rond deze tijd ook onderwerp van gesprek bij Pauw. Ook Ambassadeur van de Vrijheid in 2019 Maan ging in gesprek met Jan de Vaal, een verzetsheld. Na het zien van een fragment wil ze haar generatie op het hart drukken te praten en vragen te stellen. ‘Ik denk dat ik bij de laatste generatie hoor die in levenden lijve mensen kan ontmoeten die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt. Daarom is het heel belangrijk voor de jeugd nu om er met opa’s en oma’s of mensen die je kent over te praten. Het mag niet vergeten worden.’
Alle oorlogsslachtoffers 
Maar alvorens Maan hierover vertelt opent Jeroen Pauw het gesprek door te vragen aan wie iedereen denkt op 4 mei. Politica Gerdi Verbeet geeft aan vaak te denken aan haar tante Johanna, die ondergedoken zat. Of aan de verhalen van haar ouders. Maan denkt aan haar opa’s en oma’s. Maar ze geeft ook aan dat het begrip dodenherdenking voor haar breder geïnterpreteerd mag worden. ‘Ik denk dat iedereen voor zichzelf kan uitmaken waar hij precies aan denkt. Of dat over de Tweede Wereldoorlog gaat, of over iemand die je kent die nu in een oorlog zit, of die in het leger heeft gezeten voor Nederland in bijvoorbeeld Afghanistan. Ik denk dat iedereen dat zelf kan uitmaken.’ Het Nationaal Comité werkt ook aan een verbreding van de herdenking. Zo ging Maan vorig jaar, naast haar gesprek met verzetsstrijder Jan de Vaal, ook in gesprek met oorlogsveteraan Dayrohn, die in Afghanistan heeft gediend.
Nationale discussie
En precies dat vormt al jarenlang een nationale discussie. Volgens cultureel psycholoog en columnist Keyvan Shahbazi moet de herdenking op 4 mei zich beperken tot de Holocaustslachtoffers. Ook burgerslachtoffers en andere (Tweede Wereld-) oorlogsslachtoffers zouden hierbuiten gehouden moeten worden, zo pleit hij. ‘Door steeds maar de herdenking op 4 mei te verbreden, daar verliezen we de verdieping mee uit het oog. De slachtoffers van de Holocaust waren geen toevallige slachtoffers. Deze mensen werden systematisch en planmatig ontmenselijkt en geïsoleerd, (…) gedeporteerd en vergast. Dat heeft een bepaalde verdieping die we nooit uit het oog mogen verliezen.’ Onterecht volgens Gerdi Verbeet. De laatste zondag van januari worden namelijk de Holocaustslachtoffers herdacht.

Rituelen
Los van de vraag wie er herdacht zouden moeten worden, staat het feit dát er herdacht moet worden buiten kijf. Ook de jongere generaties lijken het belangrijk te vinden, zo merkt ook Verbeet op. ‘Je merkt dat ze hechten aan de rituelen. Die hebben ze van jongs af aan van huis uit meegekregen. Dat vinden ze ontzettend belangrijk. De vlag halfstok, het Wilhelmus zingen, twee minuten stil; dat vinden ze eigenlijk het allerbelangrijkste.’ En dat blijkt ook uit onderzoek. ‘Het hoeft niet leuk, zeggen ze tegen ons. We willen gewoon dat het inhoudelijk is, dat we het verhaal horen’, aldus Verbeet in Pauw. En dat ziet ook politica Khadija Arib. ‘Ik zie bij elke herdenking steeds meer jongeren. Dat geeft toch ook weer hoop. Dat er ook weer een generatie is die zich de impact van zo’n oorlog realiseert en daar ook bij stilstaat’, vertelt ze bij Op1.

Heel belangrijk, volgens Shahbazi. ‘De Holocaust is een spiegel waar iedere generatie opnieuw in moet kijken om zijn eigen positie in de samenleving te bepalen en voor zichzelf uit te maken in wat voor samenleving hij zou willen leven.’

Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.