Bij welke film, serie of boek herkenden bekende LHBTI’ers hun geaardheid?

Barbara Barend (sportjournalist)

Martina Navrátilová (voormalig proftennisster)
‘Er kwamen veel homo’s bij ons thuis over de vloer; ik kende het fenomeen. Ik wist ook dat het goed was dat ik daar als klein meisje mee in aanraking kwam. Ik was destijds enorm fan van Martina Navrátilová. Ik zag dat het belangrijk was dat er iemand was die zei wat ze vond, en kon zijn wie ze was. Toen wist ik nog niet dat die bewondering voor haar ook een andere reden had: ik ben er heel laat achter gekomen dat ik vrouwen leuk vond, ik werd pas op mijn 21ste verliefd op een meisje.’

Claudia de Breij (cabaretier, auteur)

Torch song trilogy (film, 1988)
‘Ik denk dat ik vijftien was toen ik deze film op televisie zag. Het was volgens mij ook de eerste keer dat mijn ouders al naar bed gingen en zeiden: ‘nou, blijf maar op als je wilt’ – dat is ook een moment, als kind. De film greep me ontzettend aan, ik vond hem heel grappig. De film is een autobiografie van Harvey Fierstein, een homoseksuele man die optreedt als dragqueen. De film volgt hem in zijn ontmoetingen en liefdesleven. Torch song trilogy was heel ‘empowering’ voor mij – daar is geen goed Nederlands woord voor. Ik zag een krachtige originele denker die doet wat hij wilde, én hij is gay. En hij is er nog trots op ook. Toen dacht ik voor het eerst: oh, misschien ben ik dat wel. En misschien is dat dus wel oké.’

Shishani Vranckx (zangeres)

The l word (serie, 2004-2009)
‘Ik had nooit op een bewuste manier gekeken naar lesbische vrouwen in de media. Ik wist dat ik op vrouwen viel – ik was 23 toen de serie op tv verscheen –, maar ik zag het nooit om me heen. The l word was een weerspiegeling van heel veel prachtige, diverse vrouwen, van andere achtergronden. Voor mij was die serie heel belangrijk, omdat ik zoiets niet had gezien toen ik opgroeide. Dat er verschillende typen vrouwen zijn, van verschillende achtergronden, die succesvol zijn, mooi, dat was voor mij een verademing. Het was heel belangrijk voor hoe ik mij in mijn lichaam voelde. En hoe ik mij in de samenleving voelde, want ik kreeg net een vriendin. Twee jaar later ging ik naar Namibië, waar ik ben geboren. Ik was als de dood om het daarover te hebben, maar ik heb zoveel kracht geput uit de vrienden en vriendinnen die ik heb gemaakt. En dat we samen naar The l word keken en je daarbij niet twijfelt aan jezelf.’

Godspeed – Lynn Breedlove (boek, 2013)
‘Op vijftienjarige leeftijd heb ik een exemplaar van Godspeed weten te confisqueren. Dat was voor mij het punt waarop ik dacht: hé, zo kan het ook! Het gaat over een groep lesbiennes die niet zo rooskleurig zijn zoals je in The l word ziet. En ik herkende me daar heel erg in. In de commerciële gayscene kon ik me helemaal niet vinden, maar dit was punk. Het ging gewoon over een stel punkwijven uit Amerika. En die zopen bier en die gingen speed snuiven. Dat rauwe en dat echte was te gek.’

Outrageous! (film, 1977)
‘Ik was zeventien toen ik mijn ouders vertelde dat ik homo was. Dat viel samen met een doorbraakmoment – het was het begin van de discotijd – waarin het hele idee van homoseksualiteit plotseling een soort mainstream werd. De generatie vóór mij moest nog aanbellen bij clubs, maar plotseling werd alles heel open. En het werd heel populair, ook bij niet-homo’s. Het was plotseling heel hip. In de film Outrageous! speelde Craig Russell een travestiet die, heel klassiek, allemaal diva’s nadeed. Marlène Dietrich en van die mensen die we allemaal vergeten zijn. Hij deed ze zó perfect na, dat hij ook heel populair werd en – volgens mij – in een uitverkocht Carré in Amsterdam speelde, wekenlang. Het was een tijd van enorme vrijheid, waardoor ik met mijn coming out werd meegesleept in een soort stream.’

Barrie Stevens (choreograaf)

La fille mal gardée (ballet)
‘Toen ik vijftien of zestien was, zag ik dit ballet voor het eerst in Covent Garden in Londen. Op die plek ontstond een erotische gedachte in me. Ik zag daar natuurlijk prachtige jongens in maillots. Het was heel mooi, heel prikkelend. Ik merkte dat het ook iets in me wakker maakte. Ik dacht: misschien moet mijn leven zich ook in het theater gaan afspelen.’

Valentijn de Hingh (model, schrijver, DJ)

The Jerry Springer show (talkshow, 1991-2018)‘
The Jerry Springer show was een programma dat heel erg op conflict geënt was, heel vervelend eigenlijk. Transgender personen die in de kast zaten, kwamen daar vaak voorbij. Zij gingen daar aan hun geliefden vertellen dat ze transgender waren. Ik herinner me een transvrouw die aan haar vriend, of haar verloofde, vertelde dat ze transgender was. Dat wist hij niet. Die man werd erbij gehaald, ging op een stoel zitten en dacht: misschien wil mijn vrouw iets liefs tegen me zeggen. De vrouw zijn dan: ‘ I’m a man! ’ – heel erg recht voor z’n raap. Wat ik heel raar vond, was dat dit iets met mij te maken had, maar mijn leven zag er echt heel anders uit. Ik was vrij jong toen ik erachter kwam dat ik transgender was, ik denk een jaar of zeven, acht. Mijn ouders accepteerden mij heel erg. Ik werd een beetje gepest, niet heel erg. Maar de vrouw in The Jerry Springer show werd echt in elkaar geslagen. Dat was mij nog nooit overkomen. Ik was eigenlijk vooral heel boos op het publiek: waarom staan die mensen te schreeuwen en te joelen? Waarom helpt niemand haar?’

Hanna Bervoets (auteur)

Xena: warrior princess (tv-serie, 1995-2001)
‘Ik keek deze serie in het begin helemaal niet. Mijn vriendinnen keken wel, maar ik dacht dat het saai was, een beetje kinderachtig. Maar via internet kwam ik erachter dat er lesbische subtekst in de serie zat. De makers hadden er een soort codes ingestopt, een soort hints naar een verborgen subverhaal waarin Xena en Gabrielle, haar tegenpool in de serie, een lesbische relatie zouden hebben. Dus mijn vriendinnen zagen gewoon een spannende fantasyserie, en ik begreep ineens dat ik deze serie heel anders kon bekijken. En als je het eenmaal door had, kon je het niet níet zien. De hele serie zat vol: hoe de actrices elkaar aankeken, hoe smachtend, als iemand alleen maar even ging zwemmen. Op een gegeven moment hadden de makers ook door dat er veel lesbische fans keken, dus zochten ze steeds plottechnische excuses om Xena en Gabrielle erotische momenten te laten beleven. Ik wist dat toen ik homo was, maar mijn omgeving niet. Het waren niet echt openlijk lesbische -scènes, en daardoor was het voor mij heel erg veilig om dat te kijken en om daar fan van te zijn.’

Vera Siemons (3FM-dj)

Christine and the Queens (popartiest uit Frankrijk) 
‘Toen ik voor het eerst hoorde van Christine and the Queens was ik direct fan. Ze maakt superaanstekelijke elektropop, maar vooral haar teksten spreken me erg aan. En als je haar ziet, zie je een heel krachtige vrouw die volgens mij volkomen lak heeft aan “de hokjes”. Dit was voor het eerst dat ik een popartiest zag waarvan ik dacht: zó kun je dus ook op het podium staan als vrouw. Toen ik uit de kast wilde komen, had ik niemand in mijn omgeving die niet hetero was. Als ik Christine dan hoor zingen over dat ze zich niet altijd in de hokjes voelde passen, denk ik: zo heb ik het zelf ook ervaren.’

Jeangu Macrooy (zanger)

Ladies & gentlemen: the best of George Michael (album, 1998)
‘Ik was elf, twaalf – de periode waarin ik mijn eigen muzikale smaak ging ontwikkelen. Ik kocht mijn eigen cd’tjes, maar ik ontdekte ook de cd-collectie van mijn moeder. En daarin ontdekte ik Ladies & Gentlemen van George Michael. Echt fantastisch, ik was helemaal verliefd op zijn stem. Ik had nog nooit zo’n mooie mannelijke stem gehoord die zoveel emotie kan overbrengen. Dit was nog voordat ik mijn eigen ‘sexual awakening’ had, hoewel ik me wel kan herinneren dat ik het leuk vond om door het cd-boekje te bladeren, omdat ik het een mooie man vond. Ik wist niet dat hij homo was, totdat ik een keer zat te luisteren naar de cd en mijn moeder dat vertelde: hij is gay. Ik wist niet precies wat dat betekende, maar hij was wel de eerste artiest van wie ik wist: oh, dat is een homo. Zijn coming-out ging niet bepaald smooth. Dat was de eerste keer dat ik over mijn eigen gevoelens nadacht in relatie tot mijn carrière, want ik wilde ook een popartiest worden. Moet ik me dan ook schuilhouden, zoals George Michael dat deed? Moet ik dan ook niet laten zien wie ik echt ben? Toen ik uit de kast kwam en het mijn moeder vertelde – ik was zeventien – kwam dat ook weer naar boven. Het heeft me wel dwarsgezeten.’

Kim Putters (directeur Sociaal Cultureel Planbureau)

AVRO’s Sterrenslag (tv-show, 1977 tot 1998, met Paul de Leeuw in 1987)
Brokeback Mountain (film, 2006)
‘Ik herinner me de beelden van Sterrenslag, dat zo’n grappig mannetje (Paul de Leeuw, red.) overal naartoe sprong en mensen interviewde, maar niet onder stoelen of banken stak wie hij zelf was. Dat vond ik heel spannend; ik ben zelf eigenlijk niet zo. Jos Brink was óók zo’n figuur, maar hij was ook veel rustiger, meer binnen de lijntjes. Terwijl Paul de Leeuw daarbuiten ging. Die twee extremen vind ik heel spannend en daar heb ik me ook wel een beetje aan kunnen spiegelen in de zoektocht naar mezelf. Brokeback Mountain was later, maar ik herkende ongelofelijk veel in die film. Ik herken ook dat je heel veel voelt voor vrienden. Voor mensen die je al heel lang kent en waarvan uiteindelijk blijkt dat je er méér gevoelens voor hebt.’

Raymi Sambo (theater- en filmmaker)

Maria weet raad (vraag- en antwoordrubriek over seks, jaren 80)
‘In de Hitkrant las ik elke maand de rubriek Maria weet raad. Op een gegeven moment was er een jongen die een berichtje had gestuurd naar Maria: ‘Er is een andere jongen die ik leuk vind. Hoe zit dat met mijn gevoelens?’ En Maria had geantwoord: ‘Als je die jongen leuk vindt, zou het best zomaar eens kunnen zijn dat je homoseksueel bent.’ Ik vond zelf ook een jongen leuk, uit de klas, Marcel. Dus toen dacht ik wel of hetgeen Maria schreef ook voor mij gold. Toen ben ik er eigenlijk een beetje over gaan nadenken. Voorheen was het gewoon een jongen die ik leuk vond, ik dacht daar verder niet over na. Ik sprak er met niemand over: ik kom uit een schaamtecultuur waarin je daar niet over praat.’

Kalverliefde – Robert Long (lied, 1974)
‘Alles van Robert Long was natuurlijk mijn kompas. Dit nummer gaat erover dat je verkering hebt met een meisje en denkt: dit klopt helemaal niet. Ik zat in mijn kamertje met mijn oranje pickup en daar draaide ik Robert Long grijs. Voor de buitenwereld was het omdat ik ontzettend van Nederlandstalige muziek hield, maar het ging mij om die boodschap. Ik was overigens ook ontzettend fan van Julien Clerc; eigenlijk kon iedereen het wel weten, hè.’

Winfried Baijens (presentator)

Paul de Leeuw
‘Ik woonde als kind in Zeeuws-Vlaanderen. Ergens in 1988 kwam het nieuws dat er een optreden was van Paul de Leeuw in Terneuzen. En we zijn misschien alweer vergeten hoe ongelofelijk veel hij heeft gedaan voor de LHBTI-zaak. Hij was prikkelend, maar wat te prikkelend voor Terneuzen, want hij werd weggetreiterd tijdens zijn optreden. Ik was toen elf, dus nog niet heel erg bezig met mijn seksualiteit, maar het was zeker geen aanmoediging om uit de kast te komen.’