Beelden van een begrafenis in een vlog: kan dat?

De Zwolse YouTube-familie Bellinga heeft voor veel opschudding gezorgd bij andere familieleden. Begin januari uploadt het gezin een vlog met daarin beelden van de begrafenis van oude oma Bellinga. Daarmee hebben ze alle grenzen overschreden', volgens de familie. 

De Bellinga's, bestaande uit vader Daniël, moeder Fara en hun drie kinderen (samen goed voor 510.000 kijkers), vloggen dagelijks over hun leven. Maar nu ligt het gezin in de clinch met de rest van de familie. Het gezin dat al ruim zeven jaar actief is op YouTube heeft begin januari namelijk een vlog online gezet met de titel ‘Begrafenis van onze “oude” oma Bellinga’. In de video zijn beelden te zien van de uitvaart. Volgens een aantal familieleden zijn de Bellinga’s daarmee een grens overgegaan.

Beelden
De video zorgt kort na uploaden, op 7 januari, al voor commotie binnen de familie. Volgens Bianca, een nicht van de Bellinga’s, was er vooraf afgesproken geen opnamen te maken tijdens de begrafenis. Toch gebeurde dat. ‘Mijn man zag op een gegeven moment dat Daniël een tas onder zijn arm droeg, alsof hij ze stiekem aan het filmen was. Dat bleek kennelijk het geval: een paar dagen later verschenen de beelden online’, verklaart de nicht tegenover De Stentor.

Toestemming?
Na kritiek vanuit de familie besloot Daniël de beelden te blurren en het bijschrift aan te passen naar: ‘Als ons eerbetoon aan oude oma Bellinga mochten we wat mooie sfeerbeeldjes maken op haar begrafenis. Er is toestemming gevraagd aan degenen die in beeld waren. Achteraf waren andere familieleden het hier niet mee eens. Vandaar dat de beelden geblurd zijn. Onze excuses daarvoor.’ In een verklaring aan dezelfde krant laat Daniël weten zijn vader (zoon van de overleden oma in kwestie) om toestemming te hebben gevraagd, hij geeft aan zijn excuses te hebben aangeboden aan de familie en verder niet in te willen gaan op de vraag of ze geld verdienen aan de video. Kort na het verschijnen van het artikel in De Stentor is de video van het kanaal verwijderd.

@waaromvloggersjanken
Cesar Majorana, ondertussen zelf ook bekend geworden op YouTube als presentator van het programma Club Hub, begon in 2017 met het analyseren van vloggers op dit platform. Met zijn Instagram-account, genaamd @waaromvloggersjanken, deelde hij destijds vierennegentig stills uit de vlogs met in het bijschrift de reden voor de (krokodillen)tranen. ‘Omdat ze gefrustreerd raakt door het niet kunnen openen van een conservenblik’, staat bij een van de foto’s. ‘Omdat mensen homofobe reacties achterlaten op zijn kanaal’, staat bij een ander. De ene tranen zijn wellicht beter te begrijpen dan de ander, maar feit is dat vloggers nogal eens ‘de andere kant van de medaille’ willen tonen. Het echte leven, als zodanig. Maar hoort daar ook de dood van een naaste bij? En waar ligt de grens van privé en openbaar als je gewend bent alles te delen?

Oordeel
Volgens Cesar zijn we, als het vloggers betreft, te snel geneigd hard te oordelen. ‘We gaan te gretig uit van het slechtste als het vloggers betreft, terwijl als je verder uitzoomt het eigenlijk niet zo gek is voor mensen die hun leven delen met een publiek om hun rouw ook openbaar te maken.’ Daar komt bij dat het met enige regelmaat, of zelfs dagelijks in dit geval, een op een delen van je leven een bepaalde verwachting met zich meebrengt. ‘Als je zo vaak upload kan je je als vlogger verplicht voelen je publiek te laten weten wat er speelt in je leven, omdat die verwachting er ligt.’

Balans
De balans tussen het echte leven en het online leven is dan soms lastig te vinden. En dat maakt dat Cesar enigszins medelijden heeft met het gezin. ‘Voor hen is het vloggen van een emotionele belevingswereld en hun normale belevingswereld zo door elkaar gaan lopen. Ze zijn zo gewend om hun leven te leven met een deelnemend publiek dat ik kan begrijpen dat je dan vergeet dat het filmen van een begrafenis toch wel de toestemming van alle familieleden vereist. Ik kan me voorstellen dat het voor die familie, die totaal niet betrokken is bij die vlog, heel gek is dat er iets wordt vastgelegd op een begrafenis.’ Hij vergelijkt de situatie van de familieleden met die van schrijvers. ‘Het is een beetje zoals mensen die een schrijver in de familie hebben waarvan een boek verschijnt dat ook over joú blijkt te gaan. Dat je geen controle hebt over dat narratief.’

Eerbetoon
Vader Daniël noemt de video een eerbetoon. Cesar gelooft ook dat dit zo bedoeld is. ‘Dat ze onhandig hebben gefilmd staat voorop, maar om dit aan te grijpen als een voorval waarin vloggers een grens over gaan is zonde. (…) Het is ook niet aan mij om te zeggen waar de grens ligt, omdat die grenzen steeds opnieuw zelf bepaald moeten worden.’

Transparantie
De gedachte dat het gezin een dergelijke video alleen post om geld mee te verdienen gaat volgens Cesar niet op. Een vlog als deze is voor adverteerders (de belangrijkste inkomstenbron van vloggers zijn de advertenties die YouTube voor, tussen en na de video toont) namelijk niet zo aantrekkelijk. ‘Omdat het als nogal donker ervaren kan worden. En dan kopen mensen minder, zo denken marketeers in ieder geval’, aldus Cesar. Maar wat het wel kan opleveren is transparantie over moeilijke onderwerpen. ‘Het zou veel kijkers, wat vooral jonge kinderen zijn, kunnen helpen bij het normaliseren van zulke emotionele processen.’ Maar dat het voor de directe omgeving en de publieke omgeving een totaal andere ervaring is, is wel duidelijk. ‘Het is een heel bijzonder geval van hoe we onze emoties soms uploaden naar een publiek en wat voor problemen dat kan opleveren’, besluit Cesar.