Waarom je op reis zomaar een hakenkruis kan tegenkomen

Van India tot de oorspronkelijke Amerikanen, van het hindoeïsme tot de Viking cultuur en van christenen tot boeddhisten. De swastika zie je overal terug. Maar wat is het eigenlijk voor symbool? Moeilijk omschreven is het een geïdealiseerd oersymbool dat vastligt in ons gemeenschappelijke onbewuste. Wat we ermee bedoelen is dat het hakenkruis, zoals we dat nu kennen, eigenlijk al duizenden jaren bestaat. Al vanaf de prehistorie wordt het door verschillende culturen gebruikt. Zo komt het voor in Europa, Azië en Noord- en Zuid-Amerika. Maar wat is die geschiedenis dan? En nog belangrijker: waarom kozen de nazi’s voor dit symbool? Die vragen kruisen we hieronder af.

Het woord ‘swastika’ komt uit het Sanskriet, een oude Indiase taal die overigens nog steeds gesproken wordt. De letterlijke vertaling ervan is ‘wel-zijn-teken’. Toch betekende het symbool overal iets anders. In sommige gemeenschappen staat het symbool voor de vier windstreken, jaargetijden, levensfasen en eeuwige kringloop. In andere voor bijvoorbeeld de zon, het geluk, levenskracht of beweging. Kortom: een teken met verschillende betekenissen, maar wel allemaal met een positieve lading.

Niet gek dus, dat het symbool de afgelopen eeuwen vaak is teruggevonden. De eerste swastika’s dateren zelfs van twee- tot vierduizend jaar voor Christus. Waar ze werden gevonden? Binnen de Mesopotamische beschaving van Sumerië (het huidige Zuid-Irak). Het bijzondere? Rond diezelfde tijd werd het teken ook gebruikt bij de Indusbeschaving in het zuiden van Azië. Deze samenleving ontstond in de bronstijd, dus ongeveer 3300 tot 1300 jaar voor Christus.