Transcriptie - Misdaad loont

00.00.15

[caption]

voice-over

Criminelen verdienen jaarlijks miljarden euro’s in Nederland. Vooral de handel in drugs en fraude zijn kaskrakers en de pakkans is klein.

Steenhuis

Je zou kunnen zeggen dat echte criminelen de best beschermde diersoort is van Nederland.

Man

Misdaad loont, op deze wijze.

Voice-over

Sinds de introductie van de zogenaamde ‘pluk ze’ wetgeving in de jaren negentig, kunnen justitie en politie criminele vermogens afpakken. Maar volgens deskundigen is deze wet nooit effectief geweest.

Princen

Ik denk dat de recherche in Nederland niet voldoende kwalitatief op orde is.

voice-over

Burgers hebben het nakijken als ze met oplichting of financiële fraude te maken hebben.

Man

Ik had wel verwacht dat de politie de mensen op zou sporen en er achteraan zou gaan.

voice-over

Vooral in Brabant zijn de gevolgen van de grootschalige criminele activiteiten in de straten zichtbaar. En elke week worde ecstasy laboratoria en wietplantages ontruimd. Maar door dit lik-op-stuk beleid hebben de burgemeesters te maken met ernstigere bedreigingen.

Nieuwslezer

“Hij heeft de burgemeester van Gilze-Rijen bedreigd, hij heeft gezegd: ik pak Kalasjnikovs en granaten en ik ga richting het gemeentehuis.”

Int.

En toen heeft u waarschijnlijk ook nog twee keer nagedacht toen bleek dat ‘ie werkelijk Kalasjnikovs in zijn huis had liggen.

voice-over

Zembla onderzoekt waarom politie en het Openbaar Ministerie er niet in slagen de criminele netwerken echt te raken.

00.01.48

[caption]

[caption]

Burgemeester

We zijn u in Rijen en we laten zien op welke plekken wij de afgelopen jaren toch allemaal wietkwekerijen hebben aangetroffen. En in een aantal gevallen is dat in een industriële omgeving, bedrijventerrein. Maar ook soms gewoon in de bewoonde omgeving.

Kijk, inmiddels zit er een keurig bedrijf, maar voordat het zover was, zat hier dus een hele grote kwekerij in dit pand, die hier toch midden in die woonwijk staat met alle gevolgen van dien.

Int.

En dat heeft u gesloten.

Burgemeester

Dat is een jaar gesloten geweest ja.

voice-over

Burgemeester Boelhouwer van Gilze en Rijen gebruikt zijn bevoegdheden om drugspanden uit zijn gemeente te weren.

Int.

Hier heeft u er dus ook eentje gesloten?

Burgemeester

Hier is ook een pand gesloten. Hier zat ook een grote kwekerij, hier boven. Q

Int.

U heeft hier ook een sticker op geplakt, drugspand gesloten.

Burgemeester

Ja.

Int.

Op last van de burgemeester staat er, u dus.

Burgemeester

Ja. Klopt.

Int.

Maar de hele buurt ziet dus dat u zo’n pand gesloten heeft.

Burgemeester

Ja natuurlijk. het is ook een waarschuwing he, de burgemeester heeft de bevoegdheden gekregen om in het kader van het bestuursrecht te handelen.

Int.

En dat doet u.

Burgemeester

En dat doen wij.

Int.

En dus, en dan sluit u het voor, hoe lang is dit gesloten geweest?

Burgemeester

Dit is nu voor een jaar gesloten geweest.

00.03.23

voice-over

Burgemeester Boelhouwer treedt op omdat hij vindt dat hij niet langer kan wegkijken. Criminelen kunnen haast ongehinderd hun gang gaan en zijn rijk en machtig geworden. Volgens criminoloog Toine Spapens heeft justitie veel te lang weggekeken.

[caption]

Spapens

Mijn analyse is dat in de afgelopen 25 jaar natuurlijk met name in de ecstasy en in de wietteelt criminelen heel veel geld hebben verdiend en dat geld dat, ja dat moet natuurlijk ergens blijven en dat wordt natuurlijk voor een deel gewoon geïnvesteerd in vastgoed, in bedrijvigheid en nou ja dan loop je dus ook tegen de overheid aan.

Int..

Omdat burgemeesters dat nu oppakken in Brabant.

Spapens

Ja.

voice-over

Maar hoe kan dit? Want er is toch al vanaf 1993 een ‘pluk ze’ wetgeving, bedoeld om criminelen hun geld af te pakken?

[caption]

Presentatrice

“Misdaad mag niet lonen. Dat is de belangrijkste reden waarom er in Nederland zogenaamde kaalplukteams zijn opgericht.”

voice-over

De politie mag voortaan naast geld ook alles van waarde in beslag nemen.

voice-over

Criminelen kaal plukken, zodat deze niet kunnen genieten van hun criminele verdiensten.

[caption]

Man

“De totale waarde en dan even inclusief de auto’s die schatten we op 75.000 gulden.”

voice-over

Het is een nieuw idee in de strijd tegen de grote criminele netwerken.

[caption]

Steenhuis

‘Wat dat betreft zitten we in een soort groeiproces en ik heb goeie hoop dat we de achterstand die er misschien aanvankelijk was, dat we die binnen afzienbare tijd zullen goedmaken.’

voice-over

Dato Steenhuis is als procureur-generaal de hoogste baas van justitie die verantwoordelijk is voor het afpakken.

[caption]

Steenhuis

“Er zijn schattingen gemaakt en voor 1994 is er begroot dat er 25 miljoen gulden zou moeten binnenkomen op grond van ‘pluk ze’ activiteiten.”

voice-over

Nu, ruim twintig jaar later, zoeken we de voormalig procureur-generaal Steenhuis weer op. Hoe kijkt hij terug?

00.05.20

[caption]

Steenhuis

Misdaad mag niet lonen, was de gedachte. En omdat we dachten we kunnen die criminelen nou wel steeds blijven straffen en dat gebeurt ook, maar we kunnen ook kijken wat ze allemaal verdiend hebben met hun activiteiten en nagaan of we daar wat van kunnen terughalen. En nou ja ,daar zijn aanvankelijk hoge doelstellingen geformuleerd die geen van allen gehaald zijn moet ik zeggen. En die dus ook steeds zijn bijgesteld. Omdat dat in de praktijk veel moeilijker bleek te zijn dan wij dachten.

voice-over

Afgelopen jaar is volgens justitie 136 miljoen euro afgepakt. Een topjaar. Onder andere dure auto’s zijn in beslag gekomen en worden door Justitie hier bij Domeinen weer verkocht. Dit zijn volgens Justitie de bedragen die de afgelopen jaren zijn afgepakt. Gestegen naar dus 136 miljoen euro. Maar hoeveel geld gaat er jaarlijks in de criminele wereld om? Want dan weet je pas of het afpakken effect heeft. Voor de regio Tilburg zijn berekeningen gemaakt.

00.06.20

[caption]

Spapens

De schatting is dat eh het gaat om 800 miljoen euro op jaarbasis en dat ongeveer 2500 mensen daar dan permanent mee bezig zijn.

Int.

2500 mensen?

Spapens

Ja

Int.

En 800….

Spapens

Miljoen.

Int.

Miljoen, per jaar.

Spapens

Ja.

voice-over

Jaarlijks 800 miljoen euro, alleen al voor de regio Tilburg. Voor heel Nederland wordt geschat dat de criminele opbrengsten jaarlijks tussen de 10 tot 15 miljard euro liggen. Deze rode miljarden staan in schril contrast met de groene miljoenen die er jaarlijks afgepakt worden.

[caption]

Steenhuis

In de huidige situatie is de verhouding tussen wat criminelen verdienen met, met laten we zeggen financiële misdrijven, drugshandel en weet ik veel wat allemaal he, eh, en wat daarvan wordt teruggehaald is zodanig dat misdrij…dat misdaad loont. Daar kan je lang en breed over praten maar dat is gewoon zo.

[caption]

Princen

Dat frustreert denk ik de mensen die zich met financieel rechercheren bezighouden.

Int.

U ook?

Princen

Dat frustreert het OM.

Int.

Toen u daarmee bezig was?

Princen

Eh…ja

voice-over

Michiel Princen was tien jaar lang financieel rechercheur. Afpakken klinkt simpel. Maar afpakken kan pas als je weet wat een crimineel verdiend heeft met zijn misdaad.

Princen

Wat je normaalgesproken gaat doen, is kijken naar welk strafbaar feit is gepleegd. En welk voordeel is daarmee genoten. Ehm en, en wat is de vermogenspositie van de verdachte, wat was die voordat die het strafbare feit pleegde en wat is die vermogenspositie nu.

Int.

Dus hoeveel geld had ‘ie eerst en hoeveel geld heeft ‘ie nu.

Princen

Exact ja.

Int.

En dat geld pak je weg.

Princen

Dat probeer je af.. eh weg te pakken.

00.07.53

voice-over

Als je weet wat een crimineel verdiend heeft, mag justitie dat nog niet zomaar afpakken. Daar oordeelt eerst een rechter over.

Princen

Daar bij de zitting kan de advocaat van de verdachte zeggen, ja maar ho even. Eh mijn cliënt heeft ook kosten gemaakt en hij heeft een loods moeten huren voor zijn hennepteelt. Hij heeft een auto moeten huren, hij heeft mensen moeten inhuren die hennepplanten hebben geknipt. Eh stekjes ingekocht, nou al dat soort dingen dat mag in Nederland worden ingebracht als kosten en die kunnen dan van dat genoten voordeel eh worden afgetrokken. Dat zijn dan in feite bedrijfskosten.

Int.

Zo noemt men dat.

Princen

Nou ja dat is het in feite he, de ondernemer wordt, de crimineel wordt als ondernemer gezien.

Int.

Maakt bedrijfskosten.

Princen

Maakt bedrijfskosten.

Int.

Winst.

Princen

Ja.

[caption]

Steenhuis

Je zou kunnen zeggen dat, dat echte criminelen die dus de dingen doen waar we het nu over hebben, dat dat de best beschermde diersoort is van Nederland. Eh omdat ze dus eh ja eh naar mijn opvatting veel te veel mogelijkheden hebben om uit de handen van justitie te blijven, om bewijs zeg maar te, te maltraiteren en, en eh moeilijk te maken. Eh grote advocaten kunne betalen die precies de weg weten langs de grens van wat nog wel en wat nog niet kan strafprocesrechtelijk. En dat vind ik niet ene hele goeie zaak.

voice-over

Terug naar Brabant. Gilze en Rijen, waar burgemeester Boelhouwer ons meeneemt naar opgerolde drugspanden.

Burgemeester

Nou komen we bij een straatje waar eh, vrij klein straatje, waar twee grote kwekerijen zaten.

Int.

Hier staat ook zo’n sticker op.

Burgemeester

Hier staat ook zo’n sticker op de deur. Ja. Die hebben wij dus ook maar gesloten.

[caption]

Burgeemeester

Dit pand is net ontdekt, anderhalve week geleden. En dat zat echt van boven tot beneden vol met wiet echt levensgevaarlijk. dat is gewoon een woonwijk dus je moet je niet voorstellen dat daar brand uitbreekt en dat met name die rook ook bij de buren allemaal terechtkomt.

Int.

ja. En dan hebben we daar ook nog een pand.

Burgemeester

Hier tegenover ook eentje.

Int.

Hoeveel heeft u er nou zo langzamerhand gesloten hier in Gilze?

Burgemeester

Nou in de afgelopen tijd hebben we hier een vijftigtal panden gesloten.

Int.

Maar als u er vijftig gesloten heeft, dan hebben we het over een substantieel bedrag wat dus langzamerhand….

Burgemeester

Nou ja er is dus veel geld verdiend met kwekerijen. En als je dat zo’n beetje over de duim uitrekent, dan komt ’t toch gauw neer op ongeveer de helft van de gemeentebegroting.

Int.

Van… nu…

Burgemeester

Van de gemeente Gilze en Rijen, dus twintig, wij hebben een begroting van iets meer dan veertig miljoen, dus twintig miljoen is hier, wordt hier verdiend met eh…

00.10.32

Int.

En dan hebben we het hier over…

Burgemeester

…handel in eh in hennep.

Int.

Maar dan hebben we het hier over jaarlijks twintig miljoen?

Burgemeester

Ja zo’n beetje jaarlijks twintig miljoen ja.

Int.

Twintig miljoen.

Burgemeester

Ja.

Int.

En door het sluiten pakt u ook af?

Burgemeester

Nou ja, het pand staat een jaar dicht en dat betekent dat je daar dus niet in kan, maar de kosten gaan wel door he, de hypotheek loopt door en de gemeentebelastingen gaan ook door.

voice-over

Dit is de onlangs geopende boekenwinkel van Robert Doesburg. Vorig jaar nam hij uit frustratie ontslag bij de politie nadat hij vier jaar bij de recherche werkte.

[caption]

Van Doesburg

Als je erin gaat om boeven te vangen en je wilt Nederland een beetje veilig maken en je merkt dat je eigenlijk meer tegen je eigen organisatie vecht dan dat je tegen criminelen vecht, dan is dat wel echt heel erg frustrerend. En als je daar veel in geïnvesteerd hebt, je hebt een hele opleiding gevolgd, je bent zijinstromer geweest en je krijgt zo weinig kans om dat te doen wat je wilde gaan doen, ja dat frustreert.

[caption]

Princen

Ik denk dat de recherche in Nederland niet voldoende kwalitatief op orde is om op een aantal terreinen, de georganiseerde criminaliteit, de cybercrime, ingewikkelde complexe zaken, financiële zaken, om die daadkrachtig te kunnen aanpakken.

voice-over

Michiel Princen was tien jaar financieel rechercheur en nam ook ontslag. Hij beschreef zijn frustraties in het boek ‘De gekooide recherche’. 

Princen

Dat we uit de kooi moeten en dat daar ook bij de politie een aantal mensen uit hun comfortzone moeten komen. En moeten inzien dat die slag gemaakt wordt, in plaats van dat we dat sussen en toedekken.

[caption]

Van Doesburg

Een onderdeel van de cultuur is misschien wel dat een hele grote groep mensen eigenlijk wel van die bureaucratie houdt, of daar garen bij spint of daar inmiddels zo in verzand is geraakt dat ze niet beter weet. Daar lijkt het op.

Princen en Doesburg zijn niet de enige gefrustreerde rechercheurs. We spreken er meerdere. Ze willen wel met ons praten maar niet in beeld omdat ze vrezen voor hun baan. Een financieel medewerker zegt

[caption]

Stem

“Het zit me hoog, gaat me aan het hart. Het is een MBO cultuur. De tactische rechercheurs lopen liever op straat.”

voice-over

Een oud financieel rechercheur zegt:

[caption]

Stem

“Het is een MBO organisatie. Je hebt hoger opgeleide mensen nodig in de strijd tegen grote criminele vissen. Er is geen visie op financieel rechercheren, geen innovatie, geen slagkracht.”

00.13.03

[caption]

Princen

We hebben voor bepaalde terreinen, of het nou gaat om het notariaat, om de accountancy, heb je gewoon specialisten nodig. En die moet je, en fiscalisten, noem maar op. Taxateurs.

Int.

En die moet je binnenhalen

Princen

Mensen uit de makelaardij. Die moet je binnenhalen en proberen vast te houden.

[caption]

Nieuwslezer

“De ‘pluk ze’ wetgeving zou aardig wat geld gaan opleveren voor de staat. De werkelijkheid bleek anders. Sinds…”

voice-over

1998. Vijf jaar na de invoering van de ‘pluk ze’ wetgeving komt de eerste evaluatie. En dan al wordt er geconcludeerd dat meer expertise en kennis nodig is.

[Caption]

Nelen

“Tot dusver is het altijd zo geweest, zowel binnen politie OM, dat mensen te weinig kans krijgen zich te specialiseren en op dit terrein moet je dat denk ik doen. Anders leidt het vrees ik tot weinig.”

voice-over

Uit de evaluatie van 1998 bleek ook dat vooral de kleinere zaken worden aangepakt. En niet de grote criminele netwerken. Dat is nu, anno 2015, nog steeds niet anders.  Een oud financieel rechercheur zegt:

[caption]

Stem

“Hennep is nog zichtbaar, dat type crimineel kunnen ze nog wel pakken. Maar witte boorden criminelen, die wereld kent de politie niet, ze kijken zelfs tegen die mensen op.”

voice-over

Een medewerker van de financiële recherche zegt:

[caption]

Stem

“Hennep is makkelijker scoren, daarvoor heb je geen diepgaand onderzoek nodig. Maar de grote netwerken doen we te weinig.”

voice-over

Als we de vele rapporten van de laatste twintig jaar over de ‘pluk ze’ wetgeving en financieel rechercheren doorlezen, komen we steeds dezelfde conclusies tegen. Kennis en kwaliteit, daar ontbreekt het aan, om goed financieel onderzoek te doen. Daarnaast moet er meer capaciteit komen. Na twintig jaar rapporten schrijven wordt nu weer hetzelfde gezegd.

00.14.55

[caption]

Van der Steur

Met name ook financiële criminaliteit, daar heb je ander soort politieagenten voor nodig en daar hebben we er nu te weinig van. Daar wordt hard aan gewerkt, er zijn ook heel veel mensen aangenomen, maar dat moet nog verder en dat is een van de dingen die we in de herijkingsnota ook gerealiseerd hebben.

[caption]

Princen

Ik denk niet zozeer dat er meer agenten bij moeten, maar vooral meer rechercheurs. Het echte boeven vangen gebeurt op kantoorafdelingen van de recherche. Daar worden de echte klappen uitgedeeld.

Int.

En daar moeten meer mensen bij?

Princen

Daar moeten meer mensen bij. Ja.

voice-over

Korpschef Pieter Jaap Aalbersberg is verantwoordelijk voor het financieel economisch rechercheren. Hij laat weten:

Stem

“Er worden nu zij-instromers geworven met financiële en digitale expertise. Maar voor een groot deel van de opsporingsonderzoeken is echter geen hoogwaardige financiële expertise vereist.”

voice-over

We zijn terug in Brabant.

[caption]

Burgemeester

Nou dit is een heel vervelend pand waar we al regelmatig hennepkwekerijen hebben aangetroffen.  En ook bewoners met verdovende middelen, zware verdovende middelen.

Int.

ook gesloten.

Burgemeester

Ook gesloten geweest.

Int.

Als burgemeester kijkt u denk ik nu toch heel anders tegen uw dorp aan, als u nou de laatste twee jaar vijftig panden gesloten heeft.

Burgemeester

Nee want ik denk dat het in min of meer alle Brabantse gemeenten ook zo is. Dit hele pand is gesloten geweest, inmiddels zit er een ander bedrijf in, een autobedrijf. Maar er zat eerst een meubelhandel in. En op een bepaald punt waren de meubels zo hoog opgestapeld achter mekaar dat daarmee de grote kwekerij aan het gezicht onttrokken was. Die hebben we ook opgeruimd en die is voor een half jaar gesloten geweest.  Het hele pand.

00.16.48

[caption]

voice-over

Financieel rechercheurs maken bij hun onderzoek gebruik van bankgegevens, zoals saldo, af- en bijschrijvingen van bankrekeningen, hypotheekgegevens et cetera. De verschillende banken geven deze gegevens niet digitaal maar op papier. Pas als deze gegevens gedigitaliseerd zijn kan men goed onderzoek doen. Daarom moeten de rechercheurs eerst alles zelf gaan overtikken in het computersysteem van de politie. Dit kost veel tijd, constateerde criminoloog Spapens vijf jaar geleden al.

Int.

Kon dat niet digitaal geleverd worden dan?

[caption]

Spapens

Nou ja vermoedelijk wel. Maar ja, bij de politie bestond toen eigenlijk de indruk dat banken natuurlijk wel mee willen werken he, want dat zijn ze ook wettelijk verplicht aan die informatieverstrekking, maar ja dat ze aan de andere kant toch ook niet de sluizen open wilden zetten en alles wat zij in huisi hadden zomaar aan de opsporingsinstanties ter beschikking te geven.

voice-over

in het onderzoek  van Spapens uit 2010 wordt niet alleen geconcludeerd dat het overtikken veel tijd kost, maar ook dat er sprake is van welbewuste obstructie oftewel tegenwerking van de banken en geldinstellingen. Hoe zit dit nu? Wordt nu wel alles door de banken digitaal aangeleverd?

Int.

De gegevens die jullie van banken krijgen, kunt  die meteen altijd invoeren in de computer?

[caption]

Van Doesburg

Nee meestal niet. Dan krijg je ze op papier en kun je ze niet verwerken. En eh…

Int.

en wat doet u dan?

Van Doesburg

Dan moet je dat overtypen of inscannen enzovoort.

[caption]

Princen

Als je van jaren een bankrekening ineens krijgt en die is heel, en iemand is heel actief op die bankrekening, ja dan ben je maanden bezig met dat over te tikken.

voice-over

Maandenlang overtikken. Wat in 200 gesignaleerd werd gebeurt nu nog steeds. We krijgen een aantal vertrouwelijke politierapporten uit 2013 en 2014 in handen. Ze gaan over project Peseta. Peseta is bedoeld om ervoor te zorgen dat bankgegevens voortaan digitaal door de banken aan de recherche geleverd worden zodat rechercheurs sneller kunnen onderzoeken. Een anonieme oud rechercheur geeft ons de rapporten, omdat hij de huidige werkwijze absurd vindt.

00.19.04

[caption]

Stem

“Financiële rechercheurs worden geconfronteerd met primitieve systemen. Een treffend voorbeeld is het uittikken van bankgegevens. Terwijl consumenten al jaren hun bankgegevens met een druk op de knop kunnen downloaden.”

voice-over

We laten oud procureur Steenhuis de vertrouwelijke politierapporten lezen.

[caption]

Steenhuis

Nou ja ik eh, ik moet eerlijk zeggen, ik wist niet wat ik las, in 2015.  

Int.

Maar dat zijn toch wel duur betaalde financiële rechercheurs die….

Steenhuis

Nou ik mag hopen dat ze dat door typekrachten laten doen en niet door duurbetaalde financiële rechercheurs want eh….

Int.

Michiel Princen die heeft tot voor kort toen hij daar werkte, maandenlang besteed aan het overtikken van dat soort gegevens.

Steenhuis

Nou ja. Eh ik wil er niks meer over zeggen. Ik vind het belachelijk. Te belachelijk voor woorden.

Int.

Maar dat is wel de politie anno 2015.

Steenhuis

Ja dat is ook een grote zorg.

voice-over

Van alle Nederlandse banken levert nu alleen de ING en SNS digitaal aan. En dan nog  alleen maar de saldogegevens. De rest en gegevens van andere banken krijgt de recherche nog steeds op papier. We willen weten waarom niet alle bankgegevens digitaal worden aangeleverd. We gaan naar de Vereniging van Banken.

Int.

Heel veel politiemensen die ik spreek, en dat stond ook in dit rapport, dat het een soort obstructie is van de banken.

[caption]

Willemsen

Nou ik, nou eigenlijk niet. Want ik denk dat wij juist veel uitleveren, gezien het aantal verzoeken wat wij krijgen.

Int.

Dus….

Willemsen

En ik, ik hoop niet, laat ik het zo zeggen…

Int.

U herkent dat niet.

Willemsen

Nee ik herken dat zelf niet. En ik hoop ook….

Int.

U weet niet ervan, dat wordt daar wel beschreven, dat rechercheurs soms maandenlang zitten uit te tikken of te scannen….

Willemsen

Ja, dat.. ja..

Int.

…en nietjes eruit te halen.

Willemsen

Ja dat herken ik wel en daarom..

Int.

Oh dat herkent u wel.

Willemsen

Nou ja en daarom zijn we natuurlijk ook gestart met het digitaliseren van het hele proces.

Int.

Ja. Ja.

Willemsen

Dus ik denk dat we daar al een hele slag gemaakt hebben, maar er is zeer nog meer werk te doen.

Int.

Ja.

voice-over

Uit de vertrouwelijke politierapporten blijkt nog een ander probleem. Nederland heeft geen centraal bankenregister.  Een rechercheur moet nu elke bank apart benaderen om erachter te komen waar een verdachte een bankrekening heeft.

00.21.10

[caption]

Princen

Je zou veel liever bij een centraal register eh je aanvraag indienen en zeggen van luister, ik weet niet precies bij welke van de twintig banken die in Nederland actief zijn mijn verdachte een rekening heeft, maar zoek het uit.

voice-over

Uit het vertrouwelijke rapport blijkt ook dat alle ons omringende landen wel een centraal bankregister hebben. In zo’n centraal register staan alle banrekeningen van een land, zodat rechercheurs snel weten waar een verdachte een bankrekening heeft..

[caption]

Steenhuis

Ik vind dat Nederland zo snel mogelijk zo’n register moet eh moet aanleggen, net als alle andere beschaafde landen in Europa.

Int.

Maar klaarblijkelijk heeft dat, kan dat niet zo makkelijk want daar zijn ze nu al jaren over aan het praten.

Steenhuis

Ja…. ja. Dat, dat gebeurt helaas dat er jaren wordt gepraat over dingen die eigenlijk zeer voor de hand liggend zijn.

Int.

Maar is dat dan de banken die dat niet willen?

Steenhuis

Ik denk dat de banken er belang bij hebben om daar niet aan mee te doen ja.

Int.

Een bankenlobby die dat tegenhoudt.

Steenhuis

Ja dat zijn banken die daar eh, die daar eh ja, lastig over doen.

Int.

Maar als je…

Steenhuisi

..omdat kennelijk het niet hebben van zo’n register kennelijk concurrentievoordelen biedt ten opzichte van andere landen. Anders dan kan ik me niet voorstellen waarom ze dat zouden doen.

[caption]

Willemsen

Je zult wel moeten gaan kijken hoe kun je het zorgvuldig inregelen. En dat gaan we inderdaad zo doen en ik denk dat een centraal eh….

Int.

Maar dat kost tijd. Want we zijn nu al…

Willemsen

Het kost altijd tijd.

Int.

Maar we zijn al heel lang, ik bedoel dit soort rapporten die heb ik al vanaf 20010, 11

Willemsen

Ja maar het kost altijd tijd omdat je ook met eh, zorgvuldig zult moeten zijn omdat je met klantgegevens te maken hebt.

Int.

Tuurlijk. Maar als andere landen dat toch kunnen regelen…

Willemsen

..dus je… ja

Int.

…  dan kan Nederland toch ook op dezelfde zorgvuldigheidseisen…

Willemsen

Absoluut

Int.

..want het zijn natuurlijk, het is Duitsland, Frankrijk eh al de omringende landen die hebben zo’n systeem dus die zullen waarschijnlijk ook daar rekening mee gehouden hebben, toch?

Willemsen

Die hebben, een aantal landen heeft een dergelijk systeem. Klopt. Eh, en wij gaan ook een dergelijke manier van efficiënter eh informatie uitwisselen gaan we ook regelen.

Int.

Maar het gaat nog even duren. We hebben het nog niet dit jaar.

Willemsen

We hebben het nog zeker niet dit jaar, nee.

00.23.08

voice-over

Korpschef Pieter Jaap Albersberg voert het overleg met de banken over digitalisering van de gegevens. Hij zegt:

Stem

“Ik vind niet dat er meer druk op de banken moet komen. Dit vraagt gewoon tijd. Er is geen sprake van onwil.”

[caption]

voice-over

Volgens de oud rechercheur die ons de vertrouwelijke rapporten toespeelde, kost dit alles veel tijd en dus veel geld.  

[caption]

Stem

“Politie en justitie laten nu onnodig criminelen vrij rondlopen, doordat het verzamelen en overtikken veel werk is. Dit kost 100 tot 200 fulltime krachten van de in totaal 650 fulltime krachten die de financiële recherche heeft.”

voice-over

Deze getallen vinden we ook terug in de vertrouwelijke politierapporten. 100 tot 200 fulltime krachten zijn bezig met dit soort administratief werk. Er staat ook een berekening in het rapport. Door een simpele digitalisering kun je al 75 fulltime krachten, oftewel ruim 6,1 miljoen euro per jaar besparen. We vragen korpschef Pieter Jaap Aalbersberg van de nationale politie om een reactie.

Stem

“Het aantal van 100 tot 200 fulltime krachten betreft een grove schatting. Met het project Peseta worden in d e toekomst meer gegevens  digitaal geleverd. Dit zal capaciteitswinst opleveren.”

voice-over

De financiële recherche en justitie moeten ook oplichters opsporen en vervolgen, vindt Joost Nijhuis. Hij investeerde honderdduizenden euro’s in een beleggingsfonds.

Int.

Dit zijn de spullen?

[caption]

Nijhuis

Ja, dit zijn de dossiers.

Int.

En u bent opgelicht?

Nijhuis

Ja. Wij zijn opgelicht.

Int.

En voor hoeveel, over hoeveel geld hebben we het?

Nijhuis

Eh… als je het totaal neemt van alle dossiers, tientallen miljoenen.

Int.

En u zelf?

Nijhuis

Tonnen.

Int.

Tonnen.

Nijhuis

Ja.

voice-over

De tonnen van Nijhuis zijn ontvreemd door een mede directeur van het beleggingsfonds. Deze blijkt een oplichter te zijn. En niet alleen de heer Nijhuis, ook de heer Willy  van der Linden is opgelicht door zijn financieel adviseur.

Stem

Goedemiddag politie, wat kan ik voor u doen?

Van der Linden

Goeiemiddag, met Willy van der Linden uit Hees. Hoi. Ik had een vraag want ik eh, over een aangifte. Die heb ik vierenhalf jaar geleden gedaan. En ik heb eigenlijk nooit meer ervan terug gehoord.

voice-over

Huisschilder Van der Linden vertelde al eerder in Zembla dat hij opgelicht is door zijn financieel adviseur. Toen Van der Linden  na een scheiding in financiële problemen kwam, kwam deze adviseur met een oplossing.

00.25.56

[caption]

Van der Linden

“En op een gegeven moment kwam die persoon met een polis, inkomensaanvuller. En die zei, nou als je dat gaat doen dan kom je een stuk beter uit de bus. Het zat zo in mekaar, je pakt de overwaarde van je woning. Je laat je hypotheek verhogen. Dat bedrag moest ik overmaken op die polis. Mijn bedrag was 140.000 euro.”

voice-over

Drie jaar later is er nog niks gebeurd.

[caption]

Van der Linden

Ik had wel verwacht dat de politie de mensen op zou sporen en er achteraan zou gaan.

Stem

En heeft u ook al gebeld met het slachtofferloket meneer?

Van der Linden

Ja.

voice-over

De 140.000 euro is weg en Van der Linden heeft niets meer van de politie gehoord. De heer Nijhuis heeft wel bericht gekregen.

[caption]

Nijhuis

Ja na lang aandringen kwam er uiteindelijk toch een keer een bericht. En dat was nogal saillant. Want uiteindelijk geeft hier de officier aan dat er maar liefst vier artikelen zijn waarop hij denkt succesvol te kunnen vervolgen, namelijk vermoeden van verduistering, vermoeding…vermoeden van valsheid in geschrift, vermoeden van witwassen en vermoeden van bedrog jaarrekeningen. En dan schrijft de officier letterlijk: ‘Het is niet uitgesloten dat een strafrechtelijk onderzoek succes heeft. Met name voor wat betreft de vermoedelijke verduistering van de gelden.’ En dan gaat ‘ie als een nachtkaars uit en dat is echt stuitend: ‘Gezien de prioriteit van andere onderzoeken is er geen capaciteit beschikbaar voor dit onderzoek. ‘ En we hebben in totaal drie aangiften…

Int.

Met andere woorden?

Nijhuis

Nou we doen, we doen niets.

Int.

Het houdt op.

Nijhuis

Wij hebben drie aangiftes gedaan en elke keer komt dit standaard zinnetje naar boven.

Van der Linden

Ik wil mijn geld terug.

Int.

En het is, want is dat geld er nog wel bij die mensen?

Van der Linden

Dat denk ik wel. Er, er zit er in ieder geval eentje in het buitenland en die, ze zitten goed in de slappe was.

Int.

Hoe weet u dat?

Van der Linden

Heb ik via via heb ik foto’s van een huis gezien waar die zou moeten zitten.

Int.

U weet ook waar het geld zit.

Nijhuis

Nou ja wij hebben, kijk, het probleem is het volgende. Wij kunnen de stromen volgen.

Int.

De stromen van het geld.

Nijhuis

De stromen van het geld kunnen we keurig via Cyprus en Belize volgen. En we hebben natuurlijk dan snelheid en adequate zeg maar eh, ja…

Int.

Daadkracht.

Nijhuis

…ja daadkracht nodig van het openbaar ministerie om in te grijpen.

Int.

Heeft u het idee dat misdaad loont in Nederland?

Van der Linden

Ja. Ik denk het wel.

Int.

Waarom?

Van der Linden

Omdat ze eh.. ze zijn toch niet te pakken. Schijnbaar.

Nijhuis

Dit is dus de bijl aan onze rechtsstaat.

Int.

Waarom?

Nijhuis

Omdat ehm, je feitelijk kunt stellen, dat met, met deze houding het Ministerie van Justitie feitelijk de criminelen faciliteert. Door niets te doen. Misdaad loont op deze wijze. En men roept eigenlijk op tot anarchie. Je moet maar het recht in eigen hand nemen. Nou, dat is voor mij een verschrikking, dat kan niet.

00.28.42

voice-over

Niet alleen de oplichtingszaken van Nijhuis en Van der Linden worden niet aangepakt, veel fraudezaken worden niet opgelost.

[caption]

Steenhuis

Eén procent van de zaken, van de criminaliteit die er is in Nederland wordt ongeveer via een rechterlijk vonnis afgedaan.

Int.

Eén procent maar.

Steenhuis

Ja. En nog eens een keer één procent wordt door een OM beschikking afgedaan.

Int.

Dus ik heb als crimineel 98 procent kans….

Steenhuis

Ja, gemiddeld wel ja.

Int.

…dat ik ermee weg kom.

Steenhuis

Maar…  dat hangt natuurlijk wel een beetje van het soort crimineel af wat u bent, he.

Int.

Maar bij financiële fraude als ik het daarover heb?

Steenhuis

Ja daar is die kans misschien nog wel groter om weg te komen, want de politie zegt zelf dat ze maar 1 op de zoveel criminele organisaties kunnen aanpakken.

[caption]

Princen

Het jammere van aangiftes van oplichting is vaak dat ze te klein zijn voor echte specialistische afdelingen om aangepakt te worden. En dat er op wijkteam niveau, op districtsniveau niet voldoende tijd is om zo’n aangifte in behandeling te nemen.

Steenhuis

Bij de politie gaat men altijd eerder, en bij het OM overigens ook, altijd eerder voor bloed, he, zo wordt dat dan genoemd, dan voor blauw, dat is geld, of groen dat is milieu.

00.29.57

Burgemeester

We zijn in het buitengebied, in Hulten. Aan de linkerhand zo meteen een paardencentrum waar een paar jaar geleden een grote kwekerij werd aangetroffen.

[caption]

Burgemeester

Onder de grond. 3000 planten. En waar natuurlijk enorm veel geld mee werd verdiend.

voice-over

3000 planten betekent een jaarlijkse opbrengst van 1,5 miljoen euro. Soms sluit Boelhouwer zelfs een pand twee keer.

Burgemeester

Nou dit is dus een pand waar we twee keer een hennepkwekerij hebben aangetroffen. Twee keer gedurende lange tijd gesloten is geweest. En…

Int.

En dat werd u in dank afgenomen, dat u dit sloot?

Burgemeester

Nou dat werd in dit geval niet in dank afgenomen.

Int.

Oh?

Burgemeester

En dat leverde dus ook wel wat concrete bedreigingen en dergelijke op.

Int.

Hoe bedoelt u concrete bedreigingen?

Burgemeester

Nou ja, dat ‘ie met een Kalasjnikov op weg was naar mij. En dat is toch altijd wel vervelend.

Int.

Ja dat lijkt mij heel vervelend.

Burgemeester

Ja.

Int.

Kunt u dan niet beter gewoon ophouden met dit soort panden sluiten, want dan lopen, loopt u helemaal geen gevaar en uw partner zal dit waarschijnlijk ook niet in dank afnemen, dit soort bedreigingen?

Burgemeester

Nee, maar dat geldt voor mij en dat geldt voor al mijn collega’s ook. De andere kant op kijken is geen optie want dan geef je namelijk gewoon ruim baan aan de mensen die dit soort criminaliteit uitoefenen en daar hun geld mee verdienen.

00.31.25

[caption]

Nieuwslezer

“Extra beveiliging voor de burgemeester van Rucphen nadat dit weekend haar auto in vlammen op ging.”

voice-over

Weg kijken  is geen optie. Dat vinden meer burgemeesters in Brabant. Maar dat heeft ook zijn consequenties. In Rucphen wordt de auto van de burgemeester in brand gestoken en in Waalre het gemeentehuis. In Helmond moet de burgemeester na bedreigingen onderduiken. En burgemeester Boelhouwer van Gilze en Rijen wordt bedreigd door Jan B.

[caption]

Nieuwslezer

“Wat is die Jan B. eigenlijk voor een man, wat weet jij van hem?”

Reporter

“Hij heeft een dodelijk ongeluk op zijn naam staan, hij heeft wietkwekerijen waarmee die in verband is gebracht. Hij heeft de burgemeester van Gilze-Rijen bedreigd, hij heeft gezegd: ik pak Kalasjnikovs en granaten en ik ga richting het gemeentehuis. En het is een man met een heel verhaal.”

Int.

Hij bleek ook vuurwapens te hebben.

Burgemeester

Ja, een aantal Kalasjnikovs en hij bleek ook, tenminste daar staat ‘ie binnenkort voor terecht, de wapenleverancier te zijn van de Amsterdamse Mokro maffia.

Int.

Maar de bedreigingen waren dus zeer serieus dan.

Burgemeester

Eh, ja. Ja. Dat is zo.

Int.

En toen heeft u waarschijnlijk ook nog twee keer nagedacht toen bleek dat ‘ie werkelijk Kalasjnikovs in zijn huis had liggen.

Burgemeester

Hier doen we even net meer aan mee, dus hier stoppen we ermee. Hier is het genoeg geweest.

voice-over

De criminele miljarden verdwijnen voor een deel naar het buitenland, worden geïnvesteerd in vastgoed en bedrijven. Maar criminelen willen meer. Volgens burgemeester Boelhouwer willen criminelen ook invloed krijgen op de politiek.

Burgemeester

Nou ja er was op een gegeven moment een situatie waarbij mensen die in de drugs zaten zich aanmeldden als van een politieke partij om daarmee iemand op een hogere plaats op de lijst te krijgen. Voor de gemeenteraadsverkiezingen. Dat doe je natuurlijk niet voor niks he, daar probeer je later wat voor terug te krijgen.

Int.

En wat hebt u toen gedaan?

Burgemeester

Ik heb in dat geval, het was een landelijke partij, het partijbureau gebeld en zeggen jongens, op deze manier dreigt een situatie waarbij de onderwereld invloed krijgt op de bovenwereld. En in dit geval op de politiek. En jullie zijn aan zet om dat te voorkomen.

00.33.48

Int.

En hoe, wat is er dan gebeurd?

Burgemeester

En dat is ook gebeurd. Want die vergadering is ongeldig verklaard. En toen heeft de desbetreffende persoon heeft zich teruggetrokken als kandidaat.

Burgemeester

Ik heb niet de illusie dat ik door, he de afgelopen jaren vijftig panden gesloten, dat ik daar ook maar iets mee heb gedaan aan het terugdringen van de zware criminaliteit in Nederland.

Int.

Dat hoort echt bij Justitie.

Burgemeester

Dat hoort echt bij Justitie en bij politie.

Int.

U had net wel een verschil kunnen maken.

[caption]

Int.

U had wat harder misschien op de trom moeten roffelen?

Steenhuis

Nou dat heb ik gedaan. Ik heb altijd hard op de trom geroffeld. Heb ik ook wel de nodige ervaringen mee opgedaan. Maar ..eh de prob…

Int.

Het is u niet gelukt.

Steenhuis

Nee, de problemen zijn groter dan je, ook al ben je de hoogste baas, he, ik was niet de hoogste baas van het OM maar wel op dit gebied, de problemen zijn meestal groter en ingewikkelder ook dan je als hoogste baas zomaar in een korte periode kunt aanpakken.

Burgemeester

Wat er moet komen is natuurlijk heel veel hele goeie rechercheurs die al die geldstromen tot in detail kunnen nagaan en op die manier daar hun vinger achter kunnen krijgen.

Int.

Maar daar bent u niet mee bezig.

Burgemeester

Nee, dat, dat, dat kunnen wij gewoon niet. Daar zijn wij niet eens eh, dat hoort niet eens bij onze taak als gemeente.

00.35.15