Transcriptie - Martijn wil een huis en een tuintje

TIJDCODE

WIE/WAT

TEKST

00.00.18

[caption]

voice-over

Dit is Martijn Goorts. Een doodgewoon jongetje uit Brabant. Hij groeit op in Uden.

A. ten Have

Het was gewoon een ontzettend lief en rustig kind.

voice-over

In de puberteit blijkt dat Martijn Asperger heeft. Een ernstige vorm van autisme. Na een experiment met drugs wordt hij psychotisch. Martijn loopt op blote voeten langs de snelweg en valt mensen lastig.

A. ten Have

En dat ‘ie dan met een groene cape door het dorp loopt, mandarijnen gooit naar voorbijgangers, het niet meer weet. Ja verschrikkelijk.

voice-over

Martijn is zwaar psychotisch en wordt opgenomen in een kliniek van de geestelijke gezondheidszorg. Zijn autisme wordt daar niet behandeld. Hij moet tot rust komen. Martijn wordt regelmatig platgespoten.

Martijn

Als ik bijvoorbeeld boos word daar, dan zeggen ze u bent, dat ik dreigend ben. Nou dan kan je ook gewoon een spuitje krijgen.

voice-over

Voor zijn autisme moet Martijn naar een gespecialiseerde kliniek maar daar zijn lange wachtlijsten. Hij raakt zo in paniek dat hij brand sticht en met blauwe plekken in de isoleercel belandt.

Specialist

En dan is de realiteit dat iedereen daar met de handen in het haar zit.

voice-over

Verpleegkundigen van de GGZ lijken niet veel vertrouwen te hebben in hun kliniek.

Stem

Als het mijn kind zou zijn, wij hebben ook twee kinderen, ik zou het allang hier hebben weggehaald.

voice-over

Gerenommeerde deskundigen slaan alarm. De GGZ is niet in staat patiënten als Martijn adequaat te behandelen.

Specialist

Ik vind het goed dat dat nu iets is wat we hardop kunnen zeggen.

Specialist

Ik denk dat het huidige model van GGZ doelmatig failliet is.

Int.

Waarom vertelt u dit?

A. ten Have

Omdat ik het fijn zou vinden dat m’n kind weer gelukkig kan zijn. En dat ik gewoon heel graag zou willen dat mijn kind daarin wordt geholpen.

voice-over

Zembla onderzoekt waarom de GGZ zich geen raad weet met patiënten met zware psychische problemen.

00.02.22

[caption]

voice-over

Twee jaar geleden stuurt de moeder van Martijn ons een e-mail. Ze schrijft dat haar zoon psychotisch is en volledig is ontspoord. Ze stuurt een foto mee van Martijn, liggend in zijn slaapkamer. Ze heeft overal tevergeefs aangeklopt voor hulp. Ze is bang dat het verkeerd afloopt. Ze schrijft: als mijn kind niet geholpen wordt, gaat hij dood. En: men laat hem langzaam doodgaan. Ze twijfelt of ze met haar verhaal naar buiten wil komen. We spreken af contact te houden. Ze zeg toe dat ze alle gebeurtenissen rond haar zoon zorgvuldig zal bijhouden.

[caption]

Ten Have

Uiteindelijk werd het een aanloop naar 2 bizarre jaren en gewoon een horrorverhaal binnen de GGZ. Nou dat verwacht je gewoon niet.

voice-over

De moeder van Martijn is docente op een middelbare school. Ze legt in 2 jaar tijd een uitgebreid dossier aan. Het bestaat uit foto’s, crisisverslagen en e-mails van behandelaren. We krijgen inzage in het complete elektronisch patiëntendossier van Martijn waarmee we alle gebeurtenissen rond Martijn van dag tot dag kunnen reconstrueren. Ook heeft ze tijdens bezoeken aan haar zoon tientallen gesprekken opgenomen met haar telefoon.

Ten Have

En het is niet zo netjes, dat weet ik. Maar uiteindelijk stond mij ook geen andere weg meer open omdat ik denk, nou hier gebeuren gewoon dingen die het daglicht eigenlijk niet kunnen verdragen. En die gewoon niemand zal geloven.

Stem ten Have

Wij komen voor Martijn…

Stem2

We gaan even apart zitten.

Stem ten Have

Is het niet goed dan?

Stem2

Nee het ging net weer helemaal mis.

Stem ten Have

Oh? Wat is er dan?

Stem2

Dat wil ik dus bespreken.

00.04.11

voice-over

Martijn wordt in de zomer van 1992 geboren in Uden. Volgens zijn moeder is hij een lief en rustig kind. Het valt haar wel op dat hij anders is dan zijn leeftijdsgenootjes.

Ten Have

Eigenlijk al vrij snel zag ik dat hij vrij vast zat in zijn eigen patronen. Hij heeft bijvoorbeeld ook drie keer dezelfde schoenen gehad als kind. Totdat ze er niet meer waren.

Int.

Exact dezelfde schoenen.

Ten Have

Exact dezelfde schoenen. En dat ‘ie bijvoorbeeld al heel jong alle namen wist van de dinosaurussen en dat ‘ie daar eigenlijk ook de hele dag mee bezig was. Dat voelde vertrouwd. Ja.

Int.

Dat is voor hem belangrijk.

Ten Have

Ja, dat is heel belangrijk. Structuur. Vastigheid. Zekerheid.

voice-over

Martijn heeft een oudere en jongere zus. Hij blijkt op bepaalde gebieden een extreem hoog IQ te hebben, met uitschieters naar 165. Na de lagere school gaat hij naar het gymnasium. Daar gaat het verkeerd. Zijn leraar Nederlands ziet dat hij langzaam zijn motivatie verliest.

[caption]

Manders

Je zag het ook aan zijn gedrag in de les. Hij kroop steeds meer achteraan in het lokaal, hield zijn muts op, om maar eens een voorbeeld te noemen. En hij had goede dagen erbij, dan was er iets aan de orde wat hem interesseerde en dan, dan zag je iets van twinkeling. Maar op andere momenten was hij eigenlijk alleen maar aanwezig en ja hing hij erbij om het maar eens zo te zeggen.

Ten Have

Hij begint zich dan gewoon steeds verder terug te trekken in zijn eigen leven en, of in zijn eigen wereldje. En tegelijkertijd begint hij ook te zoeken naar middelen waarvan hij denkt dat hij blij wordt.

Int.

En wat waren die middelen?

Ten Have

Uiteindelijk is hij toen gaan experimenteren met een soort van synthetische drugs. Dan kende ik m’n kind niet meer terug.

[caption]

Goorts

Op momenten dat je dan hoort dat hij aan het rondzwerven is, op de snelweg is. Ja…. 

Int.

Schrik je dan?

Goorts

Ja.

Ten Have

Dan word je opgebeld door de politie van eh we hebben uw zoon van de autosnelweg geplukt. Op blote voeten. Ontbloot bovenlijf. Compleet de kluts kwijt.

voice-over

Het is december 2013. De moeder van Martijn vindt dat het zo niet langer gaat en trekt aan de bel bij GGZ Oost Brabant. Ze krijgt te horen dat de GGZ op dat moment niets voor Martijn kan doen omdat hij buiten de regio verblijft. Martijns ouders zijn gescheiden en hij is op dat moment bij zijn vader in Ede. Die maakt deze foto van Martijn. Het gaat steeds slechter met hem. En dan verschijnt hij plotseling weer in Uden

00.06.51

Ten Have

Uiteindelijk zien we dan dat hij op het busstation is in Uden. En dan zegt hij: ik ga naar Parijs. En dan stapt hij dus in de bus en dan staat de politie erbij, het GGZ komt niet in actie, er gebeurt gewoon helemaal niets. Dus dan zie je je kind weggaan met de bus en dan denk je van nou hij komt gewoon nooit meer terug.

voice-over

Martijn komt niet verder dan Brussel. Als hij terugkeert vraagt zijn moeder een inbewaringstelling aan, zo lezen we in het dossier.  Martijn wordt gedwongen opgenomen in de kliniek van de GGZ in Oss.

Ten Have

 Dan denk je van hij wordt nu eindelijk behandeld he, dan denk je van goh, godzijdank, er kan hem niets meer overkomen. En tegelijkertijd denk je, godzijdank, hij kan een ander niets aandoen.

Van Os

De opname is eigenlijk noodzakelijk voor veiligheid.

voice-over

Zegt psychiater Jim van Oss. Hij is een van de meest toonaangevende psychiaters van Nederland. Als hoofd van de afdeling psychiatrie van het Universitair Medisch Centrum Maastricht heeft hij vaak met dit soort opnames te maken.

[caption]

Van Os

J. van Os, psychiater
Soms is het gewoon noodzakelijk om opgenomen te worden. Als mensen suïcidaal zijn, als mensen agressief zijn, moet je gewoon opnemen. Klaar. Het model van een opname gaat steeds minder werken naarmate er meer ingewikkelde zorgbehoeften zijn.

voice-over

De moeder van Martijn wil dat de GGZ hem behandelt voor zijn autisme en dat zijn drugsgebruik wordt aangepakt. Martijn gebruikt namelijk regelmatig synthetische drugs.

Ten Have

Ik denk als hij voldoende handvatten krijgt om om te gaan met zijn autisme, dan zou die redelijk normaal, misschien met wat begeleiding, in elk geval kunnen leven in de samenleving.

voice-over

De opname in de kliniek verloopt zeer moeizaam, zo staat het in het dossier. Aanvankelijk lukt het helemaal niet om Martijn tot rust te laten komen. Hij is geagiteerd en heeft een dreigende houding. Hij wil niets met de GGZ te maken hebben en botst met de verpleging. We willen Martijn interviewen. Die kans doet zich voor op een middag dat zijn moeder hem ophaalt uit de kliniek. Tijdens het gesprek maakt de dan 23-jarige Martijn een vermoeide indruk. Ook vindt hij het lastig om zijn aandacht bij het gesprek te houden.

00.09.13

Martijn

Zou ik, zou ik even mogen gaan roken?

voice-over

Martijn vertelt dat hij zich door zijn behandelaren onbegrepen voelt. Hij mist structuur en duidelijkheid. Het leidt tot woede-uitbarstingen waarna hij wordt gesepareerd en wordt platgespoten.

Martijn

Als ik bijvoorbeeld boos word daar, dan zeggen ze dat ik dreigend ben. Nou dan kan je ook gewoon een spuitje krijgen, gewoon omdat je boos bent. Ik ben een keertje boos geworden. Toen moest ik op m’n bed gaan liggen. Kreeg k 2 spuiten.

[caption]

Martijn

En toen, ja toen voelde ik me verdrietig. Ik voelde me verdrietig omdat een conflict daar wordt opgelost door iemand een spuit te geven. Je zou verwachten van iemand die bij de verpleging werkt, dat ze weten hoe ze iemand tot rust kunnen brengen zonder daar een spuit of wat dan ook bij te gebruiken.

Ten Have

Als jij heel boos bent, dan ga jij soms schreeuwen. En dat is niet omdat je agressief bent maar het komt op de ander wel agressief over.

Martijn

Ja.

Ten Have

He, en dan denk ik van eigenlijk is dus, is dat gewoon heel jammer dat er, dat niemand dat gedrag herkent of niet wil herkennen he, dat kan ik dan natuurlijk niet invullen. Maar dat het gevolg wel is dat je bijvoorbeeld plat gespoten wordt. Ja dat is natuurlijk gewoon in mijn beleving heel erg triest.

Martijn

Ik kon toen niet op mezelf meer ja van, van mezelf meer lopen.  Ik moest echt zeg maar m’n benen werden, sleepten een beetje vooruit.

Int.

En zo hebben ze je weer in de separeercel gelegd.

Martijn

Ja.

[caption]

Van Os

De opnamesituatie in de psychiatrie is heel moeilijk. Het milieu in een opnameafdeling is heel erg moeilijk, het is stressvol. Het is lastig want je wordt bekeken de hele tijd. Dus als je al kwetsbaar bent om bijvoorbeeld wantrouwig te worden of om je te verhouden tot andere mensen omdat je niet goed begrijpt hoe mensen in mekaar zitten, dus als je dan in een afdeling zit en je wordt de hele tijd bekeken en er zijn andere mensen die ook psychische problemen hebben, dat is heel stressvol. Het is niet een behandelsetting voor mensen met ernstige psychische kwetsbaarheden en zorgbehoeften.

Int.

Dus schiet je er wat mee op?

00.11.19

Van Os

Nou op een gegeven moment schiet je er niks mee op.

voice-over

In het dossier staat dat Martijn langdurig tegen de deur van de isoleercel schopt en uiteindelijk in doeken wordt gewikkeld. Terug op de afdeling wordt hij geleidelijk aan rustiger. Nu kan de behandeling voor zijn autisme beginnen, denkt zijn moeder. Maar als ze bij Martijn op bezoek gaat, krijgt ze een onverwachte mededeling.

Ten Have

Kom ik op een middag daar en dan zeggen ze van goh, we hebben Martijn vanmorgen met zijn vader meegegeven. Dus ik had zoiets van hoe zit dat dan? Hij heeft toch heel veel medicatie? Is er dan begeleiding, of geleiding? Of krijgt hij dan therapie?

Int.

We willen een interview met GGZ Oost Brabant. Meestal gaan medische instellingen niet in op individuele gevallen, maar nadat Martijn en zijn ouders toestemming hebben gegeven om over zijn dossier te praten, krijgen we een interview met geneesheer directeur Henk Hanegraaf.

[caption]

Hanegraaf

Patiënt was opgenomen op de besloten afdeling, zijn inbewaringstelling is afgelopen en de begeleiding wordt overgenomen door het vakteam kind en jeugd.

Int.

Uw mensen vonden dat een goede beslissing om hem te laten gaan.

Hanegraaf

Zo is dat ingeschat.

voice-over

De GGZ gaat Martijn vanaf dat moment thuis verder behandelen met behulp van het vakteam. Dat is een ambulant team met een gezinsbehandelaar een psychiater. Volgens psychiater van Os zijn er momenteel nog veel te weinig goed functionerende ambulante teams. Bovendien zijn ze vaak onderbemand.

Van Os

De vakteams die kunnen niet voldoende hulp bieden omdat ze te weinig menskracht hebben.  Eigenlijk komen ze vaak niet verder dan begeleiding en wat medicatie, zodat de mensen met de grootste uitdagingen in crisis komen.  

Te Have

Dus je wordt gewoon naar huis gestuurd. Er is geen begeleiding, er is geen behandeling. Er is alleen een plastic zak met medicatie. Dat is dus vragen om problemen. Dus binnen een week zag het er zo uit.

voice-over

Het is mei 2014. Het ambulante team slaagt er niet in Martijn op de rails te houden. Hij krijgt opnieuw een zware psychose. Hij wordt voor de tweede keer gedwongen opgenomen, nu voor langere tijd. We willen weten of de behandeling van Martijns autisme en zijn drugsprobleem nu wel van de grond komt.

[caption]

Hanegraaf

Belangrijk is in dit soort situaties, dat je het beeld waarin patiënt verkeerde probeert te stabiliseren. Rust probeert te creëren, te maken dat patiënt weer in een duidelijke structuur komt.

Int.

Maar bent u toegekomen aan….

Hanegraaf

…ontwikkeling in de richting…

Int.

…het behandelen van zijn autisme?

Hanegraaf

Wij zijn niet toegekomen, onvoldoende toegekomen aan de behandeling van zijn autisme. Wij zijn geen klinische afdeling om autisme te behandelen.

voice-over

En dan is de vraag hoe het staat met de behandeling van het drugsprobleem van Martijn.

00.14.04

Int.

Kunt u als GGZ daar wat mee, met zo’n verslavingsprobleem?

Hanegraaf

Daar kunnen we wel wat mee, maar tot op beperkte hoogte. Als dat een, een groot deel van de problematiek wordt, dan hebben we daar de ketenpartners voor nodig. En daar wordt inderdaad weer gezegd, dat is dan weer het vervelende voor onze patiënt, wij behandelen verslavingsproblematiek en dit is meer dan alleen verslavingsproblematiek dus ook te complex voor die setting.

voice-over

Te complex. De GGZ kan Martijn, die autistisch is en met drugsgebruik worstelt, niet behandelen. Een verslavingskliniek blijkt wegens zijn autisme ook geen optie. Het loopt weer vast.

Lemke

En dan is de realiteit dat iedereen daar met zijn handen in het haar zit.

voice-over

Zegt psychiater Kees Lemke. Hij is bestuurder bij GGNet, ene grote GGZ organisatie in Oost Nederland. Volgens Lemke staat de casus van Martijn niet op zichzelf. Hij zegt dit soort gevallen binnen zijn eigen instelling vrijwel dagelijks tegen te komen.

[caption]

Lemke

Je ziet dan dus op het moment dat er meer problemen op elkaar gestapeld worden, dat er eigenlijk wat tegenwoordig vaak prettig wordt gevonden in de gezondheidszorg, dat je een soort standaard behandeling hebt. Dat werkt niet. Dus je moet eigenlijk maatwerk vinden.

Int.

Kan de GGZ dat maatwerk op dit moment voldoende bieden?

Lemke

Ik denk dat we dat op dit moment nog niet voldoende bieden.

Int.

Maar dan doet u dus een hele grote groep patiënten tekort.

Lemke

Ja dat is altijd de consequentie daarvan.

voice-over

Zomer 2014. Hoe moet het verder met Martijn? Hij zit inmiddels bijna een half jaar in de zorg bij GGZ Oost Brabant. Omdat ze Martijn niet kunnen behandelen, gaat de GGZ op zoek naar een gespecialiseerde kliniek buiten de instelling.

Hanegraaf

Wij zijn verantwoordelijk voor de complexe psychiatrie in onze regio, in ons verzorgingsgebied he en daar willen we zog goed mogelijk zorg aan bieden, aan leveren. He, en soms loop je dan tegen dingen aan die, die niet volledig passen. Dat je niet de zorg kunt bieden die je zou willen bieden, die een patiënt op dat moment nodig heeft. Dan is het aan ons om te kijken waar een patiënt die zorg wel kan krijgen. He, en dan, dan loop je dus aan, helaas, tegen de situatie dat er een lange wachttijd is.

Int.

Wat doe je nou de hele dag, als je daar bent?

Martijn

Ehm, achter de computer zitten. Wat muziek luisteren. Computerspellen spelen. Koffie drinken en roken.

Hanegraaf

Dan moet je roeien met de riemen die je hebt op dat moment en dat is beperkt he, dat moet ik toegeven. Het is geen setting die zich leent voor langdurige opnames. Dan kan ik me voorstellen dat verveling een rol gaat spelen.

voice-over

Eind 2014. Er is nog steeds geen gespecialiseerde behandelplek voor Martijn gevonden. Toch wordt besloten dat hij opnieuw onder toezicht van het ambulante team naar huis kan.

00.17.10

Ten Have

Ik denk dat dat wel de allerergste periode wordt die er dan komt.

voice-over

Martijn voelt zich ongelukkig en leeg. Op dit soort momenten voelt hij een sterke drang om drugs te gebruiken.

Martijn

Ja ik vind het fijn om dat soort dingen te gebruiken.

Int.

En waarom?

Martijn

Ja het geeft me een fijn gevoel.

Int.

Wat voor gevoel is dat dan?

Martijn

Eh… ja wakker. Alert. Soms een euforisch gevoel.

Voice-over

Zijn moeder vertelt ons dat er regelmatig vreemde postpakketten arriveren bij haar thuis.

Ten Have

Nou op dat moment gaan natuurlijk bij mij de alarmbellen rinkelen, als ik zie dat daar Martijn Goorts op staat. He, dus ik heb natuurlijk ook meteen dat pakketje opengemaakt en ik zie dan bijvoorbeeld dat er zo’n zakje in zit en nou ja dan rijst natuurlijk al het bange vermoeden dan het helemaal fout is en dat m’n kind dus gewoon via internet moeiteloos synthetische drugs weet te bestellen vanuit Polen. Nou dat is natuurlijk heel eng.

voice-over

Zijn moeder onderschept de pakketjes zoveel mogelijk maar eind 2014 lukt het Martijn toch een zending in handen te krijgen. Hij neemt een overdosis en wordt met spoed opgenomen in het ziekenhuis.

Ten Have

Dat is gewoon ronduit afschuwelijk, dat je kind in zijn enorme leegte om een blijer gevoel te krijgen dit soort dingen gaat bestellen. Dat is gewoon rampzalig.

voice-over

Als Martijn uit het ziekenhuis komt, is er eindelijk goed nieuws. De GGZ heeft een gespecialiseerde behandelplek gevonden. Het Leo Kannerhuis, speciaal voor autistische jongeren. Maar de GGZ maakt een fout, zo lezen we in het dossier. Ze melden Martijn namelijk aan bi je verkeerde locatie van het Leo Kannerhuis.

Int.

Hoe kan dat?

Hanegraaf

Ik denk dat dat een fout geweest is van degene die verwezen heeft.

Ten Have

Ja dat is natuurlijk een stuk waar hij niet mee om kan gaan. Dus hij werd boos op de GGZ. Heel boos op mij. Want ik had dat ook beloofd. En ik kon dat niet meer waarmaken.

voice-over

Er gaan meer dingen fout. Als Martijn klaagt over zijn medicatie krijg hij van de psychiater van het ambulante team andere medicijnen. Het gaat om methylfenidaat, dat we ook kennen onder de namen Concerta of Ritalin. Een stimulerend medicijn.

Ten Have

Dus Martijn dacht dat dat iets was waarvan hij ontzettend blij zou worden. He, bijna euforisch. In elk geval de psychiater vond dat Martijn volwassen was en Martijn mocht beschikken over zijn eigen medicatie.

voice-over

Martijn mag zelf de medicijnen ophalen en erover beschikken. We vragen psychiater Van Os wat hij daarvan vindt.

00.20.00

[caption]

Van Os

Als je een handeling doet in de GGZ die risico behelst, dan moet je natuurlijk ook het systeem, de betrokkenen, de familie daarbij betrekken en uitleggen wat het risico is. En kijken van zijn wij bereid om samen dat risico te nemen.

Ten Have

Maar er was geen geleiding of begeleiding, er was gewoon niets. Zoek het maar uit.

voice-over

Martijn komt terug met de medicijnen. Op het recept staat: 1 tablet per dag. Hij neemt in korte tijd meerdere tabletten. Zijn moeder ziet dat hij ontspoort.

Ten Have

He, dat je gewoon ziet dat ‘ie in zichzelf gaat praten, dat ‘ie gaat praten met de kippen, met de konijnen, met de vlinders. Je ziet in een hele korte tijd dat Martijn gewoon totaal anders werd en gewoon psychotisch gedrag ging vertonen.

voice-over

De GGZ zegt dat Martijns moeder is geïnstrueerd over de omgang met de medicatie. Zij ontkent dit. Uit het dossier valt niet op te maken of dit wel of niet is gebeurd.

[caption]

Hanegraaf

Er is uitdrukkelijk afgesproken dat moeder de medicatie zou verstrekken.

Int.

Moeder zegt ik heb geen enkele instructie ontvangen.

Hanegraaf

Nou dat klopt dan niet met hetgeen wat ik teruglees uit het dossier.

Int.

Er zijn helemaal geen afspraken gemaakt over wie die medicijnen zou beheren en hoe dat zou gaan.

Hanegraaf

mm. Ik hoor terug van de behandelaar dat dit zo besproken is.

Ten Have

Kon u nog tot ‘m doordringen? Toen…

Ten Have

Nee. Nee. Nee, hij zei ik voel me prima. Hij zegt dat is tijden geleden dat ik me zo lekker heb gevoeld.  Hij zei ik voel me euforisch en hij zei ik wil niet dat je dicht bij mij komt want ik wil dat gevoel vasthouden.

Int.

Was u bang?

Ten Have

Ja. Eerst denk je nog, je kan nog het tij keren. Er komt nog iemand van het GGZ. Nou toen kwam er niemand van het GGZ en toen kwam er ook in het weekend niemand van het GGZ.

Int.

Dan ontstaat er toch een hele dreigende situatie daar, thuis.

Hanegraaf

mm.  Ja. Als de patiënt of een naaste contact opneemt omdat er onverwachts effect optreedt van een medicijn, dan hoort daar op gereageerd te worden.

Int.

Dat heeft u niet gedaan.

Hanegraaf

mm. Dat is een fout dan. Dat had anders gemoeten.

voice-over

De GGZ benadrukt dat Martijn nooit heeft beschikt over een dodelijke hoeveelheid medicatie. Maar Martijn raakt er wel ernstig door ontregeld. Hij kan niet langer bij zijn moeder in huis blijven.

Ten Have

Martijn heeft er toen voor gekozen, in overleg met ons, omdat het niet anders ging, hier bij het tuinhuisje te bivakkeren.

Int.

Hij kwam niet meer binnen.

Ten Have

Hij kwam niet meer binnen.

Int.

Want dat was te gevaarlijk.

Ten Have

Ja. I k weet niet hoe vaak ik heb gebeld, hoe vaak ik heb verzocht om hulp. Er kwam gewoon niemand.

00.22.4.5

Int.

Toen heeft zij heel vaak de hulp ingeroepen en die kwam niet.

Hanegraaf

Ja. Ik heb begrepen dat er zeer geregeld contact was, minimaal wekelijks.

Int.

Is dat genoeg op zo’n moment, hij ging helemaal door het lint.

Hanegraaf

Dat is afhankelijk ook van de inschatting van de behandelaar.

Int.

En vindt u dat achteraf in orde geweest?

Hanegraaf

Ik heb geen aanwijzingen dat dat te weinig intensieve zorg zou zijn.

voice-over

Martijn verblijft een maand lang dag en nacht in de tuin van zijn moeder. Hij is regelmatig psychotisch en zeer verward.

Hanegraaf

Uiteindelijk is er besloten om patiënt vrijwillig op te nemen op de open afdeling omdat de situatie thuis niet goed ging.

Ten Have

En toen had ‘ie ook echt zoiets, ja waarvoor leef ik nog, wat doe ik nog, wat moet ik nog. Toen brak de hel los want hij wist het gewoon echt niet meer.

Van Os

Toen kreeg je dus wat we noemen het revolving door syndroom. Dus dat mensen in en uit de opname komen en het is of crisis of je bent opgenomen maar daartussen is er niet veel.

voice-over

Juni 2015. Martijn gaat voor de vierde keer in anderhalf jaar tijd de kliniek in. Kort daarna volgt er een ernstig incident. De verpleging beschuldigt Martijn van softdrugsgebruik op de afdeling. Martijn ontkent. Als ze hem willen opsluiten loopt het volledig uit de hand.

Martijn

Toen, ja hebben ze me in een kamer gezet en gezegd je mag niet van de kamer af. Op dat moment, ja kreeg ik gewoon een soort van kortsluiting in mijn hersenen, ik dacht ik moet hier iets tegen doen. Toen heb ik een handdoek in de fik gezet. Ik heb toen geroepen er is brand, er is brand.

Hanegraaf

Je met maken dat de situatie snel veilig wordt. Voor patiënt zelf, voor de medewerkers, voor de mede patiënten. En dan, dan moet je inderdaad soms aanpakken.

Martijn

Wat ze toen hebben gedaan is me in de separeercel gezet. Vanaf dat moment ben ik gewoon kwijt wat er gebeurd is. Ik weet alleen nog dat ik wakker werd en dat ik een stukje van m’n tand miste.

Voice-over

De brand is snel onder controle. Net op dat moment arriveert zijn moeder.  

Ten Have

Ik hoorde Martijn dus eerst nog heel hard schreeuwen en toen hoorde ik niets meer. Dan vraag je waar is mijn kind. En toen werd gezegd van nou hij is er niet en we mogen er geen mededelingen over doen.

Hanegraaf

Ik denk als patiënt op dat moment in de separeer zit en er is zo’n incident geweest he, dat moeder het recht heeft om te horen waar patiënt dan is.

Int.

Waarom hoort ze dat dan niet?

Hanegraaf

Dat had ze moeten horen. Dat had ze medegedeeld moeten krijgen van de dienstdoende verpleegkundige.

voice-over

Martijn heeft blauwe plekken en mist een stuk van zijn tand. Als zijn moeder hem weer mag bezoeken, vertelt hij waarom hij brand heeft gesticht. Ze neemt het gesprek op.

00.25.31

Martijn

Ze hebben me zo hard vastgepakt dat het pijn deed. En ik eigenlijk geen idee meer had van wat ik deed. Angst, alleen maar angst.

voice-over

Ondertussen heeft de GGZ Martijn opnieuw aangemeld bij het Leo Kannerhuis. Maar omdat hij inmiddels te oud is, wordt hij afgewezen. Martijn is weer terug bij af.

Int.

Martijn wat zou jij nou eigenlijk willen?

Martijn

Ehm, ja een huisje voor mezelf eigenlijk. Misschien een tuintje d’r bij. En eh… ja zo zie ik een beetje mijn toekomst.

Martijn

En er was een soort van beleid van gewoon maar iedere keer hetzelfde blijven doen, iedere week eigenlijk hetzelfde…..  het, het is ook heel lang geweest, ja… dat ik eigenlijk geen zin meer had in gesprekken met de psychiater omdat ik het gevoel had dat ieder gesprek hetzelfde was.

Ten Have

Het is gewoon heel naar. Als je ziet dat je kind in plaats van vooruit gaat, he, eerst stagneert zijn ontwikkeling en op enig moment denk je van ik hoop dat ‘ie er überhaupt nog uit komt. En tegelijkertijd is er soms ook de vraag van goh hoe beschadigd raakt iemand binnen die muren van dat GGZ.

00.27.09

voice-over

Omdat zijn moeder bang is dat Martijn binnen de kliniek wegkwijnt, meldt ze hem in september 2015 aan bij een laboratoriumschool. Martijn heeft het naar zijn zin maar kort nadat hij is begonnen steekt de GGZ er een stokje voor. in een e-mail van de GGZ lezen we:

[caption]

Stem

“Wij kunnen onmogelijk verantwoorden naar de verzekeraar dat iemand op een acute gesloten opname setting verblijft en van daaruit naar school gaat.”

voice-over

We leggen het argument van de GGZ voor aan psychiater Jim van Os.

Van Os

Wij kunnen onmogelijk verantwoorden naar de verzekeraar dat iemand op een gesloten acute opname setting verblijft en van daaruit naar school gaat. Dat is het probleem. Waarom zou dat niet kunnen? Wat is dat voor onzin?

voice-over

Onzin, zegt de psychiater. En ook de verzekeraar van Martijn vindt dat wat de GGZ stelt, onjuist is. Martijn mag van de verzekeraar gewoon naar school. Ze laten ons weten:

[caption]

Stem

“Er zijn geen ‘verzekeringstechnische’ belemmeringen voor GGZ-cliënten om vanuit GGZ-verblijf, open dan wel gesloten setting, overdag een opleiding te volgen.”

Int.

Die belemmering is er niet.

Hanegraaf

Dat, goed dat verbaast mij dan.

Int.

Maar het blijkt nu onjuist.

Hanegraaf

Ja. Dat blijkt onjuist dus. Als de zorgverzekeraar inderdaad aangeeft van ook vanuit een gesloten afdeling mag hij naar school, dan zullen we daar in de toekomst rekening mee houden.

Van Os

Dit is een gemiste kans. Zodra er ergens een plek is in de samenleving waar die kan functioneren, moet je hem daar naartoe laten gaan natuurlijk.

voice-over

Maar Martijn gaat nergens naartoe. Bijna twee jaar zit hij nu in de kliniek. Zijn moeder maakt foto’s van zijn vieze kamer. Ze vertelt dat de schoonmaakster zegt dat er anderhalve maand niet is schoongemaakt.

Ten Have

Het stonk, het was vies, mijn schoenen plakten zowat aan de vloer. Martijn lag, niet aanspreekbaar, in zijn bed. Het was gewoon één vieze smerige bende, heel de vloer lag vol met overgeefsel. Toen heb ik dus gevraagd van ik heb graag een schrobborstel en een paar emmers met water en reinigingsmiddel. Voor de rest heb ik anderhalf uur lang daar de kots van de grond af zitten krabben. Gewoon… gewoon verschrikkelijk.

Int.

Zijn moeder zegt, de kamer was anderhalve maand niet opgeruimd.

Hanegraaf

Nee

Int.

Er was niet gepoetst.

00.29.27

Hanegraaf

Heb ik niet kunnen terugvinden in het dossier , dat dat anderhalve maand was.

Int.

Want, wat was het dan?

Hanegraaf

Hooguit een week, waarin het gesignaleerd werd, bespreken werd met hem. En toen hij geen actie daarop zette, is samen met hem een plan gemaakt om dat op te ruimen. Eerst heeft ‘ie he gedeeltelijk opgeruimd, vervolgens is het met hem verder opgeruimd.

Int.

Maar het verhaal van moeder is dat zij het in d’r eentje heeft gedaan.

Hanegraaf

Goed ik, ik moet me richten aan in mijn antwoord op hetgeen wat de verpleging mij meldt.

voice-over

Uiteindelijk wordt ook de machteloosheid van de behandelaren die Martijn dagelijks meemaken, zichtbaar. In een e-mail aan Martijns moeder verwoordt zijn psychiater het als volgt:

00.30.10

[caption]

Stem

“Wij kunnen Martijn niet de beste begeleiding bieden die hij nodig heeft. Dat weten wij allemaal. Wij hebben eenvoudigweg deze mogelijkheden niet.”

voice-over

Van een verpleger die Martijn dagelijks meemaakt, krijgt zijn moeder het volgende te horen:

Stem

Als het mijn kind zou zijn, wij hebben ook twee kinderen, zou ik zou het allang hier hebben weggehaald. Dit is geen autisme-afdeling.

Ten Have

Nee, maar daarom hoort hij hier ook niet.

Stem

Maar ik zou hem hier niet laten, verschrikkelijk.

Ten Have

Ja.

Int.

Vindt u dan dat Martijn hier eigenlijk op de verkeerde plek zit?

Hanegraaf

Hij zat niet op de goeie plek op de gesloten opnameafdeling. Bij dit soort complexe casuïstiek he, kun je niet verwachten dat dat, dat hoop je wel he, dat het in één stijgende lijn naar het einddoel gaat he, maar het is vaak toch vallen en opstaan. Het gaat een periode goed en plotseling gaat het weer mis. En dan loopt het weer anders als dat je gedacht had. Dat hoort bij deze complexe casuïstiek.

Int.

En dat is eigenlijk wat er steeds gebeurt bij Martijn he.

Hanegraaf

Waar meerdere dingen spelen he, die, dat vergt nog aandacht, binnen de GGZ.

Van Os

Ik denk dat het best gezegd mag worden, dat het huidige model van GGZ doelmatig failliet is.

Int.

Dat klinkt ernstig.

Van Os

Dat klinkt ernstig en ik denk dat we die, dat besef van ernstigheid ook nodig hebben om tot verandering te komen.

voice-over

Psychiater Van Os lanceert samen met vier andere wetenschappers een ambitieus nieuw plan voor de GGZ. De bestaande GGZ instellingen moeten worden afgebouwd. In plaats daarvan krijgt iedere woonwijk een laagdrempelige GGZ voorziening. Daar staan deskundigen dag en nacht klaar om patiënten als dat nodig is thuis direct psychische zorg te verlenen.

00.32.01

Van Os

Soms is het noodzakelijk om mensen vijf of zes keer er dag te bezoeken.

Int.

Thuis.

Van Os

Thuis. Soms is het nodig bij mensen te blijven slapen. Je moet kwetsbaarheden behandelen in relatie altijd tot wonen, werken, opleiding, relaties. Daar waar mensen wonen.

voice-over

Volgens Van Os kunnen op deze manier patiënten met een ernstige psychiatrische aandoening zoals Martijn, wel thuis behandeld worden. Iets dat tot nog toe steeds misliep.

Int.

Denkt u dat dat dan ook in de woonwijk gewoon kan.

Van Os

Ja. Als je een systeem van zorg hebt en capaciteit hebt om de zorg in de wijk flexibel op- en af te schalen

Int.

Mm

Van Os

Als je kan opschalen echt tot hele intensieve hoogte, dan is het zeker dat een groot gedeelte van wat nu de crisisopnamen zijn niet meer nodig is.

voice-over

Op dit moment hebben tien GGZ instellingen aangegeven te gaan experimenteren met deze nieuwe aanpak. We gaan terug naar de GGZ kliniek in Oss. Het is 10 maart 2016. Na twee jaar zoeken is het eindelijk gelukt. Er is een behandelplek voor Martijn gevonden. Zijn moeder brengt hem er vandaag naartoe.

Ten Have

Vandaag gaat hij over naar Deventer, naar de Lorna Wing kliniek. Dat is een kliniek voor behandeling van volwassen autisme, autisten. En die zit in Deventer. Dus het is een hele grote dag, hele belangrijke dag, hele fijne dag. En als moeder kan ik zeggen dat ik heel gelukkig ben.

Ten Have

Hai, dat is de laatste dag. Ja, ik ga hem ophalen. Ik hoop dat ’ie klaar is.

Stem

Ja het is een fantastische dag vandaag he.

Ten Have

Oh wat een opluchting.

Stem

Dat is de bedoeling ja.

Ten Have

Gewoon het gevoel dat Martijn geholpen wordt. Dat je na al die jaren rustig naar bed kan gaan. Dat je kan denken van hij ligt veilig. Ik ben waanzinnig opgelucht. Eindelijk behandeling.

voice-over

De behandeling in de Lorna Wing kliniek duurt negen maanden. Martijn heeft een behandelovereenkomst getekend waarin staat dat hij geen drugs mag gebruiken. Doet hij dit wel, dan gaat hij terug naar Oss. Martijn zit nu zes weken in de kliniek. Volgens zijn moeder gaat het goed met hem.

00.34.38