Transcriptie - Losgeld

00.00.20

[caption]

Rijke

‘Dit is een oproep voor de Nederlandse regering en het Nederlandse volk. Dat jullie mij niet vergeten.’

voice-over

De Nederlandse Jacques Rijke wordt in 2011 ontvoerd in Mali door terreurgroep Al Qaida.

Rijk

‘Alsjeblieft, help mij?’

voice-over

Rijke heeft geluk. Na drieënhalf jaar wordt hi per toeval ontdekt door Franse militairen. Hij komt vrij. Maar de ontvoering van de Amerikaanse journalist Jim Foley loopt anders af. Hij wordt gedood. Zijn moeder is woedend op de Amerikaanse overheid.

Diane Foley

Het was een schande, een puinhoop.

voice-over

Overheden beweren geen losgeld te betalen.

Obama

‘…betalen geen losgeld.’

voice-over

Maar ontvoeringen plaatsen overheden wel voor een duivels dilemma. Ze willen niet dat er slachtoffers vallen, maar ook niet onderhandelen met terroristen.

Stem

Het eerste wat ze tegen mijn vriendin zeiden ook toen ze meldde dat wij gevangen genomen, was er wordt dus niet onderhandeld.

voice-over

In Zembla Internationaal een reportage van de Arabische zender AL Jazeera. Die laat zien wat er kan gebeuren als de druk wordt opgevoerd.

Vrouw

We zijn in groot gevaar en zullen misschien gedood worden.

voice-over

Zembla Internationaal onderzoekt wat landen doen als er losgeld word gevraagd.

Vrouw

‘Doe iets me z’n allen. Doe iets!’

00.01.42

 [caption]

Foley

‘Dierbaren, kom in opstand tegen m’n echte moordenaars: de Amerikaanse overheid. Want wat mij zal overkomen, is het gevolg van hun zelfvoldaanheid.’

voice-over

Op 19 augustus 2014 verschijnen de beelden op internet waarop is te zien, dat IS Jim Foley onthoofdt.

Obama

‘De hele wereld is geschokt vanwege de brute moord op Jim Foley door terreurgroep IS. Mensen zoals zij falen. Ze falen omdat de toekomst is voor mensen die bouwen en niet vernietigen.  De wereld wordt gevormd door mensen als Jim Foley.’

voice-over

De Amerikaanse journalist is dan al bijna twee jaar vermist. Foley maakt reportages in Syrië maar wordt op 22 november 2012 met geweld ontvoerd.

Diane Foley

Het was vreemd dat Jim niet belde op Thanksgiving. En ja hoor, de volgende dag werden we gebeld dat Jim was ontvoerd.

[caption]

Diane Foley

Dus toen wisten we het.

voice-over

Foley is een van de tientallen ontvoerde journalisten in de afgelopen jaren. In 2012 wordt Syrië het episch centrum van een wereldwijde gijzelingscrisis. Ook de Amerikaanse journalist Peter Theo Curtis doet verslag van de oorlog in Syrië als hij daar in handen valt van kidnappers.

Nancy Curtis

Opeens hoorde ik niets meer van hem. Ik wilde niet klinken als een bezorgde moeder, maar dat was ik wel. Toen kreeg ik een e-mail van hem.

[caption]

Nancy Curtis

In de onderwerp-regel stond: ‘hé’, maar er was geen bericht. Toen sloeg de paniek toe.  

voice-over

Curtis wordt doorverkocht en komt in handen van de Islamitische terreurgroep Al-Nusra, gelieerd aan Al-Qaida.

Curtis

‘Mijn leven is in groot gevaar. Ze hebben me nog drie dagen gegeven om te leven. Drie dagen. Als jullie niks doen, is het gebeurd met me. Dan doden ze me.’

voice-over

Ook de Nederlandse persfotograaf Jeroen Oerlemans wordt in 2012 ontvoerd in Syrië. De Nederlander is daar samen met de Engelse journalist John Kentley om een reportage te maken. Kentley is in handen van IS en nog steeds vermist. Oerlemans wordt na een week bevrijd.

00.04.13

[caption]

Nieuwslezer

Al een week lang was het op verzoek van de familie stilgehouden. De ontvoering van de Nederlandse persfotograaf Jeroen Oerlemans in Syrië.

Oerlemans

Hier is een Kalasjnikov kogel naar binnen gegaan en aan de achterkant er weer uit gekomen. Alle vitale delen gemist. En eh, ja. geen centje pijn eigenlijk.

[caption]

Nieuwslezer

Ja je lacht…

Oerlemans

..enorm veel geluk gehad.

voice-over

De Nederlandse fotograaf wordt in Syrië vastgehouden in een Jihadistisch trainingskamp.

[caption]

Jeroen Pauw

Hoe ben jij vrij gekomen?

Oerlemans

ja dat zal altijd een beetje in nevelen gehuld blijven maar we zijn min of meer bevrijd door het Vrij Syrische Leger.

Jeroen Pauw

Ja heb je het idee dat Nederland daar hard aan meegewerkt heeft?

Oerlemans

Nou om eerlijk…nee. Nee

Jeroen Pauw

Niet

Oerlemans

nee

Pauw

‘Helemaal niet zelfs?

Oerlemans

Nee, nou goed ze doen daar zelf een beetje, ik bedoel ik heb daar nog wel eens iets over gehoord en ze zeggen van nou ja, we kunnen er niks over zeggen. Je weet het niet. Maar ja, ik, nee ik heb reden om aan te nemen dat ze daar weinig bemoeienis mee gehad hebben. Ik bedoel het eerst wat ze tegen mijn vriendin zeiden ook, toen ze meldde dat wij gevangen genomen waren, was: er wordt dus niet onderhandeld.

00.05.15

voice-over

Nederland onderhandelt niet met ontvoerders. Dat zeggen meer overheden. Bijna alle landen verklaren publiekelijk dat ze niet om tafel gaan met kidnappers en geen losgeld betalen.

Man

We zijn erg blij dat we weer vrij zijn. Dank u.

voice-over

Maar als ontvoerde burgers vrijkomen, blijft de toedracht van de vrijlating vaak in nevelen gehuld. Ook de Italiaanse en Belgische overheid verklaren dat ze geen losgeld betalen. Hun standpunt wordt op de proef gesteld als in 2013 een Italiaanse verslaggever en een Belgische journalist worden gekidnapt in Syrië.

Picinnin Da Prata

Er stapten mannen uit de pick-up voor ons en schoten met Kalasjnikovs in de lucht. Ze haalden ons uit de wagens en trokken onze kleren over ons gezicht.

[caption]

Piccinin Da Prata

We werden opgetild, in de pick-up gesmeten en ze reden weg. Ik zei bij mezelf: het is afgelopen. Mijn leven is voorbij.

[caption]

Quirico

Ze brachten ons naar een huis in de buurt. We werden uitgekleed, geslagen en ondervraagd. De omstandigheden waren vreselijk. We werden behandeld als dieren, als beesten, als honden.  

voice-over

De ontvoerders verkopen de journalisten door aan een groep Syrische rebellen. De rebellen denken veel geld te kunnen verdienen aan de gijzeling van Pierre en Dominique.

Quirico

Het ergste van de hele toestand was dat ik me verraden voelde. Ik was vijf keer in Syrië geweest tussen 2011 en 2013. Ik was altijd bij de rebellen. De mensen op wie ik vertrouwde om het verhaal van het Syrische volk te vertellen hadden me verraden en hadden me ontvoerd voor geld.

Piccinin Da Prata

De eerste nacht was vreselijk. Ze sloten ons op. We kregen bijna geen lucht. We stikten en het was pikdonker.

[caption]

Piccinin Da Prata

Op een gegeven moment hoorden we een geluid. Oh nee, dacht ik. Ik pakte een aansteker die ik verstopt had om wat licht te maken. Uit alle spleten in de muur kwamen de kakkerlakken tevoorschijn. Ze vielen boven op ons. Ze hingen in trossen aan het plafond. Ik dacht niet dat ze me levend zouden laten vertrekken en dat ik onder vreselijke omstandigheden in een gevangenis zou verdwijnen.

00.08.03

voice-over

Pierre en Dominique vrezen voor hun leven want ze weten dat de Belgische en Italiaanse autoriteiten verklaren dat ze nooit losgeld betalen. Maar is dat wel zo? Een andere ontvoering, 8000 kilometer verderop in Somalië, is eindelijk ten einde gekomen.  Een reconstructie laat zien wat hier achter de schermen is gebeurd. De Zuid-Afrikaanse zeilers Debbie Calitz en Bruno Pelizzari zijn na bijna twee jaar bevrijd uit handen van Somalische piraten. Ze zijn weer thuis.

vrouw

Debbie en Bruno, welkom thuis.

Calitz

Bedankt Zuid-Afrika, we houden van jullie.

voice-over

Debbie is Zuid-Afrikaans. Bruno heeft zowel de Zuid-Afrikaanse als de Italiaanse nationaliteit. Het stel maakt een zeilreis voor de Afrikaanse kust als ze door Somalische piraten overvallen worden.

[caption]

Calitz

Ze kwamen met drie bootjes. De leider had een bazooka en de anderen richtten AK-47’s op ons.

Interviewer

Wat dachten jullie?

Calitz

Dat het een overval was en dat ze zouden weggaan. Maar nee.

[caption]

Pelizzari

We werden geblinddoekt, zoals je in de film ziet.

voice-over

De ontvoerders leggen snel hierna contact met de zus van Bruno in Zuid-Afrika.

Interviewer

Wat zeiden ze die eerste keer?

[caption]

Hecht

‘We hebben je broer. En als je z’n leven wilt redden moet je ons terugbellen.’  Hij nam op en zei alleen maar: we willen geld. Geld, geld, geld.

voice-over

De piraten zetten Bruno’s zus flink onder druk en ze willen dat ze losgeld betaalt. Maar de familie heeft geen geld.

Stem Hecht

Hallo, Bruno?

Stem Pelizzari

Vera? Ja, ik ben het. Ik heb niet veel tijd dus we houden het zakelijk. Als ze geen geld krijgen, vermoorden ze ons.

Stem Hecht

Maar dan krijgen ze niets. Ze zullen jullie niet vermoorden.

Interviewer

Heb je Zuid-Afrika om geld gevraagd?

00.10.16

Hecht

Ze zeiden: we betalen niet. Ze zeiden dat ze nooit losgeld betalen en nooit onderhandelen.

Stem Calitz

Zeg tegen m’n kinderen dat ik van ze hou en dat ik ze mis en…

Stem Hecht

Ze houden ook van jou.  We doen ons best, Debbie. Dat weet je.

Pelizzari

Het ergste was toen ze zeiden: jullie regering werkt niet mee.

Calitz

De regering weigert.

Pelizzari

Een van jullie gaat eraan.

Calitz

Jullie hebben één minuut om te kiezen. Wie wordt het?

Stem kaper

Ik probeer jullie te helpen. Kom van je luie kont af.

Stem Hecht

Het bedrag dat je vraagt, is onmogelijk.

Stem kaper

Bruno en Debbie kunnen gedood worden als jullie niets doen. Speel niet met het leven van je dierbaren. Je hebt drie dagen, begrepen?

voice-over

Vera probeert geld in te zamelen om haar broer en zijn vriendin vrij te kopen, maar het is niet genoeg. Ze is wanhopig. Maar dan krijgt ze na anderhalf jaar via Facebook een bericht van een Italiaan. Hij heet Marco. Marco blijkt voor de Italiaanse geheime dienst te werken. Hij geeft instructies aan Vera.

[caption]

Hecht

Ze zeiden dat ik een deal moest sluiten. Dat deed ik en ik hield het zo laag mogelijk. We communiceerden via Gmail, maar zonder mails te versturen. We hadden één account, logden in en bekeken de berichten. We lieten niet verzonden e-mails achter.

voice-over

De verslaggever van Al Jazeera krijgt via een lek een geheim document in handen van de Zuid-Afrikaanse inlichtingendienst. Volgens dit document hebben de Italianen wel degelijk losgeld betaald om Bruno en Debbie vrij te krijgen. Het is niet de bedoeling dat dit ooit naar buiten komt.

00.12.20

Interviewer

Volgens de documenten die ik heb gezien waren het alleen de Italianen en hebben zij het geld gebracht. Klopt dat een beetje?

Hecht

Wat voor documenten heb je?

Interviewer

De rol van de Italianen wordt erin beschreven. En er staat dat ze bereid waren ongeveer 925.000 dollar te betalen. Klopt dat?

Hecht

Interviewer

Als ik die getallen noem, knik je en je lacht. Betekent dat dat ze kloppen?

Hecht

Zo klinkt het wel.

Interviewer

Dit is moeilijk voor je. Vroegen de Italianen je geen details te vertellen?

Hecht

Ja, ze zeiden dat we nooit mochten vertellen dat ze hadden betaald.

voice-over

Op 21 juni 2012 komen Debbie en Bruno na twee jaar eindelijk vrij. Volgens het geheime document betalen de Italianen na onderhandelingen uiteindelijk 525.000 dollar losgeld aan de ontvoerders.

Interviewer

Als de Italianen niets hadden gedaan, wat zou er dan gebeurd zijn?

Hecht

De Somaliërs zouden m’n broer en Debbie hebben begraven.

voice-over

Om de ware toedracht te verhullen wordt de vrijlating voorgespiegeld als een geslaagde operatie van Somalische veiligheidstroepen.

Interviewer

Toen ze jullie vroegen naar losgeld was dat zeker wel moeilijk? Jullie konden niet zeggen dat de Italianen hadden betaald.

Calitz

Ik vind het moeilijk. Over bepaalde dingen mochten we niet praten. Dat was een van die dingen.  

voice-over

Ontvoeringen plaatsen regeringen en familieleden van gegijzelden voor een duivels dilemma. Als uitlekt dat er losge4ld wordt betaald, kunnen andere journalisten, hulpverleners en reizigers daarna een nog gewildere prooi worden.

Hecht

Wat doe je? Er wordt geld van je geëist door terroristen, door duivels en je krijgt problemen als je ze geld geeft. Maar het gaat om je familie. Wat doe je dan?

voice-over

De ontvoering van Arjan Erkel in 2002 is de enige Nederlandse zaak waarvan bekend is dat er losgeld is betaald door de Nederlandse overheid. Erkel werkt voor Artsen zonder Grenzen in de Russische deelstaat Dagestan als hij wordt ontvoerd.

Erkel

Misschien komt alles goed, als jullie betalen. Als jullie dat niet doen, is het ook goed want zo wil ik niet verder leven.

voice-over

Lange tijd wordt gevreesd voor Erkels leven maar na twee jaar komt hij vrij, nadat er 1 miljoen euro losgeld is betaald.

Erkel

Ik voel me goed. Ja, nogmaals dank. Ik eh, ik heb wat haar verloren maar ik heb hier wat teruggekregen.

voice-over

Dat de Nederlandse overheid een groot deel van het losgeld heeft betaald komt naar buiten omdat er na afloop ruzie over ontstaat. Volgens de overheid is afgesproken dat het een voorschot is. ER volgt een serie rechtszaken met als uitkomst dat Artsen zonder Grenzen een deel moet terugbetalen aan de overheid. Bi alle andere ontvoeringszaken in de afgelopen jaren ontkent de overheid te betalen of te onderhandelen voor Nederlandse gegijzelden.

00.16.00

[caption]

Bot

Er zijn twee gouden regels voor een regering. Dat is de eerste: je onderhandelt niet met de ontvoerders en de tweede gouden regel is: je betaalt geen losgeld.

voice-over

Maar er zijn aanwijzingen dat ook Nederland soms die stellige houding heeft moeten laten varen om levens te redden. In 2011 wordt de Nederlander Jacques Rijke ontvoerd in Mali. In verschillende videoboodschappen smeekt hij de overheid om hulp.

[caption]

Rijke

Ik hou mijn regering verantwoordelijk voor wat mij overkomt.  Alsjeblieft, help mij.

voice-over

De Nederlandse treinmachinist wordt meer dan drie jaar vastgehouden door terreurbeweging Al Qaida. De opeenvolgende ministers van Buitenlandse Zaken verklaren herhaaldelijk dat ze bezig zijn met de gijzelingszaak maar verder geen informatie kunnen geven.

[caption]

Rijke

Dit is een oproep voor de Nederlandse regering en het Nederlandse volk, dat jullie mij niet vergeten. Ik vecht voor mijn vrijheid. Jullie moeten ook vechten voor mijn vrijheid.

voice-over

Er lijkt geen enkel schot te zitten in zijn zaak tot Rijke in april 2015 na drieënhalf jaar ineens wordt bevrijd door Franse militairen. Volgens de officiële verklaring is Rijke per toeval aangetroffen bij een actie tegen jihadisten. Later meldt een aantal kranten een andere lezing. Volgens een bron zouden meerdere inlichtingendiensten betrokken zijn geweest bij een gerichte actie om Rijke te bevrijden.

Spiegel

Deze mensen zijn gewapend. Als er niet over tien dagen iets, een oplossing is gevonden, dan zullen ze ons doodschieten.

Berendse

Wij roepen iedereen op in Nederland om de regering en de ambassade in beweging te krijgen, om akkoord te gaan met de gestelde voorwaarden.

Spiegel

Doe iets met z’n allen. Doe iets.

voice-over

In juli 2013 worden journaliste Judith Spiegel en haar partner Boudewijn Berendse ontvoerd in Jemen. Na een half jaar komen ze vrij en staan ze de toegestroomde pers te woord.

Spiegel

Het gaat heel goed met ons. We zijn erg goed behandeld. Ze noemen zichzelf piraten, wat zet waarschijnlijk ook zijn. Piraten van de woestijn.

voice-over

Spiegel schrijft later een boek en reconstrueert hierin hoe de vrijlating tot stand is gekomen. Ze komt in contact met een bron die vertelt dat de Nederlandse inlichtingendienst hierbij een rol zou hebben gespeeld. De AIVD zou in ruil voor de vrijlating de inlichtingendienst van Jemen iets hebben toegezegd. Ze schrijft hierover:

[caption]

Stem

“Wat de Jemenitische diensten precies is beloofd is onduidelijk maar het zou in de inlichtingenwereld vaak gaan om zaken zoals visa, toegang tot de Nederlandse of Europese inlichtingennetwerken , of er simpelweg bij mogen horen.”

00.19.05

voice-over

Terug in Syrië. Het einde van de ontvoering van de Belgische en Italiaanse journalisten is na vier maanden nog niet in zicht. Pierre en Domenico verkeren onder zware omstandigheden en worden geestelijk en lichamelijk mishandeld.

[caption]

Quirico

Een van de strijders kwam de kamer binnen waar ik werd vastgehouden. Hij trok zijn pistool en laadde het voor m’n ogen. Toen moest ik m’n hoofd tegen de muur houden en hij zette het pistool tegen m’n hoofd. En hij lachte.

[caption]

Piccinin Da Prata

Ze legden een blok steen op m’n rug en een van hen begon erop te springen. Ik dacht dat hij m’n rug zou breken en ik verlamd zou raken.

voice-over

Ondertussen wordt er achter de schermen contact gelegd met een aantal Syriërs die als bemiddelaar betrokken zijn geweest bij andere gijzelingszaken. Ze worden uitgenodigd op de Italiaanse ambassade in Libanon en komen daar in contact met een geheim agent.

[caption]

Shaklab

Een van hen zei dat hij de advocaat van de familie was maar ik ontdekte dat hij eigenlijk een geheim agent was toen ik in Beiroet kwam.  

voice-over

Tijdens zijn gevangenschap maakt de Belgische Pierre zich grote zorgen over zijn lot.

Piccinin Da Prata

Het was meteen al duidelijk dat de Belgische regering niet zou onderhandelen met de terroristen. Net als Groot-Brittannië en de VS vinden ze dat je geen contact moet hebben en moet weigeren te betalen.

voice-over

Maar Pierre heeft geluk. De Italianen zetten in op de vrijlating van beide mannen. Eerst willen ze bewijs van de ontvoerders dat de twee journalisten nog in leven zijn. De Italianen stellen proof of life-vragen, die alleen de twee ontvoerde mannen kunnen weten.

Quirico

Ik moest bijvoorbeeld zeggen hoe de vriend van mijn dochter heette en hoe onze hond heette.

Interviewer

Hoeveel geld wilde hij voor de vragen?

[caption]

Daboul

Hij vroeg 300.000 dollar.

voice-over

De Belgen weigeren om te onderhandelen met de ontvoerders. Ze willen zelfs niet helpen als er informatie nodig is voor het opstellen van de proof of life-vragen voor Pierre.

Picciin Da Prata

Soms krijg ik de indruk dat de regering wachtte tot ik geëxecuteerd zou worden. Dan hadden ze me postuum een mooie medaille gegeven.

voice-over

Op 8 september 2013, precies 5 maanden na de ontvoering, lijkt het eind van de gijzeling eindelijk in zicht.

Piccicin Da Prata

Er werd opgebeld en we reden in volle vaart naar de grens. Toen zeiden we tegen elkaar: misschien is het nu zo ver.

voice-over

In de auto volgt eerst een aantal nerveuze telefoongesprekken tussen de ontvoerders en de bemiddelaar. Maar dan wordt het geld overgedragen.

Shaklab

Ik was erbij toen werd betaald. De Italiaan en ik brachten het geld. De ontvoerders wilden tien miljoen maar ik geloof dat ze vier miljoen kregen.

Quirico

Toen we door niemandsland liepen, waren we ervan overtuigd dat ze ons in de rug zouden schieten.

voice-over

Pierre en Domenico zijn eindelijk vrij. Bij aankomst op het vliegveld van Rome gaan er al geruchten rond dat er losgeld is betaald. Maar de vraag wie betaald heeft, blijft onbeantwoord.  

[caption]

Shaklab

De Italiaanse geheime dienst zei dat ze niet konden betalen en dat ze niet hadden betaald maar dat de families in Italië en België het bij elkaar hadden gekregen.

voice-over

Volgens de Belgische journalist heeft zijn familie niet betaald. En de Italiaanse journalist zegt het niet te weten.

[caption]

Quirico

Het is niet dat ik het niet wil zeggen. Ik weet het gewoon niet. Hoe, met wie en op welke voorwaarden er een deal was gesloten over onze vrijlating daar weet ik helemaal niets van.

voice-over

De Italiaanse regering verklaart dat ze nooit losgeld betaalt en wil niet meewerken aan deze reportage. Bijna een jaar later worden weer twee Italianen ontvoerd in Syrië. Dit keer vallen twee hulpverleensters in handen van Al Nusra.

Vrouw

We zijn in groot gevaar en zullen misschien gedood worden.

voice-over

Na een half jaar komen de jonge vrouwen vrij. Het voedt de geruchten dat de Italianen losgeld betalen, ook al blijven de Italianen dit officieel ontkennen. Dit zijn foto’s van de 11 miljoen dollar die aan Al-Nusra zou zijn betaald. Volgens een onderzoeksjournalist van de New York Times is het maar een fractie van al het losgeld dat is betaald door Europese overheden tussen 2008 en 2014.

00.24.32

[caption]

Callimachi

Waar het Al-Qaida betreft, waar ISIS niet onder valt, heb ik kunnen achterhalen dat er zeker 125 miljoen dollar aan losgeld is betaald.  Veelal door Europese regeringen aan terroristische organisaties.

voice-over

Volgens de onderzoeksjournalist is de losgeldindustrie hierdoor een belangrijke bron van inkomsten geworden voor islamitische terreurbewegingen. Door de betalingen van vooral Europese landen is de prijs per ontvoerde gestegen van 200.000 dollar in 2003 naar 10 miljoen dollar. Frankrijk, Spanje en Zwitserland betaalden het meest, tot ergernis van Amerika en Engeland die vast lijken te houden aan hun principe.

[caption]

Cameron

Bij gijzelingen door terroristen wordt geen losgeld betaald. Groot-Brittannië en Amerika gaan door met dit beleid en we moeten zorgen dat andere landen woord houden.

00.25.30

voice-over

Terwijl er tientallen ontvoerde Europeanen zijn vrijgekomen, zijn er maar enkele Britten en Amerikanen levend teruggekeerd.

Obama

We betalen gene losgeld aan terroristen, die Amerikaanse gijzelaars vasthouden.

voice-over

Deze harde lijn roept onbegrip op bij familieleden van ontvoerde Britten en Amerikanen. Ook de moeders van de vermiste Amerikaanse journalisten Jim Foley en Peter Theo Curtis worstelen hiermee. Foley en Curtis worden afzonderlijk van elkaar ontvoerd  in Syrië in 2012. De moeders merken allebei snel dat er iets mis is als ze geen contact meer kunnen krijgen met hun zoons. Ze trekken meteen aan de bel bij de Amerikaanse autoriteiten.

[Caption]

Nancy Curtis

Ik belde het regionale FBI-kantoor en zei: mijn zoon is verdwenen in Syrië.  En die man zei: mevrouw het is daar gevaarlijk. Waarom is hij erheen gegaan. Wist hij dat niet?

[caption]

Diane Foley

We kregen geen advies van Buitenlandse Zaken Behalve: ga niet naar gevaarlijke landen.

voice-over

Curtis wordt vastgehouden door terreurgroep Al-Nusra. De ontvoerders eisen losgeld en zetten de familie onder druk.

Curtis

Als julie niks doen, is het gebeurd met me. Dan doden ze me.

Nancy Curtis

Toen ze om geld begonnen te vragen, was het elke keer een ander bedrag. Het ging omhoog, omlaag. Nu eens vijf miljoen, dan weer drie miljoen, twintig miljoen. Soms dollars, soms euro’s.

voice-over

Jim Foley valt in handen van IS.

Diane Foley

Ze eisten de vrijlating van alle moslimgevangenen of 100 miljoen euro. Ze merkten al gauw dat we niet de regering waren maar gewoon een familie. En dat we geen gevangenen konden vrijlaten en zeker geen 100 miljoen hadden. Toen waren ze het zat en verbraken het contact.

voice-over

De families van Foley en Curtis proberen op allerlei manieren geld in te zamelen om de ontvoerders af te kopen. Maar dan worden ze tijdens een bijeenkomst in het Witte Huis onverwacht tot de orde geroepen door een naaste medewerker van president Obama.

Diane Foley

Het was een militair die totaal niet met ons meevoelde. Hij zei alleen maar: ‘Geen concessies’. Die man bedreigde ons drie keer en de andere families, het was vreselijk. We waren verbijsterd.

voice-over

Mark Mitchell is degene die de families hierop aanspreekt. Mitchell is tot begin 2015 adviseur van president Obama en gaat over de tientallen gijzelingszaken die dan spelen. Hij benadrukt tijdens de bijeenkomst dat er in Amerika gevangenisstraf staat op het betalen van losgeld aan terroristische organisaties.

00..28.33

[caption]

Mitchell

Ik heb de families nooit bedreigd. Die bevoegdheid heb ik niet. Maar het is mijn taak als regeringsfunctionaris om duidelijk te zeggen wat de wet is en wat de gevolgen kunnen zijn. Niet op een dreigende toon.

Nancy Curtis

Het kon me niet schelen. Prima, stop me maar in de gevangenis.

voice-over

De wanhopige moeders vinden steun bij een aantal vermogende Amerikanen dat zich het lot van de ontvoerde journalisten aantrekt. Ze richten een taskforce op en schakelen Qatar in. Het Arabische emiraat bemiddelt vaker tussen islamitische groepen en het westen bij onderhandelingen over gijzelaars. Qatar heeft nauwe banden met de rebellen die tegen het Syrische regime vechten. Daardoor heeft Qatar ook toegang tot Al Nusra, de groep die Peter Theo Curtis vasthoudt.

Nancy Curtis

Toen kwam alles in beweging.

voice-over

Ook de familie van Jim Foley heeft veel geld ingezameld. Ze proberen contact te leggen met de ontvoerders maar dat gaat moeizaam. Totdat ze op 12 augustus 2014 een telefoontje krijgen.

Diane Foley

We begrepen dat de regering ons niet zou helpen. We hadden geld bijeengebracht en waren blij dat ze belden. We dachten heel naïef: dit is onze kans. We vertellen hoeveel we hebben. Maar dat was stom. Ze waarschuwden ons dat ze Jim gingen vermoorden.  En dat deden ze.

voice-over

Op 19 augustus 2014 is Jim Foley de eerste westerling die door IS wordt gedood.

Curtis

Ik was in de keuken en m’n nicht riep dat Jim was onthoofd. Ik zakte in elkaar en huilde. Ik besefte dat ik twee jaar lang m’n kop in het zand had gestoken. En dit was de realiteit.

00.30.51

[caption]

Noesner

Het probleem met ISIS is dat ze graag geld willen maar daar gaat het ze niet alleen om. Ze besloten dat de executie van deze Amerikaanse gijzelaar meer waard was voor e publiciteit, om meer mensen te rekruteren. En dat zijn voor hen op zich belangrijke doelen.

voice-over

Peter Theo Curtis komt zes dagen later vrij.

Peter Curtis

Ik heb gehoord dat er honderden moedige, vastbesloten en ruimhartige mensen over de hele wereld gewerkt hebben aan m’n vrijlating.

voice-over

Curtis is voor zover bekend de enige Amerikaanse gijzelaar die met succes uit Syrië wordt bevrijd. Er zijn veel vragen over de toedracht rond de vrijlating en over de rol van de Amerikaanse overheid.

[caption]

Earnst

De VS hebben Qatar niet gevraagd om losgeld te betalen. We hebben Qatar gevraagd, in overeenstemming met ons beleid, om juist geen losgeld te betalen.

Journalist

Is Al-Nusra iets anders beloofd? Is er geld betaald?

Earnst

Niet door de Verenigde Staten.

Interviewer

Heeft Qatar ooit losgeld betaald of concessies gedaan?

Al-Thani

Zeker niet. De meeste onderhandelingen hebben veel tijd en inspanning gekost. Vaak onderhandelen we niet met de groep zelf, maar via een bemiddelaar.  

Interviewer

Hoe kunt u een eis van 20 miljoen dollar terugbrengen tot niets voor de vrijlating van iemand?

[caption]

Al-Thani

Het hangt ervan af hoe bekwaam de onderhandelaars zijn. Ze maakten duidelijk dat ze veel belang hechtten aan de humanitaire kant van de zaak.

[caption]

Mitchell

Ik weet niet uit de eerste hand wat de Quatarezen hebben gedaan. Ze zijn heel vaag geweest over de exacte aard van deze deal. Maar het zit me niet lekker. Ik geloof niet dat den groep als al-Nusra Mr Curtis of anderen zou vrijlaten op humanitaire gronden. Dat doen ze gewoon niet.

Interviewer

Heeft u speculaties gehoord over wat werd aangeboden, wat werd afgesproken?

00.33.08

Nancy Curtis

Nee.

Interviewer

Heeft u het ooit gevraagd?

Nancy Curtis

Nee.

Interviewer

Kan het u iets schelen?

Nancy Curtis

Nee.

[caption]

Noesner

Dat dit land het vuile werk opknapt voor de VS zou niet eerlijk zijn om te zeggen. Maar het is een slimme diplomatieke aanpak.

voice-over

Na alle kritiek voert president Obama een aantal veranderingen door van het Amerikaanse beleid bij ontvoeringszaken.  Zo worden familieleden niet meer vervolgd als ze losgeld betalen. Maar volgens Mitchell is dat een grote fout.

Mitchell

Ik denk dat het besluit om toe te satan dat losgeld wordt betaald niet bijdraagt aan de veiligheid van Amerikaanse burgers. Ik vind dat het de families berooft van hun laatste uitweg tijdens onderhandelingen. Ze kunnen zich er niet meer op beroepen dat het verboden is  en kunnen worden geruïneerd door de gijzelnemers. Die kunnen nu gewoon zeggen: ‘Haal alles van je rekening, verkoop je huis. We willen alles hebben.’ Er is geen uitweg meer.

Zou er in principe geld moeten worden betaald voor je vrijlating?

[caption]

Quirico

Ik vind dat regeringen die proberen het leven van hun onderdanen te redden een morele plicht vervullen. Dat is het verschil tussen een beschaafde staat en de barbarij van de ontvoerders.

Mitchell

Door te onderhandelen met die terroristische organisaties verleen je ze een zekere legitimiteit en maak je jezelf kwetsbaar voor nog meer wandaden.  

[caption]

Diane Foley

Het was een schande, een puinhoop. De regering liet ons in de steek. Ik hoop dat het leven van Jim en van de anderen zal leiden tot meer dialoog tussen burgers en onze regering, tussen onze bondgenoten en hopelijk met onze vijanden.

00.35.20

[caption]