Transcriptie - In de bouwput

00.10

00.24

Voiceover

Dit is bouwvakker Huub vrijdag. Na 42 jaar wordt hij ontslagen. Hij moet plaatsmaken voor de veel goedkopere Portugees Theodore Homem. Hij is dienst van het Ierse uitzendbedrijf Atlanco Rimec. Een van de grootste leveranciers van goedkope arbeidskrachten.

00.00.42

Man

Atlanco maakt er misbruik van dat veel bedrijven goedkope arbeidskrachten willen.

Voiceover

Het bedrijf is omstreden. Atlanco Rimec raakt geregeld in opspraak. Ook in Nederland.

Nieuwslezer

Bij de bouw van de A2 tunnel in Maastricht zijn buitenlandse werknemers onderbetaald.

00.01.03

Voiceover

In andere landen wordt Atlanco in verband gebracht met onderbetaling en het niet afdragen van sociale premies.

Man

Het is een schandalige praktijk.

Voiceover

Onder medewerkers heerst angst om over het bedrijf te praten.

00.01.17

Stem

Ik praat liever niet over het bedrijf. Ik zeg niks, ga weg.

Voiceover

En toch doet Nederland nog steeds zaken met Atlanco Rimec. Ook op dit moment.

Vrouw

Hoe is het mogelijk dat we dit door laten gaan, jaar na jaar na jaar?

00.01.34

Voiceover

Zembla onderzoekt hoe kan het dat dit bedrijf nog steeds opdrachten krijgt ook van onze overheid?

[caption]

00.01.52

Voiceover

Dit is de nieuwe A2 tunnel in Maastricht. Met deze tunnel bent u binnenkort sneller op uw vakantiebestemming in het zuiden. Het is een prestige project van formaat. Een ondergrondse snelweg dwars door de stad Maastricht. De grote Nederlandse bouwondernemingen, Structon en Ballast Nedam, beginnen in 2011 aan de bouw van de tunnel van zo’n twee en een halve kilometer. Kosten ruim 600 miljoen euro.

00.02.19

De opdrachtgevers, gemeente, provincie en het rijk, ze zijn er trots op. Maar dan verschijnen er berichten over uitbuiting van buitenlandse bouwvakkers.

00.02.31

We gaan naar journalist Rob Cox die de artikelen schreef. Hij werkt bij de regionale krant De Limburger. We zijn nieuwsgierig naar de aanleiding van zijn stukken.

00.02.43

Rob

Er waren wat problemen kregen wij te horen met de werknemer van de tunnel. En ze vroegen of ik wilde komen kijken naar hun salarisstroken. Ik wist niet hoe het zat met de sociale verzekeringen, met pensioenafdracht, belasting was me niet helemaal duidelijk. Maar d’r stond ook een hele rare post op, die heette [appojo logistico] wat betekent logistieke kosten. En die was die was heel hoog, die was 1000 euro. Dat werd afgetrokken.

00.03.04

[Caption]

van de netto salaris en ik snapte niet waarvoor dat was.

Voiceover

Cox ziet op de loonstroken van de Portugese bouwvakkers dat er 968 euro van het salaris wordt afgetrokken. Hij komt erachter dat dat geld is voor huisvesting en vervoer van huis naar de bouwplaats. Als hij er gaat kijken ziet hij dat de huizen pal naast de bouwput liggen.

00.03.25

Bovendien blijkt dat het om kleine huisjes gaat die op de nominatie staan om gesloopt te worden. De Portugezen wonen er met zijn vieren.

Cox

Vervolgens ben ik eens gaan zoeken van ja van wie die huizen eigenlijk? Eh toen bleek dat die van een woningstichting waren die eh per huis 450 euro vroeg.

00.03.43

En d’r zaten 4 mensen in een huis. En ja als je dan uitrekent vier keer bijna duizend euro, vierduizend euro en dan krijgt de woningstichting krijgt 450 waar blijft de rest?

00.03.55

Nou dat was hetgeen waar ik toch meteen heel snel wat vragen over kon gaan stellen. En waar de antwoorden toch wel heel vaak op bleven. Toen ging op een gegeven moment een googelen gewoon op de naam van het bedrijf waar ze bij in ze dienst waren. En toen kwam ik terecht bij inderdaad sites in Zweden, Frankijk eh problemen in Denemarken in Duitsland.

00.04.16

Toen bleek inderdaad dat dat bedrijf in heel Europa in opspraak was. En datzelfde bedrijf was gewoon hier in Maastricht aan dit prestige project bezig. Ja toen gingen bij mij wel alle alarmbellen af ja.

00.04.26

Voiceover

Dat bedrijf is Atlanco Rimec en het wordt in 2012 ingehuurd door de Nederlandse bouwbedrijven Structon en Ballast Nijdam. Allance Rimec levert dus buitenlandse bouwvakkers aan een groot project in Nederland. Dat gefinancierd wordt door de overheid. We vragen ons af wat is dat voor een bedrijf? Daarvoor moeten we naar Ierland begin jaren 90.

00.04.49

Terwijl de grenzen in Europa langzaam maar zeker open gaan is er in Dublin een ambitieuze dertiger die kansen ziet. Zijn naar Michael O’Shea. Dit is beeld van hem uit die tijd. O’Shea is een verdienstelijk hurlingspeler, de nationale sport van Ierland.

Verslaggever

Tienduizend man in het Semple stadion vandaag.

Tien punten achter Michael O’Shea. Het gaat goed mis daar met O’Shea. Hij staat niet meer op.

00.05.24

Voiceover

Geblesseerd verlaat Michael O’Shea het veld om vervolgens helemaal uit het publieke leven te verdwijnen. Geen enkele foto is er van hem in de krant of op tv, laat staan op internet. Onzichtbaar begint hij met de bouw van zijn uitzendimperium. Atlanco Rimec, dat gebeurd vanuit dit pand in Dublin. Honderden Portugese arbeiders haalt hij voor grote bouwprojecten naar Ierland. Als snel krijgt O’Shea opdrachten kris kras door heel europa.

00.05.54

Vooral in slachterijen en op bouwplaatsen. Duitse, Zweedse, Franse en Deense bedrijven voorziet hij van goedkope arbeiders uit voornamelijk Oost Europa.

00.06.06

Het gaat hem voor de wind maar aan de snelle groei zit een keerzijde. Rond 2000 beginnen de klachten.

Man

Ik ben een werkende man die z’n geld niet krijgt, terwijl ik wel gewerkt heb. Mijn gezin en ik moeten eten.

Voiceover

Portugezen die hij naar Ierland haalt zijn het niet eens met hun loon en hun huisvesting ze doen hun beklag op de Portugese tv. Een paar jaar later komt Atlanco in Zweden in opspraak.

00.06.33

De Zweedse journaliste Anna-Lena Norberg volgt het bedrijf al jaren en is bezig met een boek. We ontmoeten elkaar als ze in Nederland is voor haar onderzoek.

Int.

Hoe zou u dit bedrijf omschrijven?

[Caption]

Norberg

Een bedrijf, of een groep bedrijven waarbij het verdienmodel eruit bestaat dat ze belasting en sociale premies inhouden en die dan vaak niet afdragen maar stelen.

00.07.05

Int.

Van de arbeiders?

Norberg

Ja.

Voiceover

Andre Szulczewski voelt zich inderdaad bestolen. De Poolse lasser raakte in 2007 gewond terwijl hij voor Atlanco Rimec werkte.

00.07.25

Zo ziet het eruit

[Caption]

Sz.

Er viel een balk hier op mijn been. Er was niets gebroken maar er stond veel druk op, het bloed kon niet weg.

00.07.36

En toen is m’n voet opengebarsten. Alles lag open tot op het bot.

Voiceover

Atlanco Rimec stuurt hem terug naar Polen maar dan blijkt dat Atlanco een truc heeft toegepast. Het laat de sociale verzekeringen via het voordelige Cyprus lopen. Szulczewski heeft daarom in Polen geen recht op ziekengeld.

Sz

Was maar ik maar nooit gegaan. Ik dacht dat ik goed zou verdienen maar ik ben alles kwijt.

Eigenlijk moet je niet voor ze werken.

00.08.08

Het zijn oplichters.

00.08.12

Verslaggever

Michael O’Shea. Wat een kracht heeft die man.

Voiceover

Michael O’Shea de man achter Atlanto Rimec. Hij is een pionier op het gebied van arbeidsbemiddeling. Inmiddels heeft zijn concern meer dan 50.000 arbeiders in het bestand en is daarmee een van de grootste zo niet de grootste in Europa.

00.08.33

Met ruim zestig miljoen euro op zijn bankrekening staat Michael O’Shea op de lijst van 300 rijkste Ieren. En ook hier geen foto. De Britse professor Guy Standing is een deskundige op het gebied van arbeidsmigratie in Europa en is kritisch over bedrijven als Atlanco Rimec.

00.08.51

Standing

Uitzendorganisaties, vaak van zeer twijfelachtig alloo,

[Caption]

gebruiken allerlei trucjes om mensen op allerlei plaatsen in te zetten tegen onacceptabel laag loon en met onacceptabele arbeidsomstandigheden.

00.09.12

Het zijn de migranten die ’t slachtoffer zijn.

Voiceover

We gaan terug naar Maastricht ook hier zijn de werknemers slachtoffer. Atlanco Rimec houdt bijna 1000 euro per maand per werknemer in voor huisvesting en vervoer. Door deze inhouding verdienen de bouwvakkers te weinig en is er sprake van onderbetaling.

00.09.36

Maar hoeveel verdient een Portugese bouwvakker eigenlijk bij Atlanco Rimec? We krijgen deze geheime overeenkomst tussen de Nederlandse bouwers en Atlanco Rimec in handen. Daarin staan prijsafspraken. We lezen dat Atlanco ruim 28 euro per uur per werknemer krijgt. Daar moeten onder andere de sociale premies en loon van betaald worden. Een Portugees houdt netto 6,30 euro over.

00.10.00

Dat is inclusief vakantiegeld en vakantiedagen. Een Nederlandse bouwvakker verdient voor hetzelfde werk netto zo’n 12 euro per uur. En Atlanco Rimec? Het bedrijf houdt na aftrek van premies en loon zo’n 12 euro per uur per werknemer over. Bijna het dubbele van wat de bouwvakker krijgt.

00.10.21

Standing

We hebben te maken met mensen die goed zijn in winst maken.

Voiceover

Wat is die winst dan in Maastricht? Atlanco verdient dus zo’n 12 euro per uur per werknemer met gemiddeld zo’n 100 bouwvakkers op de bouwplaats en een gemiddeld werktijd van 200 uur per werknemer per maand verdient Atlanco dus maandelijks 240.000 euro. En Maastricht is nog maar een van de vele projecten in Europa.

De Europese bouwbond in Brussel volgt Atlanco Rimec al jaren. We gaan er naartoe en leggen deze berekening voor.

00.11.00

Buelen

Ik denk dat dat redelijk realistische cijfers zijn. De winstmarge is extreem hoog eh Atlantico Rimec is ook een onderneming met een miljoenenomzet waar heel veel winst wordt gemaakt. Juist doordat de werknemers eigenlijk worden uitgebuit.

00.11.14

Voiceover

De werknemers worden uitgebuit zegt de bond. Maar hoe ervaren ze dat zelf? Het valt niet mee om mensen te vinden. Het project in Maastricht is bijna klaar en de Portugezen zijn vertrokken.

En degenen die we vinden willen niet praten voor de camera. Vakbond FNV bouw erkent de angst.

Hoijenbos

Mensen zijn bang om met ons te praten

Mensen zijn bang om hun gegevens eh in te laten zien. Laat staan dat ze ze aan ons overhandigen zodat wij ze kunnen kopiëren, na kunnen kijken en wellicht eh ja juridische zaak erop kunnen loslaten. Maar mensen zijn gewoon bang voor hun baan. En dat ook terecht want mensen die met ons praten die eh ja verdwijnen.

Int.

Verdwijnen?

Hoijenbos

Ja die hebben geen baan meer.

Voiceover

Het is dus lastig om mensen te vinden die willen praten. Maar dan krijgen we een database in handen met bijna drieduizend Portugese namen. Allemaal hebben ze gewerkt in Nederland aan projecten van Atlanco Rimec. Het is een gedetailleerd bestand met beoordelingen over werkhouding en of iemand opnieuw moet worden ingehuurd.

00.12.17

We komen de naam Victor Flor tegen achter zijn naam staat troublemaker, lastpost en nooit meer aannemen. We zijn benieuwd wat er is gebeurd.

Hij wil wel praten dus zoeken we hem op in Maastricht waar hij inmiddels een gezin heeft.

Flor

Het is geen gemakkelijk werk op de bouwplaats of in de tunnel.

Het is echt zwaar werk. Dus verwacht je aan ’t eind van de maand een goed salaris voor je harde werk. En dat was dus niet het geval.

Voiceover

Dus trekt hij zijn mond open over de hoge huisvestingskosten en wordt ontslagen.

Flor

Niemand wilde praten. Ik wel, en dat stond ze helemaal niet aan. Ze hadden niet verwacht dat iemand voor zichzelf zou opkomen. Ze dachten: Als we de Portugezen bang maken dan houden ze hun mond wel. Anders konden ze hun baan verliezen of Rimec kon ’t ze lastig maken.

00.13.17

Voiceover

We speuren verder naar mensen en komen de naam Theodore Homem tegen, hij werkte jaren voor Atlanco Rimec, ook bij het project in Maastricht maar is nu weer terug in Portugal. Ook hij wil wel met ons praten en dus reizen we af naar een plaatsje in de buurt van Lissabon. Hij vertelt ons dat alle bouwvakkers onder druk staan.

Homem

Voor ons was de druk altijd groter want als het werk af moet, gaan de Nederlanders naar huis,

en moeten wij het afmaken. Als we achter zijn met werk, moeten wij blijven.

Voiceover

Dus maken ze lange dagen.

Homem

Ja we maakten veel uren.

Int.

Per week?

Homem

Vijftig, ik heb zelfs tachtig uur gewerkt

Int.

Tachtig uur?

Voiceover

Tachtig uur in de week waar 48 uur maximaal is toegestaan. We vragen ons af wat de arbeidsinspectie daarvan vind. Die heeft een onderzoek ingesteld in Maastricht. We zijn benieuwd naar de uitkomst.

Clabbers

We hebben geconstateerd dat ze de arbeidstijdenwet hebben overtreden.

Int.

En wat gebeurde er dan precies?

Clabbers

Werknemers moesten veel te lange dagen werken en daar hebben ze dus de wetgeving overtreden.

00.14.29

Of de werkgever.

Int.

En wat voor dagen hebben we het dan over, wat voor tijden?

Clabbers

Nou ik dan daar niet in detail in treden maar het ging echt om om forse overtredingen van de arbeidstijdenwet

Int.

Dan neem ik aan dat u een sanctie oplegt.

Clabbers

Ja we hebben een boete opgelegd van 22.000 euro.

Int.

Staat dat in verhouding tot de overtreding?

Clabbers

In Nederland zijn er gewoon regels van welk vergrijp welke boete daarbij hoort en dat is in deze gewoon toegepast.

Voiceover

De boete wordt opgelegd aan de bouwbedrijven Structon en Ballast Nedam niet aan Atlanco Rimec. En hoe zit het met die 968 euro die Atlanco Rimec inhield? Naar aanleiding van de artikelen in de krant stelt de gemeente een onderzoekscommissie in.

Nieuwslezer

Bij de bouw van de A2 tunnel in Maastricht zijn buitenlandse werknemers onderbetaald, dat zei vandaag een commissie die in opdracht van ondermeer Rijkswaterstaat en de gemeente Maastricht onderzoek deed.

Voiceover

Die commissie concludeert:

Man

de inhouding voor de kosten van huisvesting en vervoer op het salaris van de werknemers is in ieder geval vanuit sociaal maatschappelijk oogpunt te hoog.

Voiceover

De kosten die de werknemer moest betalen voor de huisvesting hebben ze teruggekregen de overige kosten voor vervoer niet. We vragen aan hoogleraar arbeidsmarkt Tom Wilthagen of hij het rapport van de commissie voor ons wil bestuderen. Hij komt tot de volgende conclusie:

Wilthagen

Nou wat je ziet eh in het rapport en wat je daar omheen ook aan informatie ziet. Dan zie je dat er een aantal zaken zijn willens en wetens gebeurd. He dus te hoge inhoudingen want daarna worden die terugbetaald. Nou ja dat doe je niet als je vindt dat dat niet te hoog was. Er is ook te lang gewerkt, absoluut. Dus er zijn een aantal zaken waarvan we kunnen constateren dat die zaken verkeerd zijn gelopen. En dat mensen dat, eigenlijk ook partijen dat op dat moment wisten dat het verkeerd liep.

00.16.20

Voiceover

De hoofdaannemers draaien dus op voor de boete van de arbeidsinspectie en voor het terugbetalen van de huisvestingskosten. Voor zover bekend niet Atlanco Rimec. Hoe ziet het in het buitenland? Komt het bedrijf daar weg met misstanden? Daar lijkt het niet op. In 2006 al zit de Zweedse belastingdienst achter Atlanco aan. Het zou geen sociale premies hebben betaald voor de arbeiders. Na een lang juridisch gevecht trekt Atlanco aan het kortste eind en moet ruim 1 miljoen eur betalen. En ook in andere landen moet Michael O’Shea met zijn bedrijf voor de rechter verschijnen.

Ik weet dat hij ook voor de rechter is gedaagd in Noorwegen. En in Denemarken en Frankrijk. Het zijn zo’n honderd Poolse werknemers die Atlanco Rimec aanklagen. Omdat ze geen sociale premies hebben afgedragen.

Voiceover

Die zaak komt in 2011 aan het licht.

00.17.21

Bij de bouw van een grote kerncentrale zou Atlanco wederom geen sociale premies hebben betaald. In Frankrijk is dat strafbaar. Het bedrijf wordt daarom nu vervolgd. Als Atlanco veroordeeld wordt mag het niet meer in Frankrijk werken. Volgens Alena Norberg spant Michael O’Shea ook regelmatig ook zelf rechtszaken aan.

00.17.42

Ze gebruiken rechtszaken om tijd te rekken, om winst te kunnen blijven maken. Zolang de zaak onder de rechter is kunnen ze blijven werken want de rechter moet nog uitspraak doen. En ze stappen ook naar de rechter om mensen bang te maken: “Als je niet doet wat ik zeg sleep ik je voor de rechter en dat gaat je zoveel geld kosten dat je er nooit meer overheen komt”.  Zo doen ze dat.

Voiceover

Omdat Atlanco in Denemarken in het nieuws is zijn ook Deense collega journalisten geïnteresseerd in het Ierse bedrijf. Ze proberen in contact te komen met Michael O’Shea.

O’Shea

Met Michael. Ik sta de media nooit te woord. Daar hou ik niet van. Maar u neemt dit gesprek niet op toch?

Int.

Ik neem ’t wel op. Dat doen we altijd.

Voiceover

In dat geval wil hij hen niet te woord staan. De Deense journalisten geven niet op en wachten tot hij zijn kantoor in Dublin verlaat.

00.18.59

Journalist

Hij  is ‘t, zeker weten.

Voiceover

Omdat er zo weinig over hem bekend is volgen ze hem om te kijken waar hij verblijft. Uiteindelijk komen ze uit bij dit vijfsterren hotel. Het blijkt dat hij hier de helft van de tijd woont en de andere helft in Zwitserland. Omdat ze de baas zelf niet te spreken krijgen benaderen de journalisten medewerkers van Michael O’Shea. Maar die zijn als de dood.

Medewerker

Ik praat liever niet over het bedrijf. Ik zeg niks, ga weg.

Voiceover

Een andere medewerker zegt:

Medewerker 2

Ik ben bang. Iedereen is bang voor Michael O’Shea. Michael O’Shea heeft heel veel geld. Ze weten waartoe hij in staat is.

Voiceover

Wij hebben ook wel wat vragen aan Atlanco Rimec. Half april bellen we het bedrijf in Dublin. We willen een interview met Michael O’Shea. We sturen vragen op maar krijgen niet direct antwoord. We speuren verder en ontdekken iets opmerkelijks. Atlanco levert niet alleen bouwvakkers in Maastricht. In de database komen we wel meer dan vijftig grote Nederlandse projecten tegen waar Atlanco arbeidskrachten inzette, de afgelopen zeven jaar. We delen onze bevindingen met Analena Norberg.

Norberg

Dat is wel apart van Nederland. Ze zitten er al zo lang en jullie zien nu pas dat er iets niet klopt.

00.20.41

In mijn land, Zweden, zaten we nog niet zo lang en we hadden ze best snel door. Dus hier konden ze eigenlijk  ongestoord hun gang gaan.

Voiceover

Als ze hier inderdaad al zo lang zijn en in het buitenland een dubieuze reputatie hebben is er dan niets te vinden? We duiken eens in de Nederlandse rechtspraak. Tot onze verbazing komen we een veroordeling van Atlanco Rimec tegen, vanwege een faillissement van een Nederlandse dochteronderneming in 2005. We zoeken de curator op die het faillissement behandeld en vragen hem hoe het zit.

00.21.21

Van Schuppen

D’r was dus sprake van onbehoorlijk bestuur naar mijn stellige overtuiging. En dat is tot aan de hoge raad eh was het nodig om daar over te procederen.

Int.

Wat hield dat onbehoorlijke bestuur in?

Van Schuppen

Het onbehoorlijke bestuur hield met name in dat eh de activiteit hier van de ene op de andere dag werden gestaakt. En het personeel naar huis werd gestuurd zonder dat er nog salarisbetalingen volgde. En er werd nog wel een betaling gedaan aan de Ierse vennootschap.

Int.

Er werd geld weggesluisd?

Van Schuppen

Ja er werd nog een betaling gedaan aan die Ierse vennootschap ja.

Voiceover

Atlanco Rimec wordt veroordeelt tot het betalen van 200.000 euro maar wat blijkt, de zaak is nog steeds niet afgehandeld.

Int.

Ze zijn veroordeeld. Is er uiteindelijk ook betaald?

Van schuppen

Nee er is geen enkele betaling gedaan vanuit Ierland.

Int.

U zit nog steeds op het geld te wachten?

Van Schuppen

Ja dat is correct.

Int.

Sinds 2005

Van schuppen

Ja correct.

Voiceover

Dit is Huub Vrijdag. Hij zit werkloos thuis. Na 42 jaar in de bouw wordt hij eind 2012 door zijn bedrijf BTB Ridas ontslagen. Van de ene op de andere dag krijgen hij en zestien collega’s te horen dat ze op straat komen te staan.

00.22.34

Int.

Was er geen werk meer?

Vrijdag

Nou d’r was werk zat maar ja we waren wat te duur, daar kwam het gewoon op neer.

Int.

Dat werd met zoveel woorden gezegd, u bent te duur?

Vrijdag

Ja we hebben dat diverse keren besproken ,noem maar op. Maar hij zegt ook bedrijfsecomische redenen waarvoor zou ik iemand 40 euro per uur betalen als ik het dus voor 25 euro een Pool heb.

Int

Of een Portugees

Vrijdag

Of een Portugees ja dat.

Voiceover

Een van die Portugezen is Theodoro Homem. BTB Ridas die Huub en zijn collega’s net heeft ontslagen huurt hem in via Atlanco Rimec. Hij gaat aan de slag bij het centraal station in Arnhem.

Wij zijn geen lassers. Maar als er af en toe laswerk is, doen we dat.

Voiceover

Hoewel Theodoro Homem van huis uit timmerman is pakt hij al het werk aan. Maar dan gaat het mis.

Homem

Hier was ik aan het lassen. Daar moest ik naar binnen. Hier zie je het platform goed. Dat was heel hoog, negen meter. Van de basis tot hier. Ik zat op ongeveer 7 of 7 1/2  meter te lassen. Ik denk dat een vonk die eraf spatte, wat bij het lassen vrijkomt vast is blijven zitten tussen mijn kleding en het ijzer en daar is gaan smeulen.

00.24.01

En toen ik zo deed vloog mijn hele kleding in brand. Iedereen kwam in paniek aanrennen en schreeuwde: Theodoro staat in brand! Ik probeerde daar weg te komen want ze konden me daar niet weghalen. M’n collega’s begonnen tegen het ijzer aan te springen, want ze waren in paniek.

00.24.32

Ze trokken aan m’n trui. Op dat moment verbrandde m’n huid hier.

Voiceover

Theodoro Homem heeft geen brandwerende kleding gekregen.

Homem

Ik heb al twee huidtransplantaties gehad en ben twee keer geopereerd. Of ik nog meer nodig heb, hangt af van hoe goed het geneest.

Voiceover

Drie weken na het ongeluk ontvangt hij bericht van Atlanco Rimec. Hij krijgt ontslag.

Homem

Ik zat thuis met zoveel pijn, ik had niet veel kans om er veel over na te denken.

Voiceover

Het bedrijf dat hem inhuurde kreeg een boete van de arbeidsinspectie wegens het niet naleven van de veiligheidsvoorschriften. Het ongeluk van Theodoro Homem blijkt geen incident. Uit de database maken we op dat er bij de projecten een flink aantal ongelukken is gebeurd.

00.25.29

Er gebeuren veel ongevallen in de bouw al jaren en dat blijft zo. We zien dat mensen met niet Nederlandse nationaliteit wat extra kwetsbaar zijn omdat ze vaak de taal niet spreken. Dus de opleiding en de instructies lastiger zijn of soms niet begrepen worden en dat maakt dat helaas het aantal dodelijke ongevallen met niet Nederlandse nationaliteit twee keer zo hoog is als mensen met een Nederlandse afkomst.

Voiceover

We weten dat Atlanco Rimec betrokken is bij de bouw van de tunnel in Maastricht en  het centraal station in Arnhem. Maar we zien nog veel meer grote projecten in de database. Zoals de noord-zuid lijn in Amsterdam en de bouw van een grote parkeergarage in Rotterdam. Hoe komen ze toch aan al die projecten? De Europese bouwbond heeft wel een idee.

Buelen

Wij weten uit ervaringen dat zeker de grote bouwondernemingen, die kennen elkaar zeer goed. Men kan het omschrijven als een herenclub. Die club bestaat ongeveer uit een twintigtal grote bouwondernemingen die elkaar regelmatig ontmoet op formeel of informele aangelegenheden.

00.26.27

Daar wordt informatie uitgewisseld daar wordt ook over bedrijfsplannen gesproken, over toekomstige contracten en zonder enige twijfel schrijft Michael O’Shea daar mee aan tafel.

Voiceover

We hebben de bouwondernemingen Structon en Ballast Nedam benadert maar ze willen geen interview geven. Ondertussen krijgen we anonieme e-mails. Daarin staat dat ook op andere plaatsen de zaken niet op orde zijn.

Man

De misstanden zijn elke keer hetzelfde als bij de A2, geen vakantiegeld, teveel uren, niet het juiste loon volgens de cao en hoge inhoudingen voor huisvesting en vervoer.

Voiceover

Reden voor ons om er dieper in te duiken. We komen een project tegen in Nijmegen bij de Waal.  Het zogenoemde project Island. Hier wordt de Waal verbreed om overstromingen te voorkomen. Het is wederom een enorm project van Rijkswaterstaat. Kosten 350 miljoen euro. Hoofdaannemer [Dura Vermeer] heeft een contract met Atlanco Rimec voor het leveren van personeel. Eerder werkte Theodoro Homem hier ook. Hij laat ons een loonstrook zien van april 2013 en wat blijkt?

00.27.32

Ook hier moest hij betalen voor huisvesting, 937,50 euro. Bovendien werkte hij in totaal 249 uur,ruim 60 uur per week. Dat was nadat de misstanden in Maastricht aan het licht waren gekomen. We gaan op zoek naar Portugese bouwvakkers die nu bij het project in Nijmegen werken. Uit angst hun baan te verliezen willen ze geen interview geven. Wel laten ze ons een loonstrook zien van november 2014. Nog steeds wordt er 937,50 euro van het salaris afgetrokken. En nog steeds worden er meer uren gewerkt dan toegestaan. Atlanco Rimec gaat dus op dezelfde voet verder.

Wilthagen

Nou ja dat is een vreemde zaak.

En ook niet acceptabel want er is al geconstateerd dat deze manier van werken niet kan, daar is een correctie opgekomen en om dat dan te laten bestaan op andere plekken, ja dat is niet acceptabel.

Int.

Wat kunt u daar uit afleiden?

Wilthagen

Daar kun je uit afleiden dat hier dus systematiek bestaat. Kennelijk is dit ’n deel van het business model  om goedkoop te kunnen werken.

00.28.37

Voiceover

We vragen aan de gemeente Nijmegen en bouwer Dura Vermeer om een reactie. Ze schrijven ons dat ze half maart een garantie wilden hebben dat het Nijmeegse project aan de bouw CAO voldoet. Maar garantie kregen ze niet. Dura Vermeer heeft toen het contract met Rimec ontbonden.

Man

“Er is een nieuwe overkomst gesloten met Oradeo als gespecialiseerd internationaal uitzendbedrijf”

Voiceover

Probleem opgelost. Maar toch vertrouwen we het niet. Wat is Oradeo dan voor een bedrijf?

00.29.07

Volgens de Europese bouwbond is het een nieuwe onderneming van niemand minder dan Michael O’Schea.

Buelen

Ik denk dat wij met een grote graad van zekerheid kunnen zeggen dat het zeker de nieuwe onderneming is ja.

Int.

Heeft u daar bewijzen voor, kunt u dat aantonen?

Buelen

Wel wat wij weten is dat zij werken met dezelfde onderaannemer [Atop] ondermeer in Nederland. Atop werkt ook voor Oradeo. We weten ook dat er heel wat senior recruiters voordien waren tewerkgesteld bij Atlanco en nu op de payrol staan van Oradeo. We weten dat ze via dezelfde methodes eh rekruteren, dat ze op hetzelfde type projecten aanbesteden. Dus er zijn wel heel veel sterke vermoedens dat het gewoon Oradeo hetzelfde is als Atlanco.

Norberg

Hij is niet slim genoeg geweest toen hij z’n parallelle organisaties opzette. Hij had iedereen eruit moeten gooien. Maar dat heeft hij niet gedaan. Mensen die eerst bij Atlanco werkten werken nu voor Oradeo. Er zijn een heleboel verbanden.

Voiceover

We leggen de gemeente Nijmegen en bouwer Dura Vermeer deze bevindingen voor. Ze laten ons weten dat:

[caption]

Man

“Onderzoek niet heeft bevestigd dat Oradeo en bedrijf is dat opgezet is door dezelfde eigenaren”. “Verder is in de overeenkomst expliciet opgenomen dat Oradeo aan de volledige Bouw CAO moet voldoen”.

Voiceover

Een medewerker die anoniem wil blijven vertelt:

Medewerker

Dat is systematisch zo in de Atlanco Rimce-groep. Ze beginnen een bedrijf, nemen werknemers aan totdat de risico’s voor dat bedrijf te groot worden. Dan sluiten ze dat bedrijf gewoon.

Flor

Helaas werken ze zo, ja. Eens in de zoveel tijd veranderen ze van naam en beginnen ze opnieuw.

Stem

In de loop der jaren openen en sluiten ze een hele reeks bedrijven. Als iemand actie wil ondernemen tegen de Atlanco Rimec-groep, of dat bedrijf dan zeggen ze gewoon: dat bedrijf is gesloten.

Voiceover

Na alles wat we weten over de onderbetaling, de overuren en de gebrekkige veiligheid vragen we ons af: hoe kan het dat een bedrijf als Atlanco Rimec nog steeds opdracht krijgt?

Buelen

De praktijken van Atlantico waren al eerder bekend. Iedereen in Nederland, zeker de grote bouwondernemingen, zeker de overheid, wist wie  Atlantico was. Men had eigenlijk het huiswerk moeten doen en weten met wie men in zee ging.

[caption]

Int.

U heeft nu Atlanco Rimec in het vizier. Rijkswaterstaat gaat nog steeds in zee met hoofdaannemers die mogelijk Atlanco Rimec ook weer inhuren. Waarschuwt u Rijkswaterstaat?

Clabbers

Wij geven binnen de rijksoverheid als wij zaken constateren altijd signalen af dat bepaalde partijen een boete hebben gekregen, dus dat hebben we ook bij Rijkswaterstaat gedaan.

Int.

En wat vindt u er dan van dat Rijkswaterstaat nog steeds in zee gaat?

Clabbers

Ik vind dat hun eigen verantwoordelijkheid.

Int.

Maar het gaat om publiek geld.

Clabbers

Ik vind dat hun eigen verantwoordelijkheid.

Buelen

Het gaat om publiek geld dat heel slecht besteed wordt en dat wordt besteed aan eigenlijk het uitbuiten van werknemers.

Voiceover

En Rijkswaterstaat zelf, de instantie die namens de overheid de opdrachten uitdeelt? Ze willen niet meewerken aan de uitzending maar geven per e-mail aan:

Stem

“In de opdrachtverlening wordt door Rijkswaterstaat niet gestuurd op de interne bedrijfsvoering van marktpartijen. Bedrijven bepalen zelf welke aanvullende partijen in onderaanneming nodig zijn om het werk uit te voeren.”

Man

Ook de overheid probeert kosten te drukken en ook de overheid, ja heeft toch soms de neiging om ook voor een dubbeltje op de eerste rang te zitten.

32.51

Voiceover

De baas van Rijkswaterstaat, minister Melanie Schulz van Hagen van infrastructuur, wil ons ook niet te woord staan.

[caption]

Standing

Aan de top weten ze heel goed water onder in de keten gebeurt. Doe me ’n lol. We zijn niet allemaal onnozele idioten. Maar ze sluiten hun ogen ervoor en ze onttrekken zichzelf aan de verantwoordelijkheid voor dingen die onder in de keten gebeuren, waar ze zelf van profiteren.

[caption]

Norberg

Dit speelt al sinds 2000. Dat is al 15 jaar. Er hebben al 53.000 mensen voor deze uitzendorganisatie gewerkt, die geen sociale premies betaalt. Ze krijgen later niet het pensioen waar ze recht op hebben. Ze zijn beroofd. Hoe is ’t mogelijk dat we dit door laten gaan, jaar na jaar na jaar?

Voiceover

Dankzij de Deense collega’s is er nu recent beeld van Michael O’Shea. Ze komen hem eind 2013 tegen bij de Deense rechtbank.

Journalist

Mr O’Shea, ik wil u graag interviewen.

Voiceover

Dat interview is er nooit gekomen.

Journalist

Er zijn veel beschuldigingen tegen u.

Voiceover

En ook Zembla wil hij niet te woord staan. Wel ontvangen we vlak voor de uitzending een schriftelijke reactie van zijn advocaat. Hij schrijft dat het bedrijf zich altijd heeft gehouden aan de Nederlandse wetgeving en dat er geen relatie is tussen Rimec en Oradeo. En verder staat er dat Michael O’Shea inmiddels afstand heeft gedaan van alle aandelen in de Atlanco Rimec groep.

Journalist

Mr O’Shea, hebt u er nu tijd voor?

Voiceover

Het laatste nieuws is: Rimec bestaat niet meer en heeft per 1 mei een andere naam.

34.34