Transcriptie - Gevangen in Gaza

00.18

Voice-over

Gaza. 16 juli 2014. Palestijnse kinderen rennen voor hun leven op het strand van Gaza stad. De Israëlische marine schiet vanaf het water met scherp.  Vier kinderen worden gedood. Deze beelden schokken de hele wereld. Zembla is deze zomer in Gaza en ontmoet een jongetje dat de aanslag heeft overleefd. Hij is niet erg hoopvol over zijn toekomst.

Jongen

Het leven heeft geen zin. 

Levy

Als die mensen daar ook als ratten in de val blijven zitten in een situatie die ik al onleefbaar heb genoemd, ja wat kunnen we dan verwachten?

voice-over

Sinds 2007 sluit een blokkade Gaza hermetisch af van de buitenwereld, waardoor de economie volledig is ingestort.

Man

Gaza is de grootste gevangenis op aarde. En de wereld doet er niets aan.

voice-over

Zembla onderzoekt: wat is het effect van de alles verwoestende oorlog op Gaza en wat doet Nederland om de situatie te verbeteren?

01.24

[caption]

voice-over

Tel Aviv, afgelopen zomer. Voordat we doorreizen naar Gaza bezoeken we eerst de Israëlische journalist Gideon Levy van de Israëlische kwaliteitskrant Ha Aretz. Hij volgt al 40 jaar het Palestijns Israëlische conflict maar hij mag Gaza niet in.

[Caption]

Levy

Het is nu acht jaar geleden dat ik Gaza niet in mocht van de Israëlische regering. Ze weren alle Israëlische journalisten uit Gaza. Voor mij is het een ramp omdat ik mijn werk als journalist niet kan doen als ik Gaza niet in kan. De regering beweert dat wij daar gevaar lopen. Maar ze willen gewoon voorkomen dat wij de waarheid over Gaza naar buiten brengen.

voice-over

Voor buitenlandse journalisten is het betrekkelijk eenvoudig om Gaza binnen te komen. Met een speciale perskaart die we bij de Israëlische autoriteiten aanvragen mogen wij wel naar het Palestijns gebied reizen.  De enige doorgang voor personenverkeer naar Gaza is de zwaar bewaakte grensovergang van Erez. Israël houdt met camera’s alles in de gaten. Vanaf de grond en vanuit de lucht.

Als we de grensovergang passeren, mogen we van de Israëlische militairen geen opnamen maken. Na de controle van paspoort en bagage doen we de camera toch weer aan om zo het doolhof van gangen en poortjes te laten zien. Daarna volgt nog een 3 kilometer lange tunnel, van gaas en prikkeldraad. En dan komen we aan in Gaza.

Onderweg rijen en rijen kapotgeschoten huizen. Hier woonde op 2 hoog de familie Barakat. Moeder Nervin en haar kinderen laten ons zien wat er van hun huis over is.

03.33

[caption]

Meisje

We sliepen hier, we speelden hier. Ik heb hier gedroomd en ik zal mijn dromen niet opgeven.

[caption]

Mw Bakarat

Kijk toch eens hoe ons huis eruitziet. Ik weet nog precies hoe ’t er allemaal uitzag.  Daar was onze keuken, dar de kamer van de kinderen en daar was onze woonkamer. Ik herken niets meer, er is niets meer van over. Ik had nooit gedacht dat ons huis gebombardeerd zou worden.

voice-over

In juli 2014 wordt hun wijk gebombardeerd. Ze kunnen nog net op tijd vluchten en vinden een schuilplaats in een VN school.

Mw Bakarat

We dachten dat het daar veilig zou zijn. Maar wat we daar hebben meegemaakt, heeft bewezen dat het zelfs bij de VN niet veilig is, voor niemand. 

voice-over

Een paar dagen later wordt ook de VN school gebombardeerd. Dit zijn opnames van net daarna

[caption]

voice-over

De 11-jarige Samhar Barakat en haar broertjes en zusjes zijn zojuist het ziekenhuis binnen gebracht..

[Caption]

Samar

We lagen te slapen toen de bombardementen begonnen. Het heel gebouw stortte in en ze moesten ons onder het puin vandaan halen. Kijk ons hier nu toch.

voice-over

Hun moeder ligt zwaar gewond op de intensive care. Vader is omgekomen.

Samar

Papa hield van me en verwende me. Hij kocht cadeaus en we waren erg blij. We missen hem, was hij nog maar bij ons. Nu hebben we alleen nog mama die voor ons zorgt, net als papa vroeger. Hij hield heel veel van ons.

voice-over

De opa van de kinderen komt direct na het bombardement naar het ziekenhuis om zijn kleinkinderen bij te staan. Nu ze geen huis meer hebben, woont de hele familie bij opa en oma. 

[caption]

Opa Bakarat

Tijdens de afgelopen feestdagen vroeg de kleine Ali aan mij: Opa, waar is mijn vader? Ik zei: je vader is dood.  Hij zei: mag ik u dan ‘papa’ noemen? Ik zei: ik ben je vader, je opa, je alles. 

voice-over

De Verenigde Naties hadden de GPS coördinaten van de school waar de familie schuilde, doorgegeven aan het Israëlische leger. Het leger wist dus, dat dit het onderkomen van vluchtelingen was. Christopher Gunnes, de woordvoerder van de VN organisatie UNWRA vertelt dat afgelopen zomer meerdere VN scholen het doelwit waren.

[caption]

Gunness

We hebben Israël al zo vaak gewaarschuwd.  Er wonen burgers, vrouwen en kinderen. Bombardeer hen niet. Maar toch zijn er op zeven momenten zes van onze gebouwen geraakt. 44 mensen zijn gedood in wat in hun ogen een onschendbaar VN-gebouw was. Dat roept verontrustende vragen op als: hoe kan zo’n goed uitgerust en geavanceerd leger zoveel slachtoffers maken onder burgers en kinderen?

voice-over

Israël verklaart dat ze vanuit de buurt van de VN school werd beschoten en dat het leger daarom terug schoot. De school hoort bij de UMNRA, een VN organisatie die in 1949 is opgericht om Palestijnse vluchtelingen op te vangen. Maar hoe zijn de Palestijnen in deze situatie terecht gekomen? Daarvoor gaan we terug in de tijd. Na de 2 ^e  wereldoorlog emigreren veel joden naar het toenmalige Britse mandaatgebied Palestina. De Verenigde Naties stellen voor het gebied op te delen in een Palestijnse staat en een Israëlische staat. In 1948 wordt de droom van een veilig thuisland voor joden werkelijkheid.  David ben Goerion roept de staat Israël uit. Hij wordt de eerste premier.

08.00

Ben Goerion

‘De staat zal Israël heten.’

voice-over

Omringende Arabische landen erkennen de staat Israël niet en vallen aan. Dit is de eerste Israëlisch-Arabische oorlog. Meer dan 700.000 Palestijnen zijn verdreven of gevlucht. Ze komen in vluchtelingenkampen terecht in onder andere Gaza en de westelijke Jordaanoever. In 1967 bezet Israël de Gazastrook en de westelijke Jordaanoever inclusief oost Jeruzalem. Israël bouwt steeds meer nederzettingen op de westelijke Jordaanoever en er blijft minder en minder land voor de Palestijnen over. In Gaza wonen 1,8 miljoen mensen op een gebied dat slechts 2 keer groter is dan Texel. Als de Palestijnen zich teven de bezetting verzetten, slaat Israël met harde hand terug.  In 2001 bouwt Israël een muur om Gaza heen. In 2006 worden Palestijnse verkiezingen gehouden. De winnaar is Hamas, een Islamitische beweging die het bestaansrecht van de staat Israël afwijst. Israël erkent de overwinning van Hamas niet en legt Gaza een land-  en zeeblokkade op.

Hamas verzet zich en vuurt met regelmaat raketten af op Israël. Israël reageert met grote militaire operaties in Gaza. De laatste keer een jaar geleden, in de zomer van 2014. Tijdens deze laatste oorlog worden 19.000 huizen in Gaza verwoest en vinden 2200 Palestijnen de dood. Aan Israëlische kant vallen 73 doden.

09.36

Vrouw

Dit is de zwaarst getroffen wijk in het noorden van de Gazastrook. Is gewoon een woonwijk. En je kan zien hoe ver er verwoest is. En je hebt hier bijna niemand meer.

voice-over

Onze gids in Gaza is Hanin Hassan. Ze is hier geboren en getogen. Op 17-jarige leeftijd krijgt ze van de Europese Unie een studiebeurs  waarmee ze in Amsterdam politicologie gaat studeren. Inmiddels is ze verbonden aan de Columbia University in New York. Ze doet promotieonderzoek naar de kolonisatiepolitiek van Israël.

[caption]

H. Hassan

Ze maken foto’s continu van de hele Gazastrook, dat doen ze door middel van zeppelins en drones.

Int.

Ja

H. Hassan

En dan doen ze ook een continue reminder voor burgers van wij zijn er. Ze weten alles, ze hebben alle bevolkingsregisters in handen. We krijgen sms-en in onze telefoons van het IDF, het Israëlische leger.

Int.

En wat sms-en ze dan?

H. Hassan

Van alles. Als het oorlogstijd is dan wordt er ge-sms’t: jullie moeten nu evacueren. Als ze je huis gaan bombarderen krijg je ook een sms’je of een telefoontje van een leger eh van een soldaat die dan zegt je hebt 2 minuten om te evacueren 

voice-over

Het Israëlische leger stuurt sms-berichten, belt de Palestijnen op en strooit zelfs folders boven woonwijken uit om de acties aan te kondigen. Toch vallen er meer dan 2000 doden onder de Palestijnse burgers. Hoe kan dat? In Jeruzalem spreken we daarover met Jehuda Shaul. Na zijn diensttijd richtte hij ‘Breaking the Silence’ op, een klokkenluidersorganisatie voor Israëlische militairen.

11.18

[caption]

Shaul

Het officiële standpunt is: we deden er alles aan om burgerslachtoffers te voorkomen. Zo leggen we critici het zwijgen op en kan er geen discussie ontstaan over de ware toedracht.

Shaul

Wie 19.000 granaten afschiet op een uiterst dichtbevolkt gebied kan niet meer zeggen dat hij burgerslachtoffer wilde voorkomen.

voice-over

De bekendste burgerslachtoffers die tijdens de vorige zomer vielen zijn acht vissersjongetje. Het gebeurde hier op het strand van Gaza stad. De kinderen waren aan het spelen, precies zoals nu. Dit zijn beelden van een jaar geleden. Voor de kust patrouilleert een Israëlisch marineschip.  Er wordt een raket afgeschoten. Een container in de haven vat vlam. De spelende kinderen rennen voor hun leven. Nog een raket raakt het strand. Vier kinderen vinden de dood. Vier anderen raken gewond. Deze beelden gaan de hele wereld over. Eén van de kinderen die het drama overleeft, is de nu 11-jarige Montaser Bakr. Bij de aanslag verloor hij zijn broer en 3 neefjes. We worden ontvangen in de gastenkamer. Aan de muur hangen foto’s van de omgekomen kinderen.

Bakr

Mijn kinderen waren niet thuis. Ik ging als een gek naar ze op zoek. M’n vrouw en ik gingen naar het ziekenhuis. Toen ik het bericht hoorde, stortte ik in. Ik vroeg: waar zijn ze? De kinderen lagen in de koeling.

[caption]

Bakr

Ik trok de eerste la open, daar lag Zacharia. Daaronder lagen Ahed, Ismael en mijn andere neefje. Montaser lag zwaargewond in het ziekenhuis. Op dit moment gaat het slecht met hem. Wat is dit voor leven? Hij leeft op kalmeringstabletten. Hij heeft epileptische aanvallen, zijn lichaam zit nog vol granaatscherven. In zijn hoofd, zijn rug, zijn handen. Misschien nog wel 30. Hij is agressief en maakt dingen kapot. Als hij z’n zin niet krijgt, slaat hij z’n broertjes en zusjes.

14.08

Montaser

Ik zeg tegen mijn broer: ik mis je. We gingen elke dag samen vissen, zwemmen en voetballen. Op school kan ik m’n naam niet eens schrijven want mijn overleden broer hielp me altijd.

[caption]

Montaser

Het leven zonder mijn broer is niets waard. Het is helemaal niets waard. Het leven heeft geen zin. We eindigen hier toch in een graf.

voice-over

Een Italiaans ziekenhuis wil Montaser opereren. Daarvoor heeft de familie een half jaar geleden een visumaanvraag ingediend bij de Israëlische autoriteiten. Ze hebben hierop nog niets gehoord.

Montaser

Ik heb scherven in mijn lichaam en ik moet behandeld worden. Maar van de Israëli’s mag ik Gaza niet uit. Ik wil naar Italië voor de operatie.

voice-over

Uit eigen onderzoek van het Israëlische leger blijkt dat de kinderen voor Hamasstrijders zijn aangezien. Toch concludeert het leger dat er op 16 juli 2014 geen fouten zijn gemaakt.

[caption]

Shaul

Het onderzoek is gesloten omdat alles volgens procedure was gegaan. Die procedure is het probleem. Hoe kan het dat vier kinderen volgens de procedure zijn geëxecuteerd? Er was een verdachte container. En dus was het gebied er omheen ook verdacht. Dat is gebombardeerd. Toen zag men een groep mannen op een verdachte manier wegvluchten. Ze renden weg. Men zag niet dat het kinderen waren, dus werden ze gebombardeerd. De regels zeggen: verdachte manier, verdacht gebied: boem.

voice-over

De Israëlische journalist Gideon Levy is van mening dat het westen Israël moet straffen voor zijn daden.

[caption]

Levy

Er is maar één manier en die kennen we uit Zuid- Afrika. In Zuid-Afrika was het zeer effectief. De wereld sprak zich uit tegen het apartheidsregime. De maatregelen waren zeer effectief. Boycot, sancties. De wereld is ook duidelijk over Iran. Sancties hebben geleid tot een beleidsverandering in Iran en de wereld moet duidelijk zijn over Israël.

Serry

We blijven met het vingertje zwaaien, dat vinden we op dit moment eh he, makkelijker dan he, dan ook werkelijk actie te nemen.

voice-over

De Nederlander Robert Serry was 7 jaar speciaal VN-gezant voor het Midden Oosten. Zijn belangrijkste missie was het bewerkstelligen van de vrede. Als diplomaat weet hij als geen ander hoe gevoelig de zaken liggen.

[caption]

Serry

De hele geschiedenis die [openlijk/Europa ook] met zich meedraagt als het gaat om eh, he wat er gebeurd is in de tweede wereldoorlog he, ik denk dat dat ook allemaal een rol meespeelt, waarom het moeilijk is om voor een Nederlandse politicus om bijvoorbeeld de beslissing te nemen, nou dit gaat te ver, nu moeten we Israël ook feitelijk gaan straffen.

Hassan

Toen het fout ging in Libie hadden ze gelijk NATO vliegtuigen. In Irak nu met ISIS geallieerden die samenwerken om burgers te beschermen.

[caption]

Hassan

Nog nooit is een no fly zone uitgeroepen boven de Gaza strook. Israël gaat, F16’s vliegen hier bijna dagelijks rond. En kunnen zomaar bombarderen. Wij hebben geen luchtmacht die ons kan beschermen.

voice-over

Ruim een jaar na de militaire actie is Gaza nog steeds bezig met het ruimen van puin. Gunness vertelt waarom er nog geen nieuwe huizen zijn gebouwd.

[caption]

Gunness

Het is deels vanwege de door Israël opgelegde blokkade op bouwmaterialen, deels omdat wij onvoldoende geld van donoren, deels door de verdeeldheid tussen de Palestijnse politieke partijen en ook doordat het ‘Gaza-wederopbouwmechanisme’ niet werkt bij totaal verwoeste huizen.

voice-over

Het mechanisme is een systeem dat bouwmaterialen registreert en de ontvangers in Gaza screent. Dit geeft Israël de garantie dat Hamas de stenen en cement niet n handen krijgt om er tunnels van de bouwen voor de smokkel van wapens en explosieven. Maar de registratie verloopt zo traag dat er van wederopbouw nog bijna niets terecht is gekomen.

18.46

Hassan

Dit is de bufferzone. Daar zie je de wachttorens. Hier echt, echt overal, zo heb je Israëlische wachttorens.

voice-over

Hassan neemt ons mee naar de rand van de Gazastrook, waar een zogeheten bufferzone ligt. Een militaire zone op Palestijns grondgebied, waar Palestijnen niet meer mogen komen.

[caption]

Hassan

Ze willen graag de bufferzone uitbreiden en dat merk je, doordat de woonwijken die al een jaar geleden plat gebombardeerd zijn, aan de rand van de bufferzone, niet meer herbouwd worden. En de Gazastrook is al heel erg dicht bewoond. Waarom is het zo nodig voor Israël  om telkens veiligheidsmaatregelen als excuus te gebruiken om steeds meer land van de Palestijnen af te nemen terwijl ze dat heel goed ook op hun eigen grondgebied kunnen doen.

voice-over

Israël zegt de bufferzones nodig te hebben om haar burgers te beschermen tegen beschietingen van Hamas.

Int.

En waarom vuurt Hamas nog steeds raketten op die nederzettingen af?

Hassan

Wij zijn degenen die bezet zijn. Onze land is ons ontnomen. 80% van de mensen hier, ik ook, zijn vluchtelingen. Onze dorpen liggen minder dan 10 kilometer verderop, onze steden, waar onze grootouders vandaan komen. En toch moeten we hier wonen, gebombardeerd worden. En dat willen we niet.

[caption]

Levy

Het is tragisch om et zeggen maar de enige manier voor Gaza om te laten weten ‘we bestaan’ is raketten afvuren. Alleen zo kunnen we de wereld laten weten: we zitten in de knel. Anders hoor je geen woord over Gaza als Gaza jarenlang niets van zich laat horen. Dan kan het niemand iets schelen.

[caption]

Serry

Israël is de bezetter, maar er is ook een partij in Gaza, Hamas, die Israël niet wil erkennen. Dus je moet het conflict altijd van 2 kanten blijven bekijken.

voice-over

De blokkade die nu al sinds 2006 duurt, heeft er volgens de Wereldbank voor gezorgd dat nergens ter wereld de werkloosheid zo hoog is, als in Gaza. De economie is volledig ingestort. Gaza dreigt onleefbaar te worden. Het oppervlaktewater is zwaar verontreinigd en er is slechts een paar uur per dag elektriciteit. Driekwar van de 1,8 miljoen Gazanen leeft in armoede en is afhankelijk van voedselpakketten. Slechts een enkeling heeft geld om boodschappen te doen.  Maar de keuze in de supermarkt is beperkt.

Hassan

Kijk. Alles wat hier staat, komt uit Israël, dus echt alle melkproducten. Dat is bote,r eh… kaas, .. 

Int.

Is er niets made in Gaza?

Hassan

Helaas niet. Want eh wij hebben geen eigen economie. Wij zijn ook de melkfabrieken gebombardeerd een paar keer, waardoor we eigenlijk verplicht worden om Israëlische producten te nuttigen. Wij kunnen wortels en mais kunnen wij allemaal zelf produceren. Helaas door de bufferzone die steeds maar weer uitbreidt, wordt  dat landbouwgebied steeds kleiner. En daar komen wij in tekort en dan zijn wij gedwongen om die producten vanuit Israël te gaan halen.

22.03

voice-over

Melk, groenten, vlees en zelfs vis wordt nauwelijks meer geproduceerd in Gaza. Vroeger verdienden duizenden Gazanen de kost als visser. Maar volgens Rami Abdu van de mensenrechtenorganisatie Euro-med observer wordt ze dat onmogelijk gemaakt.

[caption]

Abdu

Israël controleert onze wateren en beperkt ’t gebied waar Palestijnen mogen vissen. Eerst mocht dat tot 30 kilometer voor de kust, maar vijf jaar geleden is dat beperkt tot 10 kilometer. En nu beperken ze het tot 5 kilometer. Hun marineschepen patrouilleren in Palestijns water en als ze zien dat er gevist wordt, vallen ze de vissers aan. Ze beschadigen de boten en soms arresteren ze de vissers.

voice-over

Ook de boten van de familie Bakr zijn verwoest door de Israëlische marine. Ahed Bakr laat ons de schade aan zijn boot zien.

Bakr

Op een afstand van drie kilometer heeft de Israëlische marine zoals u ziet vijf mensen op deze boot beschoten.

voice-over

Het bedrijf van de familie Bakr krijgt de definitieve doodsklap als tijdens de oorlog ook hun opslagruimte wordt verwoest.

Bakr

Met dit net kon ik honderd kinderen voeden. We hebben niets meer over. Niets meer om mee te werken.

Bakr

‘Voorzichtig, anders val je’

Bakr

Dit is niet mijn boot maar de boot van mijn neef.  Ik hou van de zee. Ik kan de zee niet missen. Ik wil niet dat mijn kinderen ook visser worden. Zolang ik leef zal ik ze tegenhouden. Ik wil niet dat ze hetzelfde meemaken.

voice-over

We zijn op weg naar Keram Shalom, de enige grensovergang die nog open is voor goederenvervoer tussen Israël en de Gazastrook. We zien volgeladen vrachtwagens Gaza binnen rijden maar hoeveel vrachtwagens kunnen Gaza uit? We vragen het de directeur van de grensovergang, Monir aal-Ghalban.

24.27

[caption]

Ghalban

Door de blokkade laat Israël geen producten door. Geen voedsel, geen meubels. Dat zijn producten die heel goed zijn voor de Palestijnse economie. We mogen nu per dag vijf, zes vrachtwagens doorlaten naar de Westoever en andere plaatsen. Maar dat stelt niets voor.

voice-over

Ook vanuit Israël is er forse kritiek op de blokkade. De mensenrechtenorganisatie Gisha streeft naar vrij verkeer van mensen en goederen. Gaza in, en uit.

[caption]

Diamond

Er gaan elke dag vijf vrachtwagens naar de Westoever. Dat is de volledige export voor 1,8 miljoen mensen. Dat is lang niet genoeg om de economie draaiende te houden. Daar zijn veel redenen voor, maar het is vooral erg duur en omslachtig om langs de grensposten te komen.

Int.

Waarom is dat zo duur?

Diamond

Om door de checks te komen mag je de vrachtwagens niet te hoog laden. Die hoogte is op 1 meter 20, dus er kan maar weinig op een vrachtwagen.

Ghalban

Het zou het beste zijn om een haven te hebben. Als wij een haven hadden was de economie van Gaza gered. Dan heeft Israël geen controle meer.

25.53

voice-over

Na de Oslo akkoorden in 1993 ziet het er naar uit dat de Palestijnse staat spoedig een feit zal zijn. Het nieuwe land heeft een eigen zeehaven nodig en daar betaalt Nederland in 1996 aan mee. De haven is er nooit gekomen. De bouwplaats wordt in 2001 door Israël vernietigd, nog voordat de haven klaar is.

Kok

Het is moeilijk te begrijpen dat wat met één hand gegeven is, met de andere hand wordt teruggenomen nu er projecten worden gebombardeerd en verwoest.

voice-over

Bert Koenders, toen nog P van de A kamerlid, vindt dat Nederland Israël aansprakelijk moet stellen. Maar premier Kok weigert het geld aan Israël terug te vragen. De internationale gemeenschap stimuleert Israël en de Palestijnen te blijven onderhandelen. Maar de een na de andere poging mislukt. Robert Serry heeft het als VN-gezant van dichtbij meegemaakt.

[caption]

Serry

Wat ik zelf wel heb gevoeld ook he, dat het te gemakkelijk is om te zeggen van we moeten die partijen maar weer terugbrengen naar de vredestafel. Als ze eenmaal aan die vredestafel zitten he, dan kunnen we allemaal weer een beetje achterover leunen. Ja dat is een soort tranquilizer.

Int.

Tranquilizer, wat bedoelt u, dan kan de internationale gemeenschap wegkijken?

Serry

Ja precies, dat is dus, dat is wel erg gemakkelijk geweest van de internationale gemeenschap in de afgelopen 20 jaar. Om steeds maar weer in te zetten op die vredesonderhandelingen. En dan maar weer heel veel geld te smijten he, naar eh, he naar met name ook de Palestijnse institutionele ontwikkeling he, dat paste daar allemaal bij.

Int.

Dus dat heeft niet gewerkt.

Serry

Dat heeft niet gewerkt.

Voice-over

Nederland is 1 van de grootste geldschieters. In de afgelopen 20 jaar heeft ons land volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken 750 miljoen euro in de Palestijnse economie gepompt, om zo het toekomstige Palestina op gang te helpen. Op dit moment richt de Nederlandse steun zich op de landbouwsector. Nederland helpt Palestijnse boeren met onder andere zaden, jonge plantjes, irrigatie en landbouwapparatuur.

Sobh

Het begint nu te verdorren. Het seizoen is bijna afgelopen.

voice-over

Meneer Sobh is 1 van de boeren die met Nederlandse steun aardbeien kweekt. Ook het bedrijf van Sobh is hard getroffen tijdens de oorlog.

Int.

Wat is dit vernielde gebouw?

[caption]

Sobh

Een put en een pomp. Met de put vingen we het regenwater op en daarnaast stond een waterpomp voor de zomer. Die hebben ze vernield.

Int.

Is dit de eerste keer dat dat gebeurt?

Sobh

Nee ik denk de tiende keer.

Int.

Pardon?

Sobh

Ja de tiende keer. Toen ik nog klein was, kwamen we hier op een dag en het was hier doodstil. Toen kwamen de soldaten opeens van alle kanten tevoorschijn. Ze zetten alle boeren bij elkaar en verwoestten al het land waar we nu op uitkijken. Mijn moeder gilde en mijn vader schreeuwde maar we konden niks doen. We verwachten ze ieder moment weer terug.

Int.

Zou je hier zonder de Nederlandse steun nog steeds aardbeien verbouwen?

Sobh

Dan zouden we niet op eigen benen kunnen staan. Want we hebben niets. We hebben geen geld. We hadden helemaal niets, we zijn bij nul begonnen.

29.42

voice-over

Nu, een jaar na de oorlog, is de landbouwproductie weer op gang gekomen en kan er weer geëxporteerd worden. Of de aardbeien ook de klant bereiken en dus geld opleveren, is steeds maar weer de vraag, zegt Ibrahim Khudair die het Nederlandse project coördineert.

[caption]

Khudair

Wat er voorbij de grens gebeurt, we hebben geen idee. We weten niet hoe het daar met onze aardbeien gaat. Soms worden de aardbeien te warm. Na drie, vier dagen op een te warme plek zijn ze beschimmeld. Dat is niet acceptabel voor de markt.

Int.

Maar waarom worden ze zo warm bewaard?

Khudair

Als er een incident plaatsvindt bij de grensovergang, leggen ze alles stil. We hebben hier tenslotte een blokkade. Ze houden alles tegen totdat het incident afgelopen is.

voice-over

Juist om oponthoud aan de grens te voorkomen, schenkt Nederland in 2013 een vrachtwagenscanner ter waarde van 3 miljoen euro. Met deze scanner kan Israël controleren of er tussen de goederen geen wapens zitten.

[caption]

Diamond

De donatie van een scanner door de Nederlandse regering was bedoeld om de export te stimuleren. Helaas is hij heel lang niet gebruikt en vervolgens werd niet de volledige capaciteit gebruikt. Een vrachtwagen kan in z’n geheel door de scanner rijden. Maar zo wordt hij niet gebruikt. De vracht moet worden uitgeladen tot een bepaalde hoogte. Dan gaat hij door de scanner en wordt hij weer geladen. Dat duurt langer, het is duurder en ’t idee achter de donatie van de scanner wordt ondermijnd.

[caption]

Levy

Ik weet niet of het de juiste gift was. Het is goed bedoeld, maar het lost niks op. Alsof je kanker met aspirines behandelt of een pleister plakt na een openhartoperatie. Israëli’s gaan niet dood aan die aardbeien. Maar er gaan wel Israëli’s dood als de belegering blijft voortbestaan. Want Gaza zal niet altijd passief blijven in deze grootste gevangenis op aarde.

32.09

Hassan

Wat Nederland doet met de kleine projecten en een scanner, is eigenlijk de blokkade faciliteren. Dus je managet het namens Israël, in plaats van druk op Israël te leggen en te zeggen van jongens, dit is in strijd met internationaal recht, je kan geen 2 miljoen mensen collectief straffen. Gaat Israël door met haar beleid en Nederland faciliteert dan het proces.

voice-over

Deze zomer brengt minister Koenders van Buitenlandse Zaken een bezoek aan Israël en de Palestijnse gebieden. Tijdens dit bezoek kondigt hij nieuwe Nederlandse hulp aan.

Nieuwslezer

Nederland gaat de Palestijnse regering een extra vrachtwagenscanner geven. Daarmee kunnen ladingen naar Israël worden gecontroleerd op wapens en explosieven.

voice-over

Wij ontmoeten minister Koenders tijdens zijn bezoek aan een Nederlands landbouwproject waar meloenen worden verbouwd.

Koenders

Hartelijk dank.

Int.

Mag ik een paar vragen aan u stellen? Ja?

Int.

U heeft vandaag aangekondigd dat er een nieuwe scanner komt.

Koenders

Ja, dat klopt.

Int.

Vanwege het succes van de vorige scanner?

[caption]

Koenders

Nou die scanner die heeft denk ik een heleboel dingen positief beïnvloed, namelijk dat er een toename is van in- en export, dat is natuurlijk ontzettend belang.. voor de hervestiging hier van opbouw. We hebben vanmorgen gezien hoeveel er nog kapot is. Dus dat…

Int.

Wat weet u van de export? Hoeveel vrachtwagens gaan er iedere dag uit eh door deze scanner?

Koenders

Dat kan ik u niet precies nu zeggen maar in ieder geval is het van belang dat dat verscherpt en verbetert. Kijk en wat het belang nu hiervan is, is dat het, ik ben ook vanmorgen aan de andere kant geweest in Israël, we moeten natuurlijk zorgen dat zo’n sc..dat die export ook plaatsvindt onder veilige omstandigheden. En dat het niet een export is van wapens of van tunnels, dat heb ik dus ook gezien. Dus vandaar dat ik denk de enige methode om dit goed te doen, is de boeren hier een kans te geven om wat meer te exporteren, dat moet veel meer dan nu het geval is. Ik denk dat we nog maar heel erg aan het begin zijn.

Int.

Ja..

Koenders

Eh…

34.04

Int.

Maar wij hebben begrepen dat, we zijn hier aan de grens geweest en we zijn bij het hoofd export geweest, die zei er gaan hooguit 5 vrachtwagens per dag door die, door de grensovergang en dus door de scanner.

Koenders

Nou dan ziet u hoe belangrijk het is…

Int.

Ja.. dus waarom is er dan een tweede scanner nodig als de eerste eigenlijk nauwelijks wordt gebruikt?

Koenders

Nou die, ik ben het met die aantallen overigens niet met u eens, maar los daarvan, het gaat erom om juiste dat te versterken en verbeteren.

Gideon

Een tweede scanner zou heel nuttig zijn als Gaza veel goederen zou exporteren. Helaas is het nu zo da er zo weinig vrachtwagens doorheen gaan, dat er geen behoefte is aan een tweede scanner.

Int.

We hebben gehoord dat een groot gedeelte van de landbouwgronden was verwoest en die maakten onderdeel uit van het Nederlandse project, weet u daarvan?

Koenders

Eh nee ik heb begrepen dat er een deel verwoest zou zijn. Maar goed ik kom hier te kijken om even te luisteren, wat is nou precies verwoest en wat niet en hebben ze dat weer opgebouwd. En loopt het project eigenlijk.

Int.

Ja. en er zijn ook veel aardbeienboeren, die hadden waterputten, die zijn allemaal verwoest. Wordt die rekening ook aan Israël gepresenteerd?

Koenders

Nou de rekening wordt niet aan Israël gepresenteerd want het is een, een project wat wij doen in een conflictgebied. En daar zijn natuurlijk altijd risico’s aan verbonden. Neemt niet weg dat als vastgesteld kan worden dat Israël daar mede verantwoordelijk voor is, het altijd mogelijk is om daar natuurlijk ook eh, hoe noem je dat, de eh, het geld terug te halen. Maar wij kunnen daar niet…

Int.

Ja, maar denkt u dat dat niet vast te stellen is?

Koenders

Ik denk het wel, maar dat eh, ik denk dat dat heel goed vast te stellen is. Wij zitten heir natuurlijk vlak bij de grens he, vlakbij de muur, bij Eretz. Maar ik vind dat, ik vind van belang dat zo snel mogelijk die mensen weer aan het werk kunnen gaan, ik denk dat dat essentieel is.

voice-over

Later laat het ministerie weten dat onze exportcijfers wel kloppen. Per dag verlaten gemiddeld 4 a 5 vrachtwagens Gaza.

Int.

Hoe voelt het om afhankelijk te zijn van Nederlandse hulp?

Sobh

Wij worden nu geholpen maar over een paar jaar zijn we weer terug bij af. Dus…

Int.

Wat heeft het dan voor nut?

Sobh

Precies. Het voelt nu zo van: hier heb je dit voor twee of drie jaar om ons even zoet te houden. Meer niet.

36.20