Transcriptie - De schuldenmachine

00.00.10

[start leader]

Voiceover

In Zembla internationaal vanavond een onderzoek van de franse Duitse publieke zender Arte over het ontstaan van de euro crisis. Europa leeft al jaren op de pof. Banken worden daar rijk van dus blijven maar geld uitlenen, ook aan de armere landen. Want de Europose belasting betalers staan garant.

00.00.43

Vrouw

Er zijn Duitse en Franse belastingbetalers die garant staan voor deze schuld. Dus ik loop geen risico.

Voiceover

De schulden machine van de banken heeft Europa in haar greep en laat haar niet meer los.

Man

Het is inderdaad een schuldenmachine en daar spring je niet zomaar vanaf.

Voiceover

Schulden zijn de brandstof voor de economische groei geworden totdat de zeepbel uiteen spat

Man2

De zeepbel spatte uit elkaar en veroorzaakte enorme verliezen voor de betrokken banken en vastgoedmaatschappijen.

Voiceover

De overheden in europa moeten de banken te hulp schieten. En daar stopt het niet zonder hulp van de belasting betalers dreigen Griekenland Spanje en Portugal ook om te vallen.

00.01.32

Vrouw2

Het is een catastrofe

[Fragment]

We betalen niet. Bent u tevreden me het progamma dat Griekenland is opgelegd waardoor er ’n diepe recessie is ontstaan, ongelijkheid, werkeloosheid en ’n ernstige humanitaire crisis?

Voiceover

Crisis in Europa hoe brengen we de schulden machine tot stilstand?

Man

Je kunt de wildste financiële transacties uitvoeren en als je er geld op verliest staat de overheid klaar. Wat ’n geweldige casino.

00.02.15

Bergerer

Overheidsschulden zijn op zich geen probleem. Ieder land heeft schulden. Zo lang er economische groei is en de welvaart elk jaar toeneemt

Is het zelfs gezond om schulden te hebben. Het probleem ontstaat als de schulden op  hos slaan. Als de schulden last zo groot wordt dat je geen controle meer hebt over de ontwikkeling en de groei ervan.

Voiceover

Landen komen in een neerwaartse spiraal terecht als de overheidsschuld te groot wordt. Ze moeten steeds meer geld lenen om alleen al de rente over de schuld af te lossen. De meeste landen in de euro zone hebben hoge schulden. Ook Nederland de overheidsschuld liep op van ruim 200 miljard in het jaar 2000 naar 267 miljard in 2015.

00.03.07

Overheden kunnen makkelijk geld lenen op de financiële markten of van banken.

Pettifor

Banken lenen graag aan landen

Want achter die landen staan miljoenen belastingbetalers. Landen zijn ’n heel andere klant dan normale klanten van ’n bedrijf. Want belastingbetalers gaan nooit weg. Er komt er elke dag eentje bij. En die belang nog zeker 150 jaar belasting. Tenzij ’t land ineenstort.

00.03.39

Dus waarom zou je geen geld lenen? Je krijgt ’t gegarandeerd terug. Een faillissement hoef je niet te vrezen. Je maakt altijd winst. Het is veilig. Terwijl als ’n bedrijf wil innoveren en iets nieuws tot stand wil brengen neem nou de ontwikkeling van de stoommachine in de 18 ^e eeuw dan moet je als bank ’t risico inschatten: ‘dit is te riskant. Daarin investeer ik niet’. ‘Ik leen gewoon geld aan de regering van Spanje, Italië of Portugal.’ ‘Er zijn Duitse en franse belastingbetalers die garant staan voor deze schuld. Dus ik loop geen risico.’

Voiceover

In europa zijn de overheidsschulden torenhoog schulden groeide naar 500 miljard, 1 biljard of zelfs 2 biljard.

Maar die cijfers krijgen pas echt betekenis als je ze afzet tegen de rijkdom van een land het bruto binnenlands product het BBP. De schuld van een land wordt gemeten naar het percentage van het BBP. Met het onderteken van het verdrag van Maastricht wordt in 1992 de Europese Unie opgericht.

00.04.51

De landen spreken met elkaar af dat de overheidsschuld maximaal 60 procent van het Bruto Binnenland Product mag zijn. Maar in Nederland groeit het percentage van 45 procent in 2007 naar 76 procent in 2014. In andere Europese landen stijgen de schulden zelfs naar 100 procent. Sommige komen daar zelfs bovenuit

00.05.15

Bergerer

Het is een catastrofe omdat je erna beperkt wordt en niet meer kan doen wat je wil op ’t vlak van begrotingsuitgaven.

Voiceover

Als de schuld te hoog wordt kan een land veel minder geld uitgeven aan belangrijke voorzieningen zoals ziekenhuizen, scholen en leraren want er moet eerst rente betaald worden.

00.05.35

En die kan enorm oplopen. Zo moet Nederland in 2015 8,4 miljard euro betalen aan rente over de overheidsschuld.

Bergerer

Moet je ’n schuld altijd terugbetalen? Goeie vraag. Je moet ’n schuld terugbetalen als je nog meer wilt lenen van je geldverstrekkers. Dat zijn de regels. Maar je kunt ’n schuld ook niet terugbetalen. Neem bijvoorbeeld Frankrijk voor de Franse Revolutie: De schulden van de Franse koningen zijn nooit terug betaald. Dat geld is gewoon door ze gestolen. Het politiek systeem zat destijds zo in elkaar dat geldverstrekkers wel aan ze moesten lenen anders belanden ze in de gevangenis.

De oudste Mesopotamische inscripties gaan over schulden en kredieten.

Wie wat aan wie schuldig was, in de tempels en dergelijke. Het waren in feite al kredietsystemen. In Mesopotamie had je geen contant geld.

Voiceover

Publieke schuld overheidsschuld ontstaan voor het eerst in Italië in de late middeleeuwen. De grote Italiaanse handelssteden Florence Genua en Venetië leven dan op voet van oorlog. En oorlog kost veel geld. Dat lenen de vorsten van vooraanstaande edelen. Zo ontstaat de handel in obligaties. In ruil voor geld geven de steden schuldbrieven uit en betalen rente. De Eerste Italiaanse banken worden door de rijke edelmannen opgericht. Ze lenen veel geld aan de Europese vorsten die in eindeloze oorlogen verstrikt raken. De meeste banken worden uiteindelijk om zeep geholpen door de koningen. Dat is een zeer effectieve methode om van de schulden af te komen die nog eeuwenlang toegepast zou worden.

00.07.27

Totdat de rollen worden omgedraaid.

Na de tweede wereldoorlog moet er worden opgebouwd dankzij het marshall plan en het aanzetten van de geldpersen maken de geïndustrialiseerde landen een enorme groei door. De jaren die in Duitsland bekent staan als het [Wertschaft wunder] en in Frankrijk Les trente glorieuses breken aan.

[liedje]

Het begrijp ‘Les trente glorieuses’ is belachelijk. Ze ontstonden alleen omdat alles eerst verwoest was. Het kwam door de wederopbouw van alle gebouwen, plus auto’s  en Amerikaanse consumptiegoederen zoals koelkasten en wasmachines. Daardoor was de groei in levenstandaard in die periode fenomenaal.  Als je ben een oorlog de helft van parijs in as legt volt er een enorme groei. En ook BBP, als dat gemeten wordt, zal het sterk groeien.

00.08.50

Zij die lenen hebben ’t niet meer voor ’t zeggen zoals tijdens de wederopbouw de ondernemers en de consumenten. Nee, ’t zijn nu de geldverstrekkers die bepalen. En dan krijg je ’n heel andere economie. Want geldverstrekkers willen ’n economie van schulden en en ’n sterke munt. En geen inflatie, want dan wordt hun kapitaal minder waard. Maar vooral meer schulden want dat levert ze meer geld op.

Grenier

We gingen van ’n met name industrieel georiënteerde economie.

Met veel investeringen in productiemiddelen naar ’n economie waar het geldwezen een belangrijke rol speelt. Dat had grote invloed op de ontwikkeling van de overheidsschulden. Want alle landen die schulden opbouwden zouden steeds meer moeite krijgen om die te beheren.

Voiceover

Vanaf de jaren 80 leende de geïndustrialiseerde landen steeds meer geld. Het zijn de jaren waarin iron lady Margareth Thatcher in Engeland aan de macht komt en vrije markt denker Ronald Reagan president wordt van Amerika. Zij introduceren het neo liberalisme dat overal in Europa omarmt wordt. Belastingen worden verlaagd en overheidsbedrijven een voor een geprivatiseerd. De handelsbeurzen bloeien op Wallstreet in New York, de city in Londen. En aan beide kanten van de Atlantische oceaan versoepelen overheden de regels voor banken. De schuldenmachine krijgt gestalte.

00.10.24

Pettifor

Iedereen maakt schulden, overheden bedrijven en burgers. Het economische systeem wordt een machine die schulden creëert. En de banken worden rijk van de rente.

Toen ’t financiële systeem tussen 1945 en 1971 nog aan regels gebonden was is er nergens ter wereld een financiële crisis opgetreden. In 1971 begonnen bankiers met ’n lobby. Ze zeiden:  nee hoor, controle is niet nodig. De vrije marktwerking reguleert ons wel. Dus werden allerlei regels afgeschaft. En toen volgde de ene crisis na de andere.

Eerst in de periferie en toen in de kern.

00.11.12

Voiceover

In 1999 wordt de euro geïntroduceerd tegelijk met de Europese centrale bank. De ECB moet ervoor zorgen dat de koerst van euro stabiel blijft. Het gaat dan nog goed met de wereldeconomie en de staatsschulden nemen af. Banken en financiële instellingen lenen volop geld aan overheden. De zwakste economieën Spanje Griekenland Italië Portugal kunnen bij banken geld lenen tegen bijna dezelfde lage rentes als bijvoorbeeld Duitsland. Dit zorgt voor een verdere economische groei. Dan slaat aan de andere kant van de oceaan de kredietcrisis toe. Duizenden Amerikanen raken hun huis kwijt. Ze kunnen de snel stijgende rentelasten van hypotheken die speciaal waren ontworpen voor de lagen inkomens niet meer opbrengen. Veel banken raken hierdoor in gevaar. Op 15 september 2008 valt het doek voor Lehman brothers een van de grootste Amerikaanse investeringsbanken.

00.12.22

Bij de val van Lehman ging ’t om meer dan speculatie Het was ’n Ponzifraude, nog interesanter. Voor de val van Lehman Brothers hadden ze steeds meer inleggers nodig om ’t systeem draaiende te houden.  De schulden konden alleen maar worden afgelost als er steeds meer mensen geld leenden.  Toen er bijna niemand meer over was om geld aan te lenen kwamen de subprime-hypotheken voor de armste Amerikanen.  De banken vertelden ze dat ze hun huis met winst zouden kunnen verkopen. Maar dat gebeurde niet, en dus stortte de Ponzifraude als ’n kaartenhuis in. En ging de garantsteller, Lehman Brothers failliet.

00.13.21

Voiceover

De val van Lehman Brothers en de Amerikaanse huizenmarkt leidt de kredietcrisis in en slaat over naar europa. Europese banken die actief zijn in Amerika staan op het punt om te vallen. Het systeem dreigt in elkaar te storten als de Europese overheden niet ingrijpen.

De Nederlandse overheid is hiermee 100 procent eigenaar geworden van al deze activiteiten en daar is 16,8 milju miljard euro betaald.

Voiceover

Ook de grote Nederlandse financiële instellingen ABN Amro, ING, Eagon en later SNS Reaal moeten worden gered met geld van de belastingbetalers. Zo kruipt Europa door het oog van de naald.

00.14.07

Na de komst van de euro hadden Duitse, Franse en Engelse banken veel geld aan projectontwikkelaars geleend in Spanje en Ierland.

Lamberts

De hele Spaanse kust is volgebouwd. Overal kwamen vliegvelden In Ierland zijn meer huizen gebouwd dan ze ooit nodig hebben.  Door speculatie werd Dublin bijna net zo duur als New York. Stel je voor, zo’n klein eiland als Ierland. De Ierse en Spaanse regering konden er destijds natuurlijk niet omheen dat ’t om ’n zeepbel ging. De zeepbel spatte uit elkaar en veroorzaakte enorme verliezen voor de betrokken banken en vastgoedmaatschappijen. Dus konden de overheden niets anders, of kozen er in elk geval voor om hun financiële sectoren te redden. Dus toen de Ierse regering zei: ‘Wij staan garant voor de verliezen van de grote banken’ toen hevelden ze ’n oninbare particuliere schuld over naar de publieke sector, en werd ’t dus ’n overheidsschuld.

00.15.31

Als je onder de grote jongens verkeert, de zogenaamde systeembanken. Dat zijn banken die je niet failliet kunt laten gaan omdat ze in dat geval de hele economie met zich meesleuren. Als je tot die club behoort, verkeer je in ’n buitengewone positie. Want je kunt de wildste financiële transacties uitvoeren en iedereen geld lenen zo lang ’t maar geld opbrengt en iedereen geld lenen zo lang ’t maar geld opbrengt want zo lang ’t geld opbrengt, verdien je eraan en als ’t niks meer opbrengt of je er geld op verliest staat de overheid klaar. Wat ’n geweldig casino: Kop: ik win. Munt: de belastingbetaler betaalt. Het is geweldig.

00.16.16

Voiceover

Overheden moeten de banken wel redden want die banken dat zijn wij, het zijn de rekeningen van miljoenen burgers. De staatsschulden schieten omhoog door de economische crisis en het redden van de banken. De schuldenmachine slaat op hol. Het eerste land wat failliet dreigt te gaan is Griekenland. Eind 2009 onthult de nieuwe premier Papandreou dat de financiële problemen van de Grieken veel groter zijn dan de vorige regeringen lieten weten. De Griekse staatsschuld is dan 129 procent van het BBP ver boven de drempel van 60 procent het verdrag van Maastricht. De Griekse premier vraag Europa dringend om hulp.

Papandreou

Het is een dringende zaak van nationaal belang dat we een officieel verzoek indienen bij onze Europese partners om het crisismechanisme in werking te zetten, dat we samen hebben opgesteld.

Voiceover

Papandreou’s verklaring slaat in als een bom in Europa. De andere landen willen de financiële wanboel van Griekenland niet op zich nemen. Ze discussiëren een half jaar lang.

Merkel

Anders kunnen we niet samenwerken.

Voiceover

Europa besluit uiteindelijk ondanks Duits verzet Griekenland in totaal 195 miljard te lenen. Nederland betaald hier meer dan 12 miljard aan mee. Ruim 700 euro per Nederlander. Europa hoopt hiermee het vertrouwen van de financiële markt te herstellen. Tegelijk worden Fransen en Duitsen banken die miljarden leningen uit hadden staan in Griekenland hier mee gered.

Buchheit

De vrees was dat als de schuld van Griekenland geherstructureerd werd.

De financiële markten zich zouden terugtrekken uit Spanje, van Italië of zelfs uit het mooie Frankrijk.  En dat Europa de ramp die ’t zo vreesde over zichzelf zou afroepen. Daarom zei men: Het is veel beter om Griekenland ’t geld te geven om zijn schulden af te lossen dan ’t risico te lopen dat de markten ’n herstructurering in Europa zouden zien als iets dat kon overslaan op andere landen.

Voiceover

In ruil moet Griekenland drastisch bezuinigen.

Kourounis

Griekenland is een soort experiment. En de Grieken voelen zich proefkonijnen.

Deze crisis is erger dan de beurskrach van 1929. Dit is uniek in de geschiedenis. Maar het beleid dat erop wordt losgelaten, verergert de recessie juist. De tekorten en de schulden worden groter, het BNP wordt lager. Mensen raken totaal de kluts kwijt.

Kanellopoulou

We voelden ons schuldig. En de maatregelen, het bezuinigingsprogramma voelden in ’t begin als ’n straf.

We accepteerden het aanvankelijk als ’n straf omdat het aansloot bij ons schuldgevoel.

00.19.42

Graeber

Alleen omdat ik toevallig ’n Griek ben, ben ik ineens zondig, ’n slecht mens.

vanwege het beleid van een aantal politici. Daarom is ’t oké dat levens worden vernietigd dat mensen tussen het afval naar eten moeten zoeken dat kankerpatiënten geen medicijnen krijgen. Als we ’n fatsoenlijke wereld willen moet we dat afkeuren. Als er personen verantwoordelijk zijn, moeten ze boeten maar laat niet het collectief boeten voor de daden van enkelen.

Berger

Het is geen zonde

om schulden te hebben. En het is heel triest dat bepaalde culturen of politieke standpunten een geldschuld een morele lading geven, van goed of fout. Het is maar ’n economisch contract. Het mag niemand geweten belasten.

00.20.40

Voiceover

De bevolking van Griekenland lijdt. Door de miljarden leningen staat Griekenland onder toezicht van de machtige trojka. De Trojka bestaat uit drie mannen die voor de Europese commissie de Europese centrale bank en het internationaal monetair fonds werken. Zij zorgen ervoor dat de Grieken een draconisch bezuinigingsprogramma uitvoeren.

[Fragment]

We betalen niet.

Voiceover

Ook in Portugal, Spanje, Cyprus en Ierland zijn de schulden zo groot dat ze geld moeten lenen. Ook zij moeten van de trojka radicaal bezuinigen om de leningen te kunnen afbetalen. De gevolgen van de bezuinigen zijn zwaar voor de inwoners van deze landen.

[Fragment]

Rot op! Rot op!

Voiceover

Het verzet tegen de opgelegde maatregelen is groot, ook in Brussel. Daar wordt in het Europees parlement gedebatteerd over de strenge trojka.

Papdimoulis

Bent u tevreden met het programma dat Griekenland is opgelegd?

Waardoor er ’n diepe recessie is ontstaan, ongelijkheid, werkloosheid en ’n ernstige humanitaire crisis? Waarom kostte het u vier jaar om in te zien dat de trojka in Griekenland geen democratische legitimiteit of autoriteit heeft? Waarom heeft u nog steeds geen Europees antwoord op het schuldenprobleem?

Lammert

Zover ik weet, hebben het Griekse, Portugese, Spaanse en Ierse parlement allemaal overleg en gestemd.

Een gebrek aan democratische legitimiteit? Dus absoluut niet. Of de programma’s het gehoopte resultaat hebben, is ’n andere kwestie.  Behalen de programma’s hun korte- en lange termijn doelen zoals we ons dat hadden voorgesteld?

00.22.42

Daar kun je aan twijfelen.

Barroso

Ik ben er zeker van dat, als Griekenland ’t programma niet had geïmplementeerd de situatie veel ernstiger was geweest. Daar ben ik van overtuigd.

Moragua

Het bezuinigingsprogramma en de trojka is geen succes

Niet voor de bevolkingsgroepen die nu armer zijn dan drie jaar geleden. Dit parlement moet naar de oorzaak van het tekort kijken en niet tegen de belangen van de burgers in handelen.

Cercas

Zonder solidariteit tussen ’t centrum en de armere regio’s kan Europa, zijn munt, zijn economie en zijn samenleving niet redden. Dan heeft Europa geen bestaansrecht. Dank u. [applaus]

00.23.32

Michaloliakos

Dit is de wedergeboorte van het oude Griekse rijk.

Wie zijn vaderland verraadt, moet vrezen voor zijn leven. Wij komen eraan.

Wilders

Verlos Europa van het monster van Brussel

Le Pen

Wij willen baas in eigen land zijn.

Pettifor

We gaan net zo’n reactie zien op de liberalisering van de financiële sector.

Als in de jaren 20. En dat wordt onaangenaam. Het is al onaangenaam. Het is onaangenaam in Griekenland, in Frankrijk, en in grote delen van de wereld. Daar zeggen de mensen: Als mijn regering niet voor mij opkomt en niet zorgt dat de jongeren werk hebben dan zoek ik ’n sterke man die dat wel doet. Die voor zekerheid zorgt en voor banen voor mijn kinderen. Het maakt mij niet uit wat voor sterke man hij is al is hij fascist. Als hij mij en mijn volk een goed leven kan beloven, stem ik op hem.

00.24.27

Daar gaat het heen. Onze leiders missen de visie om deze dreiging onder ogen te zien.

Voiceover

Wat zijn de oplossingen? Hoe kunnen we de schuldenmachine beteugelen?

Berger

De VS heeft nooit ’n schuld betaald. Nooit.

Waarom niet? Als iemand tegen me zegt dat ze moeten betalen devalueren ze de dollar. Dus als je ze 100 hebt geleend, krijg je in feite maar 50 terug. Je krijgt hetzelfde bedrag, maar de dollar is nog maar de helft waard. Ik overdrijf, maar dat benadert hun werkwijze. De eurozone zou ’n beetje als de Amerikanen moeten zijn. Ze zouden de wisselkoers moeten gebruiken om ’n beetje flexibel om te kunnen gaan met het terugbetalen van schulden.

Voiceover

Na de 2 ^e  wereldoorlog waren de franse en Duitse overheidsschulden twee tot drie keer hoger dan nu, maar ze verdwenen bijna vanzelf door inflatie.

Beaur

Die oplossing staat nog maar in is in Europa niet mogelijk

want het eurosysteem verbiedt devaluaties tussen landen omdat het de enige munt is.

Philiponnat

Door toetreding tot de eurozone geeft ’n land het recht op om geld ‘aan te munten’ zoals ze vroeger zeiden. Maar dat kan ’n nuttig middel zijn. Anders zijn je handen gebonden wanneer ze beter vrij kunnen zijn.

00.26.09

Ferber

Wij Duitsers zijn het gewend aan export met ’n sterke munt, de mark.

Dus is het ons gelukt, dus kunnen andere landen dat ook. Het beleid moet er niet op zijn gericht om de euro zwakker te maken ten opzichte van andere munten maar om maatregelen te nemen zodat de euro concurrerender wordt. Met een sterke euro is het spaargeld van de mensen echt geld met echte waarde. Ook hier geldt: Door de euro te verzwakken maak je de mensen arm. Het kan niet de opdracht van de politiek zijn om mensen arm te maken.

Vrouwenstem

Hou het biljet schuin om het hologram en het smaragdgroene cijfer te zien. Het bekijken waar. De euro, ons geld.

Maris

Het is heel simpel wat er gedaan moet worden. We weten wat er nodig is. We moeten het verdrag van Maastricht herzien.

Het is niet ingewikkeld. We herzien het verdrag zodat een schuld van meer dan 60 procent wordt geherstructureerd op zijn minst collectief.  Voor de Portugezen, de Grieken, de Fransen, zelfs de Duitsers. Alles boven de 60 procent gaat op een hoop en heel Europa staat garant. Dan laten de markten ons eindelijk met rust en kunnen de mensen eindelijk weer ademhalen.

00.27.47

Truglia

Om een monetaire unie goed te laten werken.

Is wat er gebeurt dat de meest efficiënte regio’s of landen, in ’t geval van de eurozone nog efficiënter en rijker worden en de armere en minder efficiënte regio’s worden nog armer en minder efficiënt.

Zuid Italië industrialiseerde totdat het land een werd. Dat was in de jaren 1860 en 1870. Maar na die eenwording was je als een Italiaanse investeerder in het ’t zuiden wel gek om in het zuiden te investeren als je meer kon verdienen door je spaargeld in Milaan te stallen of in het noorden van Italië te investeren. Het zuiden werd dus steeds armer. Wat moesten de Italianen dus doen en doen ze nog? Geld sturen naar het zuiden. Niet lenen, maar geven.

Dat ging via de Cassa del Mezzogiorno het fond voor Zuid-Italie dat tientallen miljarden dollars moest geven meer dan een eeuw land, eindeloos vaak. De rijkere provincies moesten geld sturen naar de armere. Niet lenen, maar sturen.

Graeber

Mij lijkt een algehele kwijtschelding heel nuttig.

Dit gebeurt al zo lang als de mens bestaat. En ook recentelijk deden conservatieve landen het in het geheim. Niet allen Saudi-Arabie maar ook Koeweit en misschien Bahrein wendden in de Arabische Lente sociale onrust af door schulden kwijt te schelden. Met kwijtschelding kun je de rust bewaren maar ook bij veel revoluties werden schulden kwijtgescholden. Ironisch genoeg is de huidige Duitse welvaart gebaseerd op kwijtschelding van schulden van WO II. En juist de Duitsers willen niet over de schulden van de Grieken onderhandelen. Terwijl hun schuld na WOII werd kwijtgescholden. Daardoor kon de Duitse economie zo opbloeien.

00.30.06

Lamberts

Wie profiteerden de afgelopen 30 jaar van de schuldeneconomie? De rijken.

Met schuld is het zo dat rente naar de geldverstrekkers gaat en dat zijn de rijken. Europeanen hebben bezittingen ter waarde van 60 biljoen euro. Dat is de geldberg waar de Europeanen op zitten. Klein detail: 1 procent van de Europeanen bezit 25 procent van die berg. 10 procent van de Europeanen, de rijksten, bezit 60 procent van de berg. En, fijn voor hen ze worden elk jaar rijker, dankzij die schuld. Zij krijgen immers de hoofdsom terug, plus rente. Het zou logisch zijn het schuldenprobleem op te lossen of in elk geval de overheidsschulden door de vermogenden zwaarder te belasten. Dat zegt het IMF ook. Dus laten we ’n eenmalige crisisheffing opleggen op degene die hebben geprofiteerd van de gouden schuldenjaren. Laten we uit hun rechterzakken halen wat we nodig hebben om hun linkzakken te betalen. Daar komt het in feite neer op kwijtschelding van de schuld.

00.31.27

Piketty

Voor kleine landen is het moeilijk om dat alleen te doen.

Neem Griekenland. We vragen de Grieken hun rijken zwaarder te belasten. Een goed idee. Hun belastingstelsel is niet best. Rijke belastingbetalers betalen vaak te weinig. Maar dat kan Griekenland niet alleen doen want ’n rijke Griek hoeft maar op ’n knop te drukken om zijn beleggingsportfolio naar ’n franse of Duitse bank te sturen. Als we de Grieken in hun eentje een eerlijk belastingstelsel laten bouwen mislukt dat zonder een sterke belastingcoördinatie met automatische uitwisseling van bankgegevens zodat we weten wie wat bezit en waar, althans binnen de eurozone.

Voiceover

Rijke Grieken sluizen sinds het uitbreken van de crisis 54 miljoen euro naar buitenlandse bankrekeningen. Door deze belastingontduiking loopt de Griekse overheid bijna 20 miljard euro mis. En Griekse bedrijven maken volgens de stichting onderzoek multinationale ondernemingen dankbaar gebruik van de gunstige Nederlandse belastingregelingen. In de afgelopen twee jaar scheelde dit de Grieken nog eens 1,7 miljard euro aan belasting inkomsten. Geld dat de Grieken goed hadden kunnen gebruiken.

00.32.52

Philliponnat

De financiële sector moet ons dienen.

Hij mag in geen geval de baas over ons zijn. Geld is ’n middel, geen doel.

Voiceover

We zijn verstrikt geraakt in de schulden machine. Schulden spelen een grote rol in ons leven, maar hoe komen we eruit?

Maris

We moeten economen hebben die zoals accountants of tandartsen zijn.

Tandartsen besluiten niet over de toekomst van ’n land. Ze zijn geweldig als je kiespijn hebt. Maar wel willen alleen dat ze technici zijn. We vragen ze niet om ideologen te zijn. We hebben ’n morele code gecreëerd rondom de economie waar uiterst moeilijk mee te leven valt. Het leven onder het kapitalisme is heel hard, erg gewelddadig. Ook al vermoorden we elkaar niet op straat. Maar we laten de mensen contact lijden. “Doe dit, doe dat”. Je bent schuldig. je hebt schuld, je hebt verplichtingen. Het zijn de economen die die wereld hebben gemaakt.

[Aftiteling]