Logo Zembla
Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek

Transcriptie - De schaduwkant van FIFA's WK

00.00.20
[caption]
Zembla Internationaal
Nieuwslezer
FIFA baas Sepp Blatter is aangehouden…
Nieuwslezer
…documenten waaruit blijkt dat Blatter jarenlang   televisierechten verkocht ver onder de marktwaarde
Nieuwslezer
…er zouden steekpenningen zijn betaald en er zouden...
Nieuwslezer
Voorzitter Sepp Blatter en vicevoorzitter Michel Platini zijn geschorst.
Voiceover
Achter deze opeenvolgende corruptie schandalen bij de FIFIA gaat een onderbelicht probleem schuil.
Openings
Ceremonie
Hier zijn we.
Blatter
Het WK is in Afrika
Voiceover
Zembla internationaal over de schaduw kant van FIFA’s WK. De Zuid Afrikaanse journalist Greg Tenor schets in deze reportage een ontluisterend beeld van het WK in Zuid Afrika en Brazilië. In 2018 en 2022 barst de voetbalgekte rond de wereldkampioenschappen weer los. De voorbereidingen in Rusland en Qatar zijn al in volle gang. Terwijl achter de schermen van het volksfeest zich een wereld aftekent van belangenverstrengeling en zelfverrijking.
00.01.34
Romario
FIFA is een van de meest corrupte instellingen ter wereld.
Voiceover
Romario de Souza Faria, de Braziliaanse topscoorder en oud voetbal international heeft er geen goed woord voor over.
Romario
Het WK is voor de buitenlanders, voor de dieven die ons land leegroven.
Voiceover
Zembla internationaal over de schaduwkant van FIFA’s WK.
Man
Het is een bloeddorstige club die even binnenkomt, grote beloften doet en dan vertrekt om elders bloed te gaan zuigen.
[caption]
De schaduwkant van FIFA’s WK
Blatter
De winnaar van de organisatie van het WK Voetbal 2022 is Qatar.
Voiceover
Bij de komende wereldkampioenschappen in 2018 in Rusland en 2022 in Qatar zal de voetbalgekte weer losbarsten.
Jongen
Het is zo [veel] Nederland die scoort!
Voiceover
Maar er wordt een prijs betaald voor het voetbalfeest. De arbeidsomstandigheden zijn slecht op de bouwplaatsen waar de voetbalstadions uit de grond worden gestampt. Qatar ontkent dat. Maar volgens de internationale coalitie van vakbonden zijn er al meer dan duizend bouwvakkers overleden door onveilige werksituaties. Het gaat met name om goedkope arbeidsmigranten uit Nepal, India en Bangladesch. Vorig jaar veroorzaakte de WK voorbereidingen in Brazilië ook problemen. In de aanloop naar de kampioenschappen ontstaan felle protesten. Veel Brazilianen zijn tegen de komst van het WK.
[caption]
Luislinda Velois (rechter)
Velois
Dit WK brengt ons niets goeds. Vooral niet als je zwart en arm bent.
Fan
Wij worden wereldkampioen
Rousseff
Voor Brazilië is het organiseren van het WK reden voor blijde en trotse gevoelens.
[caption]
D. Rousseff, president Brazilië
Rousseff
Uit naam van het Braziliaanse volk begroet ik al onze gasten. Nu het WK bijna begint, hebben de pessimisten al verloren.
Romario
Toen het volgende WK voetbal aan Brazilië werd toegewezen was ik in Zurich op het hoofdkantoor van FIFA. We waren dolblij.
[capition]
Romario de Souza Faria, oud-profvoetballer
Romario
Het was fantastisch dat we opnieuw de kans kregen na ruim 50 jaar om weer in Brazilië een WK te houden.
Voiceover
Romario de Souza Faria is parlementariër in Brazilië . De voormalig topvoetballer werd in 1994 uitgeroepen tot wereldvoetballer van het jaar. Daarvoor speelde Romario een aantal jaren voor PSV in Nederland. Als hij hoort dat Brazilië het WK in 2014 mag organiseren is hij enthousiast. Maar dat duurt niet lang.
Romario
Ik begon nauwgezet te volgen wat er gebeurde en het viel me op dat de kosten waren verdubbeld voor het bouwen van de voetbalstadions. Ik realiseerde me toen dat het WK Brazilië helemaal niets zou opleveren.
05.18
Voiceover
De oplopende kosten voor het WK zijn veel Brazilianen een doorn in het oog. Er ontstaan rellen in de straten van Rio de Janeiro.  De protesten beginnen na een verhoging van de bustarieven. Maar al snel verschuift de aandacht naar de overheidsuitgaven voor het WK. De bouw van nieuwe stadions kost miljarden. Ook het vervoer van voetbalteams en fans loopt hoog op in de cijfers. De Brazilianen zijn woedend. Jarenlang steekt de overheid geen cent in belangrijke publieke voorzieningen daardoor is het met de gezondheidszorg slecht gesteld. Artsen zijn gefrustreerd en slaan alarm.
Boze arts
Ik sta er alleen voor en ik kan niets beginnen: Er zijn veel te veel patiënten. En de minister en de gouverneur doen er niets aan.
Tenorio
De gezondheidszorg is een puinhoop. Er is geen infrastructuur.
[caption]
A. Tenório, arts
Tenorio
Het is onmogelijk om in Brazilië geneeskunde te praktiseren. En dat kost levens.
vr
Er zijn geen artsen, en dan moet het WK nog beginnen. Wat gebeurt er na het WK? Zijn er dan nog artsen? Dat is onze grootste zorg. De ziekenhuizen zijn zieker dan wij.
Vr2
Alsof er gestaakt wordt. Als we met een klacht naar het ziekenhuis gaan, is daar niemand.
Vr3
Scholen hebben te weinig onderwijzers en er is geen goede infrastructuur.
[caption]
A. Costa, Non-profit organisatie Rio de Paz
Costa
De woningnood is enorm in Brazilië. Duizenden mensen zitten zonder huis. De helft van de bevolking heeft geen rioolaansluiting. Hun huisvesting is mensonwaardig en onverenigbaar met ons nationaal inkomen. Omdat de helft van de huizen niet op de riool is aangesloten terwijl we de op zes na grootste economie ter wereld zijn.
[caption]
C. Gaffney, Gasthoogleraar Universiteit Rio de Janeiro
07.25
Gaffney
Brazilië is een land met enorm grote verschillen tussen arm en rijk. Openbaar vervoer, gezondheidszorg, riolering, onderwijs. Dit zijn allemaal chronische problemen in Brazilië.  Dus in 2014 komt er een WK ten koste van een generatie schoolkinderen, van mensen die op de Eerste Hulp geen arts aantreffen.
Costa
Het punt is dat het WK wordt betaald van belastinggeld. Brazilianen houden van voetbal. Ze zijn niet tegen FIFA of het WK. Veel mensen maken zich er kwaad over dat er wel een politieke wil is om een WK te organiseren met een enorme overheidsbijdrage.
[caption]
Costa
A. Costa, non-profit organisatie Rio de Paz
Maar dat die wil ontbreekt om te zorgen voor essentiële publieke voorzieningen.
Voice-over
Er is veel kritiek op het naderende WK, maar de Braziliaanse overheid wijst dat van de hand.
[caption]
Campeao
N. Campeao, loco-burgemeester Sao Paulo
Alle inkomsten van toeristen die naar Brazilië komen, blijven allemaal hier. Dat is winst voor ons land. Het land betaalt niets voor de 32 teams, niet voor de vliegtickets en niet voor de reis- en verblijfskosten hier. Zo’n belangrijk internationaal evenement brengt kosten met zich mee waarvoor FIFA en de organisatoren verantwoordelijk zijn. Dus ten aanzien van de hoge eisen die worden gesteld aan het WK heeft Brazilië volgens mij de juiste balans gevonden.
09.09
Costa
De hoop was dat het WK politiek voordeel zou opleveren en dat daarmee het wereldwijde imago van Brazilië zou verbeteren. Dat is een grote fout.
[caption]
Costa
A. Costa, non-profit organisatie Rio de Paz
Want het levert geen politiek voordeel op als de mensen zien dat een overheid wel stadions bouwt maar geen ziekenhuizen en scholen. Ons imago verbeteren we niet met een WK naar FIFA-maatstaven maar wel door verlaging van het aantal moorden, investeringen in onderwijs, een beter leefmilieu.
voice-over
Er worden zeven nieuwe stadions gebouwd en vijf gerenoveerd.
Man
FIFA heeft een lange lijst met eisen en Brazilië voldeed aan geen een daarvan. Dus niet één Braziliaans stadion was in 2007 geschikt voor een FIFA-wedstrijd. Geen punt. Ze hadden de stadions kunnen opknappen die waren gebouwd in de jaren 50, 60 en 70. Ze hadden ze kunnen moderniseren met behoud van de bestaande sfeer. Maar dat was niet de optie waar Brazilië voor ging.
voice-over
De FIFA wil acht moderne stadions. Maar de Braziliaanse overheid wil dat de voetbalwedstrijden over alle regio’s worden verdeeld. Dat betekent 12 stadions in 12 steden. Totale publieke kosten: meer dan 2 miljard euro.
Romero
De vorige president en zijn stafchef, de huidige president, beloofden dat 90% van de kosten voor het WK uit private financiering zou komen.  Dat is totaal anders uitgepakt.  Bijna 90T van de gemaakte kosten zijn betaald van ons belastinggeld..
[caption]
Romario
Romario de Souza Faria, oud-profvoetballer
Waar wij hard voor gewerkt hebben. En het lijkt mij weggegooid geld.
voice-over
Maar de president verdedigt de besteding van het belastinggeld aan de stadions met verve.
11.16
[caption]
Rousseff
D. Rousseff, president Brazilië
Wij hebben nu ook moderne en comfortabele stadions van noord tot zuid, volgens de eisen van onze voetbal en onze supporters.
voice-over
De FIFA vindt dat de bouw van de stadions in Brazilië te traag verloopt en maant tot actie.
Man
Op 18 februari moeten het plaatselijke organisatiecomité, de regering, de stad Vuritiba en de FIFA Besluiten of het werk dat gedaan wordt tussen nu en 18 februari ons het vertrouwen geeft dat het stadion klaar zal zijn voor de WK-wedstrijden.
voice-over
Het werktempo is moordend en leidt tot meerdere dodelijke ongevallen. In Sao Paulo valt eind november 2013 een hijskraan om. 2 bouwvakkers overlijden.
Blatter
Door hun overlijden ben ik erg bedroefd. Onze gedachten zijn bij hun families. Wat de schade aan het stadion betreft: dat wordt gerepareerd en dan zullen alle stadions op tijd klaar zijn.
voice-over
De stadions komen net op tijd af. Vooraf wordt al gewaarschuwd dat zeker vier van de twaalf nutteloos zijn na het WK.  Arena Pantanal wordt dit jaar, zeven maanden na het WK, alweer gesloten voor spoedreparaties. In de kranten verschijnen berichten over daklozen die in de kleedkamers van het bouwwerk zijn gaan wonen. Het duurste stadion, Mané Garrincha, in de hoofdstad Brasilia, ligt er verlaten bij. De parkeerplaats is omgedoopt tot een depot voor meer dan 400 stadsbussen. Maar het onderhoud kost nog steeds 180.000 euro per maand. Volgend jaar, tijdens de Olympische Spelen in Brazilië, wordt Mané Garrincha pas weer in gebruik genomen.  Arena das Dunas in Natal staat ook leeg en sinds dit voorjaar te koop. Vroeger stonden hier twee kleinere voetbalstadions, maar die moesten gesloopt worden. Arena da Amazonia verrijst op een van de meest omstreden plekken. Midden in het afgelegen Amazonegebied. In een stad zonder topclub. Ook dit voetbalpaleis wordt niet meer gebruikt. Er zijn plannen om er een gevangenis van te maken.
13.55
voice-over
De problemen in Brazilië staan niet op zich. In 2010 worden de wereldkampioenschappen voetbal gehouden in Zuid Afrika.
Blatter
Hier zijn we. Het WK is in Afrika.
voice-over
Het Nederlands elftal haalt de finale maar wordt door Spanje verslagen en wordt tweede. De euforie is groot. Maar ook in Zuid Afrika is het verhaal achter de schermen minder rooskleurig. Ook daar is een groot bouw- en renovatieprogramma nodig om tien FIFA stadions op te tuigen. De Zuid Afrikaanse overheid betaalt 1 miljard euro. Er komen vijf nieuwe voetbalarena’s. Ook in steden waar al grote stadions zijn. Nu, ruim vijf jaar later, lopen de onderhoudskosten nog steeds op tot 300.000 euro per maand.
Desai
De meeste van die stadions staan leeg. Het onderhoud kost 200 tot 300.000 euro per maand.
[caption]
Desai
A. Desai, hoogleraar sociologie, Universiteit Johannesburg
Dat moet de belastingbetaler betalen en dat gaat ten koste van woningbouw, de aanleg van betere wegen, scholenbouw, schoolboeken.  Dat drukt dus elke maand op de begroting van de stad. Die stadions domineren het landschap. Iemand noemde het de nieuwe piramiden. Wie hebben de piramiden gebouwd? Ze zijn gebouwd door slaven, met bloed van mensen zonder rechten , die zelf de piramiden niet eens in mochten. Wat we er wel aan over gehouden hebben, is bewustwording. De mensen hebben geen illusies meer over de FIFA, een bloeddorstige club die even binnenkomt, grote beloften doet en dan vertrekt om elders bloed te gaan zuigen. Het is een dure les, maar leert ons wel hoe je bedrogen kunt worden.
15.54
voice-over
Tot dan is het WK in Zuid Afrika het meest winstgevende voetbaltoernooi ooit. De tv-rechten en de bijdragen van de sponsors leveren FIFA ruim 3 miljard euro op aan inkomsten. Maar voor Zuid Afrika kost het alleen maar geld.
[caption]
Du Plessis
S. du Plessis, econoom
De oorspronkelijke schatting was dat de infrastructuur van het toernooi minder dan 200 miljoen euro zou gaan kosten. Maar de werkelijke kosten zullen dichter bij de 2 tot 3 miljard euro liggen.
voice-over
Volgens de voetbalbond profiteert Zuid Afrika van het enorme aantal bezoekers en van de verbeteringen in de infrastructuur maar voor de meeste Zuid Afrikanen vallen de voordelen juist tegen. Er wordt geïnvesteerd in een luxe treinverbinding tussen Pretoria en Johannesburg, maar de kaartjes zijn voor veel inwoners onbetaalbaar. En van de toezegging om in de townships rond Kaapstad toeristen onder te brengen, is niets terechtgekomen.
[caption]
Lungisani
Lungisani
De organisaties die aan FIFA verbonden zijn, hebben ons laten zakken. Want ze beloofden ons gasten te brengen, maar op het laatste moment zijn ze van gedachten veranderd en hebben ze de gasten in de stad ondergebracht.
17.16
voice-over
Het voetbalfeest barst los in Zuid Afrika. Maar ondertussen worden volgens Amnesty International buiten het zicht van de toeristen en media straatkinderen en zwervers met brute hand verwijderd van de straten.
[caption]
McKinley
D. McKinley, politiek commentator/activist
Volgens mij gaat het bij dit WK net als altijd, om schijn en beeldvorming, waar de stadions en wat de wereld op tv ziet, belangrijker zijn dan wat er echt achter de schermen gebeurt.
[caption]
Bond
P. Bond, hoogleraar economie, universiteit Kwazulu-Natal
Politici zeggen dan: was ons WK niet fantastisch? En vegen de problemen aan de kant, zoals de toenemende ongelijkheid, diepe armoede en de groeiende werkeloosheid door de economische crisis. Dan bied je het volk dus brood en spelen in plaats van de echte maatschappelijke problemen aan te pakken.
man
De tragedie is dat de schatkist is geplunderd voor één historisch moment. Mensen wonen nog steeds in krotten en banen verdwijnen. Het is geld over de balk smijten. He beloofde profijt van het WK is een leugen
voice-over
Het WK in Brazilië is voor de FIFA Nog lucratiever dan in Zuid Afrika. De omzet torent boven de vier miljard euro uit. Maar het gastland Brazilië merkt daar zelf niet veel van. Ze heeft zeven miljard euro moeten uitgeven om aan alle geëiste voorzieningen te voldoen.
[Caption]
Gaffney
C. Gaffney, gasthoogleraar Universiteit Rio de Janeiro
Het WK heeft zeven miljard euro gekost, waarvan bijna twee miljard euro voor de stadions. Hoe kan het dat in een land met lage arbeidskosten de duurste stadions ter wereld komen maar er geen geld is voor noodzakelijke voorzieningen?
19.04
voice-over
Maar de overheid blijft de investeringen verdedigen.
[caption]
Campeao
N. Campeao, loco-burgemeester Sao Paulo
Ik zie geen tegenstelling tussen de twee typen investeringen die het land doet. Want van investeringen in stadions en in het voetbal profiteert de hele bevolking. We krijgen moderne en veilige stadions en we hebben sterke competities. In elke staat en regio hebben we diverse nationale competities naast de internationale wedstrijden. Brazilianen voetballen veel en kijken naar voetbal. Dus we investeren in de belangrijkste vrijetijdsbesteding die de bevolking het interessantst vindt.
voice-over
Maar het onbegrip bij de bevolking neemt verder toe.
Vrouw
Bij regen staat mijn huis blank. Ik heb geen water, geen legale elektriciteit. Geregeld rijden vrachtwagens de stroomkabels kapot. En dan geeft de overheid vele miljoenen uit aan een stadion.
Man
Ze kunnen al dat geld beter uitgeven aan belangrijkere zaken. In twintig jaar is hier niets veranderd, maar als het WK aanklopt, krijgen ze ineens geld dat er eerst niet was.
voice-over
De Braziliaanse overheid vindt de kritiek van de bevolking onterecht. Het WK heeft juist veel positieve kanten.
[caption]
Campeao
N. Campeao, loco-burgemeester Sao Paulo
In specifieke gevallen, zoals in Sao Paulo bijvoorbeeld, heeft de bouw van het stadion in de oostelijke wijk Itaquera belangrijke gevolgen voor de bewoners, omdat we investeren in de stad. Dat zorgt voor veel banen, genereert veel inkomsten en leidt tot sociale verbeteringen rond het stadion. Een gerichte aanpak dus.
21.05
Vrouw
Het brengt ons geen voordelen, geen economisch profijt, niets. Ze hadden banen beloofd. Er zou voor honderd mensen van hier werk zijn in het stadion. Maar ze maken hun beloften nooit waar, dus dat geloven we niet.
Vrouw
We zouden kaartjes krijgen maar dat moet ik nog zien. Ze gaan hier wel een muur bouwen om de buurt af te zetten en ons te isoleren. Om ons aan het zicht te onttrekken. Dat is wat ik weet. Wij bestaan niet voor ze. Dat is triest.
Man
Brazilië heeft vooral geïnvesteerd in infrastructuur voor het vliegverkeer, terwijl ze ook een spoorwegnet hadden kunnen aanleggen tussen alle steden. Ze bedienen de hoogste bevolkingslagen, mensen die vliegtickets kunnen betalen.
[Caption]
Costa
A. Costa, non-profit organisatie Rio de Paz
Volgens onderzoek kun je met dit geld 14.000 scholen bouwen of 80.00 bibliotheken. We hadden 35.000 schoolbusjes kunnen aanschaffen om het openbaar vervoer te verbeteren.
voice-over
Tot woede van de bevolking worden woningen gesloopt om de infrastructuur voor de voetbaltoeristen aan te leggen. Ook in de stad Fortalese moeten tientallen woningen plaatsmaken voor de aanleg van een treinverbinding. Maar de spoorlijn wordt niet eens afgemaakt.
Man
Alle families zijn voor niks vertrokken uit hun huis.
Vrouw
We zijn niet tegen het WK. We zijn ertegen dat onze overheid geld uitgeeft aan zaken waar ons leven niet beter van wordt.
voice-over
Terwijl het WK nadert, houden de protesten in Brazilië aan. De sfeer wordt grimmiger.
[caption]
Costa
A. Costa, non-profit organisatie Rio de Paz
En vorig jaar hebben we onze president slapeloze nachten bezorgd. Ook de gouverneurs en de parlementsleden waren doodsbang toen ze mensen op straat zagen die hun rechten opeisten. De mensen demonstreerden voor betere publieke voorzieningen.
[Caption]
Solano
E. Solano, hoogleraar mensenrechten Universiteit Sao Paulo
De protesten in juni waren massaal. Miljoenen mensen gingen de straat op. In feite wilde iedereen z’n woede, verontwaardiging en onvrede uiten over de overheid en het systeem. Er waren geen specifieke eisen, alleen grote verontwaardiging.
24.01
voice-over
Hoogleraar Solano vindt dat Brazilië wel degelijk van het WK profiteert. Volgens haar leveren juist de protesten die winst op.
Solano
Zelfs als het WK de bevolking in economisch opzicht niets oplevert, is het belangrijk omdat het een politieke discussie losmaakt over de voors en tegens van zo’n evenement. Vooral jongeren worden zich bewust van hun rol als politieke actoren. Dus dit historische moment zal z’n vruchten afwerpen.
voice-over
De grote Braziliaanse voetbalhelden Ronaldo en Pelé mengen zich in de discussie. Zij kiezen de kant van de overheid.
[caption]
Ronaldo
Ronaldo
Er wordt veel geld uitgegeven aan gezondheidszorg en veiligheid. Maar hier komt ook een WK. Dat kan niet zonder stadions beste vriend. Een WK speel je niet in ziekenhuizen.
[caption]
Pelé
Pelé, oud-profvoetballer
Laten we alle verwarring en al die demonstraties even vergeten. Bedenk dat het Braziliaanse elftal ons land is, ons bloed. Laten we het team steunen tot de finale. Dat is mijn boodschap.
voice-over
De emoties lopen hoger op. Dan grijpt de politie in.
[caption]
Santoro
M. Santoro Rocha, Amnesty International Brazilië
Er werd erg gewelddadig opgetreden tegen de demonstraties. De Braziliaanse autoriteiten verklaarden wel dat de demonstraties een goede zaak waren en belangrijk voor de democratie. Maar de politie greep erg hard in.
25.57
voice-over
De politie bestookt de demonstranten ook met flitsgranaten. Journalisten die verslag doen van de demonstratie, roepen dat ze van de pers zijn maar worden niet ontzien. Een van de cameramensen raakt gewoond
[caption]
Costa
A. Costa, non-profit organisatie Rio de Paz
Onze politie kan niet omgaan met publieke protesten. Er heerst bij de politie een militaire mentaliteit. Hun optreden is repressief en niet bedoeld om de mensen de gelegenheid te bieden tot de legitieme uiting van hun verontwaardiging. Mijn eigen familie werd slachtoffer van dit machtsmisbruik toen een agent mijn zoon in een patrouillewagen zette. Hij zou stenen hebben gegooid naar het parlementsgebouw.  Ik weet dat hij dit niet deed want hij was de hele tijd bij me. Op onze borden stond: Scholen en ziekenhuizen naar FIFA-maatstaven. Een agent greep hem en smeet hem in een auto. Hij zou lid zijn van een criminele organisatie en openbaar bezit vernielen. Dat was overal op het nieuws en nu moet hij voorkomen. Dus wij hebben daar meegemaakt wat mensen in sloppenwijken elke dag meemaken.
27.28
voice-over
Terwijl het voetbalfeest nadert, lijkt het alsof het oorlog is in de straten van Brazilië. De autoriteiten blijven de volkswoede sussen.
[caption]
Campeao
N. Campeao, loco-burgemeester Sao Paulo
Het gaat door en er zullen standpunten uit voortkomen die leiden tot het besef dat het WK heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van ons land. Er is niets vanaf gegaan maar wel wat bijgekomen en zal een verandering teweegbrengen.
[caption]
Puetter
R. Puetter, videoblogger
n Maré is er één militair voor elke 55 burgers, maar slechts één school voor de sloppenwijk met duizenden inwoners.
Man
Bij dit WK zal er meer politie op straat zijn dan ooit tevoren op een WK. Ze hebben het over 150.000 beveiligers.  Die moeten de belangen van de FIFA beschermen.
Vrouw
Sommige kinderen hier dromen ervan om naar het stadion te gaan. Maar die droom komt niet uit want hun ouders zijn vaak werkloos.
Man
Ik zal alleen op tv kunnen kijken. Misschien kan ik er hier nog wat van horen. Maar ik ga er echt niet heen. Met mijn inkomen is dat onbetaalbaar. Omdat ik geen geld heb. Ik heb geen geld. Ik heb geen geld.
[caption]
Gaffney
C. Gaffney, gasthoogleraar Universiteit Rio de Janeiro
Het is onwaarschijnlijk dat Brazilianen met een laag inkomen naar de wedstrijden kunnen gaan. De FIFA heeft vier soorten toegangskaarten voor het publiek.  De goedkoopste, van 25 dollar, zijn alleen voor Brazilianen. Maar dat zijn er heel weinig. Zo’n 300.000 van de ruim drie miljoen kaarten vallen in die categorie. Duurdere kaarten kosten het dubbele of driedubbele van het WK in Duitsland.
29.35
[caption]
Santoro
M. Santoro Rocha, Amnesty International Brazilië
De goedkoopste rangen, de staanplaatsen, bestaan niet meer. Je moet dure kaarten kopen. Die ‘omgekeerde verpaupering’ van de stadions is iets nieuws voor Brazilië. En dat in een land waar voetbal bijna een religie is. En waar het stadion traditiegetrouw een av n de weinige echt democratische plekken was. Waar arm, middenklasse en rijk elkaar troffen. Dat raken we nu kwijt.
[caption]
Gaffney
C. Gaffney, gasthoogleraar Universiteit Rio de Janeiro
We zien niet alleen een nieuw architectuurmodel dat wordt opgelegd. En een nieuw verdienmodel door de stadions te privatiseren. Maar ook een nieuw supportersmodel. De fans worden nu gezien als klanten. Dat is een definitieve breuk met de traditionele Braziliaanse voetbalcultuur.
voice-over
De voetbalcultuur is in Brazilië definitief veranderd door het WK. Het gaat oud topvoetballer Romario aan het hart. Toch verheugt hij zich op een mogelijke overwinning voor Brazilië.
Romario
Ik ben niet tegen het WK, maar tegen de manier waarop het is aangepakt. Ik hoop dat we straks de wereldtitel kunnen vieren. Enerzijds kan het WK het land en het volk een feestje bezorgen. De mensen zullen meeleven vanuit hun huis en in de straten. Zelfs als ze weten dat Brazilië een probleem heeft met dit WK willen ze allemaal, ook ik, dat ons nationale elftal het WK wint.
voice-over
En even lijkt het te lukken. Brazilië staat op z’n kop als ze de halve finale halen tegen Duitsland.
Commentator
Weer een kans, en een doelpunt.
voice-over
Maar Duitsland wint van Brazilië. Met 7-1. En wordt wereldkampioen.
Commentator
Doelpunt voor Duitsland.
voice-over
Brazilië rouwt. Maar niet voor lang.
[caption]
Romario
Romario de Souza Faria, oud-profvoetballer
Het WK is voor de buitenlanders, voor de dieven die ons land leegroofden. FIFA is een van de meest corrupte instellingen ter wereld. Blatter en de voorzitter van de Braziliaanse voetbalbond horen allebei in de gevangenis. Dat is mijn boodschap voor die mensen.
32.10
voice-over
Ook de Amerikanen willen de corrupte FIFA-officials snel achter slot en grendel.
politicus
Wat ze gemeen hadden, was hebzucht. Hebzucht die ertoe leidde dat ze financieel misbruik maakten van hun posities.
voice-over
Eind mei worden zeven FIFA-officials opgepakt op verdenking van corruptie en zelfverrijking. Een van de arrestanten is de voormalig voorzitter van de Braziliaanse voetbalbond.  De verhalen over mogelijke corruptie bij de toekenning van de wereldkampioenschappen nemen hand over hand toe.
[caption]
Gaffney
C. Gaffney, gasthoogleraar Universiteit Rio de Janeiro
Mega-evenementen zijn een goed verdienmodel. Je hebt Zwitserse non-profitorganisaties die niet echt transparant hoeven te zijn die als parasieten de wereld rondgaan en hun gastheren uitkleden. De FIFA zegt dan natuurlijk dat ze een miljard dollar bijdraagt aan de organisatie. Maar naar verwachting levert het WK de FIFA in Brazilië 4,5 miljard dollar op. Dus die investering betaalt zich viervoudig terug in Brazilië. Waar de rest van het geld vandaan komt? Het is in feite een Braziliaanse subsidie voor FIFA’s winst.
Desai
Brazilië is het keerpunt. De Braziliaanse protesten hebben deze zaken zo hoog op de agenda gezet dat de FIFA het niet meer kan negeren. Dit is een vorm van extreem kapitalisme. Het komt binnen, doet enorme beloften, stelt de lokale elite in staat om wetten te omzeilen en gaat dan weer weg om ergens anders dezelfde truc uit te halen.
[caption]
Desai
A. Desai, hoogleraar sociologie Universiteit Johannesburg
Als een patroon zichtbaar wordt, moet je bedenken wat erachter zit. Hoe kunnen we de rampen het hoofd bieden die de FIFA teweeg brengt in landen? Dat kunnen alleen de landen doen die lid zijn van de FIFA. En één bepalend kenmerk van FIFA is dat de stem van elk land even zwaar weegt.  We moeten die voetbalbonden op de een of andere wijze ter verantwoording roepen. In de VN bestaat er vetorecht maar bij FIFA niet. Maar dit kan misschien van onderop komen. Een uiting van onderop die het WK aan banden legt. Het blijft een mooie sport die mooi gespeeld moet blijven worden voor zoveel mogelijk mensen.
34.54
[aftiteling]  

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.