Transcriptie - Asbestbakkers

00.00.18

[caption]

voice-over

In januari 2014 staat de supermarktwereld op z’n kop. Zembla onthult dat er drie keer asbest is vrijgekomen uit broodovens van Bakkersland, de bakker van onder meer Albert Heijn.

[caption]

Nieuwslezer

‘Opnieuw heeft het vertrouwen in ons voedsel ene deuk opgelopen.’

Nieuwslezer

‘Een keer is een complete partij broden die al op weg was naar de winkel, uit de handel gehaald omdat er asbest was vrijgekomen.’

Nieuwslezer

‘…dat meldt het programma Zembla.’

voice-over

Na de uitzending van Zembla bezweren bakkers, supermarkten en vakbonden dat alles onder controle is. Broodovens worden overal gesaneerd. Bakkers zouden niet aan asbest zijn blootgesteld.

[caption]

Van Beekum

Als een oven gewoon goed is gemaakt, is er niets aan de hand en zal er geen asbest vrijkomen.

voice-over

Toch zeggen sommige bakkers dat ze asbestkanker hebben gekregen, door hun werk.

Arts

Wat er dus in principe gebeurd is, is dat die hele long weggehaald is.

Bakker

Ik ben daar blootgesteld aan asbest en… ik, ik wil daar mijn recht halen.

voice-over

Maar waar het asbest vrijkomt, dat moet geheim blijven.

Man

Wat hier in dit rapport staat over asbest, dat is onbekend, nooit over gesproken.

voice-over

Wie zorgt ervoor dat bakkers geen asbestkanker oplopen en dat ons brood en banket asbestvrij zijn? Zembla onderzoekt opnieuw het dossier van de asbestbakkers.

00.01.41

[caption]

00.01.54

voice-over

Een paar maanden geleden spreken we met een bron binnen vakbond FNV. Volgens deze persoon probeerden Bakkersland en de FNV de asbestproblemen in de doofpot te stoppen om de bakkerijsector te beschermen. De bron wijst op uitspraken die de FNV doet direct na de eerst uitzending van Zembla in 2014. Er zou niets aan de hand zijn, zegt de vakbond.

[caption]

Van Beekum

Een deskundige heeft metingen gedaan van ons, om te kijken van is er een issue, heeft het gezondheidsschade. En dat heeft het niet.

[caption]

voice-over

In onze eerste uitzending over de bakkerijen laten we zien dat tenminste drie keer asbest is vrijgekomen uit broodovens van Bakkersland, in Wateringen, Waalwijk en Zwanenburg.

man

Op het moment dat jij weet dat een brood gemaakt wordt in een asbestoven, dan ga je denk ik toch een andere keuze maken als klant.

Man

Verwijder dat zodanig dat ook mensen het risico niet meer lopen om contact te kunnen krijgen met asbest.

voice-over

De FVN stelt al voor die Zembla uitzending op de hoogte te zijn gebracht van de asbestproblemen bij Bakkersland.

[caption]

Van Beekum

Daarmee zijn wij direct naar de directie van Bakkersland gegaan om te vragen van wat is er aan de hand.

voice-over

Maar is dat wel zo? We spreken meerdere kaderleden van de FNV uit de bakkerijbranche. Ze verklaren dat de vakbond al twee jaar eerder wist dat asbest was vrijgekomen bij Bakkersland. Dat zou zijn stilgehouden om de werkgelegenheid niet in gevaar te brengen. Bij een vergadering over asbest mochten geen notulen gemaakt worden. Anders, zo zegt een van onze bronnen, breekt de pleuris uit in de sector.

Interviewer

Was u daarbij?

00.03.30

Man

Ja. Ja want ik was voorzitter dacht ik.

Int.

Daar mocht niet genotuleerd worden. Klopt dat?

Man

Eh…..   

Int.

Wat daar werd besproken moest geheim blijven.

Man

Ja…    ja. Ja daar komt het wel op neer ja. Ja.

voice-over

De FNV stelt dat er geen sprake is van gezondheidsrisico’s voor bakkers. Een van die bakkers is te zien in onze vorige uitzending.

[caption]

voice-over

Ruud Swanen, een voormalig ovenist van Bakkersland.

Swanen

Ik werd kortademig.

Partner

En veel hoesten.

Swanen

En veel hoesten ja. Dat is ook de oorzaak dat ik naar een dokter ben gegaan.

Int.

En wat zei de dokter over uw levensverwachting?

[caption]

Swanen

Het zag er beroerd uit. Er was eigenlijk niks aan te doen. Eh… dat.. .de vooruitzichten waren niet best, maar gezien mijn leeftijd misschien kon… in ieder geval, gezien mijn leeftijd eh…. 

Partner

Je bent naar huis gestuurd met een levensverwachting van…

Swanen

Ja

Partnert

..hooguit een jaar.

Swanen

Een jaar had ik eigenlijk. Ja. Zo is het eigenlijk maar ja het is moeilijk om over te praten in ieder geval.

voice-over

Ruud Swanen is nu 51 jaar. Hij heeft mesothelioom, asbestkanker. Hoogleraar Joachim Aerts van het  Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam en het Amphia Ziekenhuis in Breda, is bij zijn behandeling betrokken.

Aerts

Wat er sus in principe gebeurd is, is dat die hele long weggehaald is.

[caption]

Aerts

Daarbij is het vlies wat de borst bedekt zeg maar weggehaald. Daarbij is een rib weggehaald. Daarbij wordt dan ook een stukje van het hartzakje weggehaald en het middenrif weggehaald, om eigenlijk te proberen zoveel mogelijk alle weefsels waar dat mesothelioom in kan zitten, om dat te verwijderen.

Int.

Is hij genezen?

Aerts

Nee, dat kan je eigenlijk nooit zeggen en zeker met deze ziekte niet.

voice-over

Mesothelioom heeft maar 1 oorzaak: asbest. Per jaar sterven er in Nederland zo’n 500 mensen aan. Nog eens 900 mensen overlijden aan door asbest veroorzaakte longkanker. De meeste slachtoffers zijn vroeger aan asbest blootgesteld op hun werk. In de bouw, op scheepswerven, bij isolatiebedrijven. Als je asbestvezels inademt, ringen die diep door in de longen.

[caption]

voice-over

Daar kunnen ze tientallen jaren zitten voordat ze tot kanker leiden.

Int.

Dus dit zijn mesothelioomcellen die we hier zien?

Aerts

Ja

Int.

Hoe ontstaan mesothelioomtumoren?

00.06.17

Aerts

Ja precies weten we eigenlijk niet waarom dat ontstaat en waarom de ene mens die dus met asbestvezels in contact geweest is daar wel ziek van wordt en de andere niet, maar die asbestvezels die zijn zo klein dat die heel diep in onze long kunnen komen en in het longvlies kunnen komen. Maar die zijn te groot om opgeruimd te worden door de cellen die normaalgesproken alles opruimen, alle vuil wat in onze longen komt. En daardoor, en die cel die blijft daar wel mee bezig dus die pakt die vezel maar die krijgt ‘ie eigenlijk niet kapot en daardoor blijft ‘ie daar maar een ontstekingsreactie omheen maken en het idee is dat die ontstekingsreactie er uiteindelijk toe leidt dat de cellen die daar omheen zitten eigenlijk ook zodanig beschadigd worden dat ze een kankercel worden.

00.06.55

[caption]

voice-over

Waar heeft Ruud Swanen asbestkanker opgelopen? Voor Swanen is dat duidelijk. Dat moet zijn gebeurd in de bakkerij waar hij jaren gewerkt heeft, Bakkersland Breda.

Swanen

Ik was daar ovenist. En chef van de broodbakkerij.

Int.

Wat doet een ovenist?

Swanen

Een ovenist doet, die volgt het proces van ’t bakken. Dat doe je door kijkluiken. Dus de luiken van de ovens. Er zat asbest in die ovens. Met name in de kijkluiken.

Int.

Dat weet je zeker.

Swanen

Dat weet ik zeker, 100%. Dat is hetgene waarvan wij denken dat ik ziek ben geworden.

Int.

Maar hoe kan je dat dan inademen?

Swanen

Nou als je die luiken open doet, er komt natuurlijk zoveel druk van de temperaturen die naar buiten willen, dus die, zo’n  koord slijt ook gewoon.

Int.

Hoe vaak deed je dat dan, dat luik opendoen?

Swanen

Een paar honderd keer per dag.

Swuste

Kijk, hier heb je dat koord. Dit zijn producten waarbij de asbestvezels heel makkelijk door laten we zeggen luchtbewegingen of hitte of andere mechanische bewegingen vrij kunnen komen.

voice-over

Paul Swuste werkt aan de technische universiteit in Delft. Hij is een vooraanstaand asbestonderzoeker en kijkt op ons verzoek ook naar de bakkersovens.

[caption]

Swuste

Op het moment dat je dat koord gewoon onbeschermd gewoon daar in die oven was, dan is er dus een potentiele emissie, dan kunnen die vezels dus gewoon in die ovenruimte komen en dan is het daar warm en dan heb je allerlei circulaties dus dan word je blootgesteld als bakker. Ja.

00.08.30

[caption]

voice-over

Dit zijn beelden van de bewuste bakkerij in Breda uit de jaren tachtig, de periode waarin Ruud Swanen hier werkte. Volgens Swanen is hij hier blootgesteld. Hij eist een schadevergoeding. Maar Bakkersland weigert te betalen. Er zou helemaal geen asbestkoord rond de luikjes hebben gezeten. Wie heeft er gelijk?

Swanen

Ik weet dat dit mij aan is gedaan door die oven. Hier komt de waarheid boven tafel.

voice-over

Bijna alles mesothelioom patiënten overlijden binnen twee jaar. Ruud Swanen is een uitzondering. Inmiddels leeft hij al zes jaar na de diagnose. Bijna al zijn tijd steekt hij in de zoektocht naar het asbestkoord.

Swanen

We komen steeds dichter bij de waarheid. En ja, we zullen maar zien hoe dat ze hierop reageren dadelijk. Ik ben benieuwd.

Swanen

Alles draait eigenlijk om asbest hier.

Int.

En alles draait…

Swanen

Om asbest ja. Ja het beheerst je leven.  Het beheerst je leven gewoon.

[caption]

partner

Ik vind dat heel jammer. Want ik heb zoiets, ik weet niet hoe lang dat ‘ie nog heeft maar die jaren die je nog hebt die zou ik liever op een andere manier doorbrengen.

voice-over

Als hij eind 2009 hoort dat hij asbestkanker heeft, meldt Ruud Swanen zich hier, bij het instituut asbestslachtoffers, voor een schade vergoeding. Dat instituut is opgericht door slachtoffers, werkgevers, vakbonden en de overheid, om een juridische lijdensweg te voorkomen.

[caption]

Warning

Je moet je voorstellen as je die diagnose krijgt, dan krijg je in feite een doodsvonnis over je te horen. Dus je hebt korte tijd te leven. Dus die mensen hebben van alles en nog wat aan hun hoofd. Terwijl er tegelijkertijd ook de mogelijkheid bestaat om een schadevergoeding te krijgen. Nou die mensen melden zich bij ons, op verzoek van de longarts veelal die naar ons toe doorverwijst.

voice-over

Begin 2010 stelt het instituut vast dat Swanen inderdaad in de bakkerij is blootgesteld. Bakkersland is aansprakelijk. Maar het duurt lang voor Swanen een antwoord krijgt.

Swanen

Per 1 oktober 2010. Dus tien maanden later.

Int.

Dat heeft tien maanden geduurd.

Swanen

Tien maanden geduurd.

Int.

Hoe lang duurt het gemiddeld voordat iemand met asbestkanker overlijdt?

Swanen

11 maanden. Gemiddeld.

[caption]

voice-over

Uiteindelijk laat Bakkersland via een advocaat weten dat er niet wordt betaald. Er zou helemaal geen asbestkoord rond het kijkluik in de oven hebben gezeten.

Swanen

En daarmee heeft eigenlijk het asbestinstituut mijn zaak gesloten. Dat was het.

Int.

Toen werd de zaak gesloten.

Swanen

Toen werd mijn zaak gesloten ja.

Int.

Omdat Bakkersland zei dat het niet klopte.

Swanen

Ja. Toen is mijn zaak gesloten.

voice-over

Dat is vreemd. Want eerder vond het instituut nog dat Swanen gelijk had.

[caption]

Warning

Als een van de partijen zegt nou naar ons idee heeft er geen asbestblootstelling plaatsgevonden en daarmee is het afgelopen, dan is onze rol in die zin wel afgelopen,. Dat is jammer maar he is ook wel weer de spelregels waarmee ons instituut is opgesteld en waarmee we het hebben moeten doen.

voice-over

Dus als de werkgever ontkent dat er asbest aanwezig was, staat het slachtoffer met lege handen. En daar is kritiek op. Bob Ruers stond aan de wieg van het instituut en zit daar nog steeds in de Raad van Toezicht.

[caption]

Ruers

Uiteindelijk hebben we gezien dat werkgevers en verzekeraars steeds terughoudender werden, steeds minder bereid waren om iets te regelen. En we hebben nu vijftien jaar ervaring en de conclusie is dat er maar heel gedeeltelijk, ik denk een derde van de zaken wordt op die manier opgelost en tweederde van de mensen krijgt dus niets, behalve een tegemoetkoming van de overheid en moeten dus wel naar de rechter. Dus de juridische lijdensweg is voor tweederde van de mensen nog steeds volop aanwezig.

voice-over

Nadat de procedure bij het IAS op niets is uitgelopen, spant Ruud Swanen een rechtszaak aan tegen Bakkersland. Bob Ruers is zijn advocaat. Ruers deed al meer dan 1500 asbestzaken, soms tot aan de Hoge Raad.

Ruers

95% van mijn zaken is asbest. Omdat die mensen die ziek worden en dat hoor je van alle mensen die je spreekt, die zeggen ja maar ik wist niet dat dat gevaarlijk was. Dan zeg ik ja, en ze denken ook vaak dat niemand het wist he. En dan moet ik ze corrigeren. Dan zeg ik ho, ik kan aantonen dat die werkgever het wel wist,

voice-over

De zaak draait volledig om het asbestkoord. Zat dat in de oven? We bestuderen het hele juridische dossier van Ruud Swanen. We spreken met getuigen, met bakkers en met asbestexperts. We vragen ook Bakkersland om een toelichting.

00.13.16

Stem

Goedemiddag Bakkersland.

Int.

Goedemiddag, u spreekt met Sander Rietveld van Zembla.

voice-over

Bakkersland heeft een speciaal PR bureau ingehuurd voor de woordvoering. Dat bureau nodigt ons uit voor een achtergrondgesprek met de directie van het bedrijf. We mogen geen opnames maken. In het gesprek zegt Bakkersland bijna alle asbestovens te hebben verwijderd. Over de zaak Swanen wil het bedrijf niet met ons praten. Als we vragen om een interview op camera, wil Bakkersland bedenktijd. Ondertussen gaan we verder zoektocht naar het asbestkoord.

[caption]

Swanen

Nou ja goed, ik heb dus een ouwe monteur gesproken, die heeft ooit wel eens verteld tegen mij dat ‘ie de koorden die hierin zaten,

Int.

De asbestkoorden.

Swanen

de asbestkoorden, dat ‘ie die aan de overkant bij Biermans hier kon kopen.

voice-over

IJzerwarenhandel Biermans zit nog steeds recht tegenover de bakkerij. Bij navraag blijkt dat Biermans inderdaad asbestkoord verkocht aan bedrijven en het klopt ook dat de monteurs van de bakkerij hier onderdelen kwamen kopen. Maar dat is nog geen bewijs voor asbest in de oven.

Swanen

Ik heb inmiddels vijf getuigenverklaringen. Procesverbalen onder ede verklaard. Dat rond die oven, rond dat kijkluik, dat daar asbest zat.

voice-over

Swanen laat oud collega’s in de rechtbank onder ede horen. Onder hen de voormalig bedrijfsleider van de bakkerij. Zij verklaren allemaal het koord te hebben gezien.

Swanen

Ik heb een oud collega laten horen die ook met die oven heeft gewerkt. Die zegt precies hetzelfde.

Int.

Die heeft het zelf ook gezien.

Swanen

Die heeft het zelf gezien, die heeft dat is bijvoorbeeld ook degene die heeft gezien van dat dat koord ooit een keer verwisseld is.

voice-over

Maar Bakkersland blijft ontkennen en komt met een belangrijke getuige: het bedrijf dat de oven heeft geleverd, ovenbouwer Den Boer. Den Boer heeft oude bouwtekeningen gevonden die van de broodoven zouden zijn. Op die tekeningen staan geen asbestkoorden.

Int.

En dat bedrijf zegt dat er helemaal geen asbest in zat.

Swanen

Ja

Int.

Dus iemand liegt.

Swanen

Iemand liegt.

Int.

In het dossier zitten alleen kopieën van een bouwtekening uit 1965. We gaan langs bij ovenbouwer Den Boer, op zoek naar de originele tekeningen. 

00.15.43

[caption]

Stem

Goedemorgen.

Int.

Waarom heeft Bakkersland gezegd dat er geen asbest was?

stem

Aan de hand van mijn verklaring misschien.

Int.

En u bent hun belangrijkste getuige.

Stem

Ja

Int.

Klopt dat wel met die tekeningen? Hoe kan dat nou dat die mensen dat hebben gezien dat koord, maar dat Den Boer zegt er was helemaal geen koord?

voice-over

Na intern overleg besluit het bedrijf onze vragen niet te beantwoorden. De manager die ons te woord staat, wil nog wel iets kwijt.

[caption]

Stem

Er zullen wel meer asbest perikelen boven water komen denk ik.  Ik denk dat ’t voor Den Boer wel heel belangrijk is dat die ook op de goede manier opgelost gaan worden.

Int.

Ja

Stem

Via via heb ik wel iets gehoord ja. Dat er een… .een aantal bakkerijen heeft mij gebeld. Ik zeg: Waarom komt dit nu boven water? Zembla is bezig met een vervolgonderzoek.

Int.

En die bakkerijen bellen dan naar u, om, waarom bellen zij u dan?

Stem

Om te bevestigen of er wel of geen asbest in hun oven zit. Maar dat er nog ovens staan, waar asbest in zit, dat durf ik haast wel bevestigen.

voice-over

Den Boer stelt dat alle bakkerijen met asbestovens actie ondernemen. Maar waar staan die ovens en zijn er andere bakkers met asbestkanker? Op de website van het IAS zien we dat zich tot 2015 45 personen uit de broodsector hebben gemeld die claimen asbestkanker te hebben.

00.17.08

Warning

’t Is over een hele range van verschillende bakkerijen.

Int.

Oké dus het is niet zo dat er 1 specifieke plek in die sector is…

[Caption]

Warning

Nee. Nee het is geen haard zou je kunnen zeggen waar juist wel asbest is en andere bakkerijen niet.

Int.

Het speelt door de hele sector.

Warning

Dat zou je wel kunnen zeggen op basis van de gegevens die ik heb ja.

Int.

In welke bedrijven zijn de mensen blootgesteld?

Warning

Hoe bedoelt u?

Int.

In welke bakkerijbedrijven zijn die mensen blootgesteld?

Warning

Nou wij geven op zich geen namen van bedrijven en we geven ook geen namen van slachtoffers zelf, dus dat, daar kan ik geen antwoord op geven.

voice-over

Het IAS weet dus in welke bedrijven werknemers asbestkanker zeggen te hebben opgelopen, maar wil dat niet openbaar maken.

Int.

Waarom is dat niet openbaar in welke bedrijven dat speelt?

Warning

Nou, omdat we met privacy te maken hebben, net als we dus over patiënten geen namen geven, geven we dat ook niet over bedrijven. Wij zijn natuurlijk een instituut wat door werkgevers, verzekeraars, vakbonden en patiëntenorganisaties is ingericht. En we hebben een policy die dus daar ook op gebaseerd is, dus, dus iedereen moet zich kunnen vinden in het werk van het IAS.

voice-over

Wel laat het instituut ons nog weten dat geen enkele bakkerij een schadevergoeding heeft betaald.

00.18.28

[caption]

Ruers

Als er twijfel is dan komen ze met dure advocaten en dan zeggen ze nee jongens we doen niet mee of we wijzen het af, gaat u maar naar de rechter. En dan kom je toch weer in die juridische lijdensweg terecht.

Int.

Zoals bijvoorbeeld bij Ruud Swanen en Bakkersland.

Ruers

Ja. Dan ben je jaren aan het procederen. Met grote risico’s, grote kosten. Veel onzekerheid. Zware belasting. Zeker mensen die ernstig ziek zijn die zitten niet te wachten op een rechtszaak.

voice-over

Het is inmiddels april. Ruud en Jolanda zijn op weg naar de rechtbank in Breda.

Swanen

Er zou vandaag een vonnis uitgesproken worden ja. Ja.

Int.

Dus dat gaan we zo zien.

Swanen

Dat is al een keer of zes uitgesteld. En vandaag is de vonnisdag.

voice-over

De rechtszaak van Ruud loopt al vijf jaar.

Ruers

Bij een diagnose [?] dat binnen een jaar de helft van de mensen overlijden, dan en binnen twee jaar negentig procent, dus het is maar heel weinig mensen die het langer dan twee jaar volhouden en hij is al vijf jaar onderweg.

Int.

Dus u procedeert meestal voor de nabestaanden.

Ruers

Ja. Ja. Bijna altijd. Bijna altijd.

voice-over

Maar ook vandaag komt er geen duidelijkheid. De uitspraak wordt opnieuw uitgesteld.  Ondertussen achterhalen wij het bedrijf dat jarenlang onderhoud heeft uitgevoerd aan de bewuste oven, Velgedo. De voormalig eigenaar blijkt de oven inderdaad te kennen. Sterker nog, hij werkte vroeger bij ovenbouwer Den Boer en heeft meegeholpen bij het ontwerpen van de oven. Hij zou moeten weten of er asbestkoord rond het luik zat.

[caption]

Velgedo

Ik zeg: Dat is er wel, dat zit er wel. Het zat er wel.

Int.

Zat er wel? Hoe kan ’t dan dat ’t niet op die tekening staat?

Velgedo

Geen idee.

Int.

Maar u zegt: ik weet wel echt zeker, rond dat luik zat asbestkoord.

Velgedo

Ja, voor de totale afdichting zat daar een asbestkoord in.  

voice-over

Dit is Ruud Swanen toen hij nog bakker was in de jaren tachtig. De tijd, waarin hij waarschijnlijk is blootgesteld. Wat was er toen eigenlijk bekend over de gevaren van asbest?

Int.

Was toen al bekend dat je van asbest kanker kon krijgen?

[caption]

Swuste

Ja. Ja, ja dat eh ja, nee ’t eh… ’t erge is vind ik, op ’t moment wanneer je naar de literatuur kijkt, dan is de eerste keer dat de relatie tussen asbest en kanker gelegd wordt is in Engeland en dan hebben we het over 1935. Het is in de medische wetenschap is het al heel lang bekend en dan is het iedere keer weer bevestigd, dat er een relatie bestaat tussen blootstelling aan asbest en, en verschillende vormen van kanker.

voice-over

Niet alleen de wetenschap, ook de overheid weet al heel lang dat asbest gevaarlijk is.

Swuste

De arbeidsinspectie heeft direct na de oorlog alle publicaties over gevaren van asbest kwamen van de arbeidsinspectie. In de jaren veertig, jaren vijftig, jaren zestig.

voice-over

We stuiten op dit rapport van de arbeidsinspectie, uit 1953. Daarin staat dat de ovenbouwers asbest verwerken in bakkersovens. Ovenbedrijf Den Boer wordt met name genoemd.

Int.

Werd daar door de arbeidsinspectie ook op gecontroleerd in al die …

Swuste

Niet dast ik weet, niet dat ik weet nee.

voice-over

Ook in de bakkerij van Ruud Swanen komt af en toe een arbeidsinspecteur langs.

Int.

Werd er destijds door die arbeidsinspectie ook gewaarschuwd voor het asbest wat in die ovens zat? Heb je daar ooit iets van gehoord?

00.22.06

Swanen

Ik nooit. Wij hebben, heb ik nooit wat van gehoord. Nooit. Dat was niet ter sprake. Nooit.

[caption]

voice-over

Na onze uitzending in 2014, waarin we onthullen dat asbest is vrijgekomen uit bakkersovens, stelt SP Kamerlid Paul Ulenbelt vragen aan minister Asscher. Hij wil weten of de arbeidsinspectie is opgetreden bij de drie door Zembla genoemde asbestincidenten. De minister laat weten: ‘De Inspectie SZW is bekend met één incident in december 2011’. Van de andere asbestincidenten is de inspectie voor onze uitzending niet op de hoogte.

[caption]

Ulenbelt

Nou ik vind dat heel verontrustend want als er ergens een incident is dan is er meestal meer aan de hand. Maar de arbeidsinspectie heeft zo weinig mensen meer dat ze kunnen dat niet eens. Die inspecteurs, mijn ervaring is de inspecteurs zijn van goeie wil. Die hebben gewoon niet de tijd en de ruimte om daar allemaal achteraan te gaan.

voice-over

Wat doet de inspectie eigenlijk om bakkerijmedewerkers te beschermen tegen asbest? Wie controleert de ovens? We hebben een afspraak met de directeur die bij de inspectie over asbestzaken gaat.

[caption]

Zuurbier

In dat soort machines en installaties is het vaak zo dat de installatie voldoende afgeschermd is, de asbest voldoende afgeschermd is. En dan is er geen probleem. Als je dat soort apparaten gaat slopen en uit elkaar gaat halen, dan heeft de inspectie voor de leefomgeving en transport een taak, want die ziet toe op de industriële installaties.

voice-over

Het klinkt vreemd, maar de arbeidsinspectie gaat niet over asbest in ovens. Ovens vallen onder de inspectie leefomgeving en transport. Tenminste, als een oven wordt gesloopt. Want alleen dan kan er asbest vrijkomen, denkt de directeur van de inspectie.

Zuurbier

Maar in een normale installatie is daarvan, dan komen de vezels niet vrij en dan heb je daar dus geen problemen mee.

Swuste

Dit is een antwoord van iemand die echt niet, die het niet begrijpt. Die weet het niet. Die weet het niet.

Ruers

Zeggen dat het niet vrijkomt is onzin. Een onderdeel verslijt en als een onderdeel versleten is, komt er asbest vrij.

Swuste

En dan zeggen dat er geen emissie is, dan begrijp je het niet. Dan begrijp je het echt niet.

Int.

Er zijn gewoon mensen ziek geworden, de afgelopen jaren. Het is wel vrijgekomen. Er zijn ook allerlei incidenten geweest waarbij asbest uit ovens is gekomen.

Zuurbier

Zoals ik al zei, in het verleden voordat asbestverbod waren de regels anders en werd asbest op heel verschillende manieren toegepast, in gebouwen, in producten, in installaties. En als het voldoende afgeschermd is in de installatie komen er normaalgesproken geen vezels vrij.

00.24.46

voice-over

Omdat de inspectie er vanuit gaat dat uit normale ovens geen asbest kan vrijkomen, wordt er niet op asbestrisico’s in bakkerijen gecontroleerd.

[caption]

Ruers

We weten dat elke blootstelling kan fataal zijn, op termijn. Je hoeft maar heel weinig mee te maken, dat hebben we helaas in de rechtspraak al kunnen aantonen. Dus ja in feite laten ze de mensen aan hun lot over zou ik zeggen.

voice-over

De inspectie leefomgeving en transport is na onze eerste uitzending wel begonnen met een onderzoek naar asbestovens, maar die inspectie wil niet zeggen om welke bedrijven het gaat. Daarom vragen wij het de bakkerijen zelf, alle leden van de brancheverenigingen voor de brood- en banketsector sturen we een vragenlijst. Een van die bedrijven is koekjesfabrikant Pally Biscuits.

Int.

Zit ergens in deze ovens asbest?

Koenders

Nee. We hebben wel een oven gehad waarmee we asbestproblematiek hebben gehad.

Int.

Hoeveel asbest zat daar dan in, in zo’n oven?

[caption]

Koenders

Ben ik geen expert in, durf ik ook niet te zeggen. Maar het ging over platen aan de zijkant van wat wij de bakgang noemen. Eigenlijk hadden wij een verklaring van de fabrikant waarin stond dat het zeer onwaarschijnlijk was dat daar nog asbest in zat. En wij zijn er mede door jullie programma toe overgegaan om toch nog een keer die oven open te maken en echt van binnen te gaan bekijken of daar toch asbest in zat. Toen hebben we de oven opengemaakt, toen hebben we gezien dat daar nog steeds asbestplaten in zate.

Int.

Terwijl de ovenbouwer had gezegd het is weg.

Koenders

Die had gezegd dat het niet op de materiaallijsten stond en hoogstwaarschijnlijk wel verwijderd was tijdens de verplaatsing van de oven naar dit pand waar we nu zijn.

00.26.28

voice-over

Ook in de koekovens van Pally zitten kijkluiken.

Int.

Dit is een inspectieluik.

Koenders

Hier kun je binnen de biscuit op de mat door de oven zien gaan.

Int.

En je ziet daar ook van dat koord zitten. Wat is dat?

Koenders

Dat is keramisch band.  Dat is eigenlijk de opvolger waar vroeger asbestkoord zat. En dat is voor de afdichting van het luik, zodat de hitte niet uit het luik ontsnapt.

voice-over

Van de 86 industriële bakkerijen die we benaderen, reageren er 73. Daarvan zeggen er 20 nog asbesthoudende ovens te hebben. het gat om grote bedrijven. Continental Bakeries bijvoorbeeld, de fabrikant van Deventer koek en Haust toast. Maar ook de banketgroep, leverancier van koek en banket aan supermarkten. En beschuitfabrikant Bolletje.

[caption]

Swuste

Ik moet je zeggen ik begrijp niet dat ze dat gewoon niet vervangen hebben. het is niet een soort intrinsieke motivatie van het management om te zeggen van luister eens jongens, wij weten dat dat asbest, dat dat heel erg link is in die ovens en wij zorgen voor onze werknemers en wij vervangen dat.

voice-over

Sommige bedrijven hebben nog niets gedaan om hun werknemers te beschermen. Andere bakkerijen, zoals Bolletje, zeggen de asbest in hun ovens te hebben afgeschermd om zo te voorkomen dat het vrijkomt. Hoewel de ovens nog asbest bevatten, zouden ze wel veilig zijn. Opvallend genoeg is brancheorganisatie VBZ het daar niet mee eens.

00.27.56

[caption]

Baas

Uiteindelijk blijft het een risico he en de vraag is als ondernemer of je het risico aan wilt voor product en mens om dit te blijven doen. Je kunt nooit voor 100% garanderen dat je mensen er toch niet aan komen. Het risico is te groot.

Int.

Dus alles eruit.

Baas

Alles eruit.

Swuste

Ja maar voor die oven zou ik altijd zeggen van vervang het.

Int.

Alles eruit halen.

Swuste

Ja, voor die ovens zou ik zeggen van vervang het ja. Ja. Ja.

voice-over

Weet het personeel van de bakkerijen eigenlijk wel dat er asbest in hun ovens zit? We spreken een medewerker van fabrikant Maître Paul, bekend van diepvriestaarten en tompoucen. Die vertelt dat de werknemers pas enkele weken geleden op de hoogte zijn gebracht van de aanwezigheid van asbest. De directie van Maître Paul bevestigt dit.

Int.

Waarom wordt er nu pas wat aan gedaan?

[caption]

Baas

Nou, wij zitten de investeringstijd, wij lopen nu tegen het eind van de periode aan waarop die ovens, zeg maar de levensduur van de ovens. En er zijn natuurlijk bedrijven nogmaals die hebben gezegd nou wij wachten die periode af.

voice-over

Een aantal bakkerijen geeft helemaal geen openheid van zaken. Verkade bijvoorbeeld wil niet zeggen of er nog asbest in ovens zit. Ook veel grote broodbakkerijen weigeren inzage te geven. Bakkersland zegt inmiddels bijna alle asbestovens te hebben vervangen. Ons verzoek om een interview wordt door het bedrijf geweigerd. 

voice-over

Ruud Swanen gaat elke week wandelen met een bevriende fysiotherapeut. Die geeft hem ademhalingsadviezen.

Fysiotherapeut

Nog benauwd soms?

Swanen

Eigenlijk wel veel met inspanningen.

Fysiotherapeut

Met inspanningen. En de pijn bij de ribbenkast. Nog altijd?

Swanen

Ja erg.

Fysiotherapeut

Ja want die rib is weg. Je zakt wel in elkaar dan.

Swanen

Je blijft in mekaar zakken.

Fysiotherapeut

Ja.

Swanen

Daar ontkom je niet aan.

Fysiotherapeut

Ontkom je niet aan.

voice-over

Als Ruud Swanen Bakkersland in 2010 aansprakelijk stelt, beginnen voor het bedrijf de asbestproblemen. Maar daar blijft het niet bij. Drie maanden later vindt een asbestongeval plaats waarvan de ware toedracht tot nu toe onbekend was. Al voor onze eerste uitzending horen we over het ongeval in Rotterdam. Als we Bakkersland in 2013 vragen wat er is voorgevallen laat het bedrijf weten:

[caption]

Stem

‘Er heeft een explosie in een oven plaatsgevonden, maar dat ongeluk had niets te maken met asbest (…) er is uit voorzorg een asbestonderzoek uitgevoerd, maar er zijn geen vezels in de lucht aangetroffen.’

voice-over

Inmiddels hebben we meer informatie. Dit is wat er echt gebeurd is in Rotterdam. In april 2010 vindt een o