Wereld Persvrijheid Dag: Nederland zakt een plek op index

Nederland is een plaats gezakt ten opzichte van 2018, van plek 3 naar plek 4. De daling hangt volgens  Free Press Unlimited samen met de aanslagen op de redacties van Panorama en De Telegraaf en de politiebewaking van de bedreigde misdaadjournalisten Paul Vugts en John van den Heuvel.

In de top 5 wordt Nederland vergezeld door de Scandinavische landen. Op plaats 1 staat Noorwegen, gevolgd door Finland en Zweden. Denemarken staat op plek 5, achter Nederland. Het zal geen verrassing zijn dat deze landen zo hoog staan. Media staan niet onder censuur of politieke druk en geweld tegen journalisten is zeldzaam.

Misschien verrassender is de lage notering van landen als Frankrijk (32), Groot-Brittannië (33) en de Verenigde Staten (48). Hoewel Frankrijk een plek is gestegen ten opzichte van afgelopen jaar, is de lage notering voor een groot deel te wijten aan bedreigingen, fysieke aanvallen en verwondingen van journalisten door demonstranten tijdens betogingen van de 'Gele Hesjes'. Aanvallen en intimidatie gericht op nieuwsmedia en journalisten namen in 2018 gevaarlijk toe.

Vrijheid is van oudsher een belangrijk Amerikaans beginsel en de persvrijheid is ook verankerd in het eerste amendement op de grondwet van 1787. Maar onder president Donald Trump kennen de VS een verdere achteruitgang als het gaat om de vrijheid voor journalisten om verslag uit te brengen. Trump heeft de pers verklaard tot een 'vijand van het Amerikaanse volk' in een reeks van verbale aanvallen. Ook heeft de president geprobeerd verschillende media de toegang tot het Witte Huis te ontzeggen. Daarnaast gebruikt hij routinematig de term "nepnieuws" zodra de berichtgeving hem onwelgevallig is.

De gewelddadige anti-persretoriek van het hoogste niveau van de Amerikaanse regering gaat gepaard met een toename van het aantal schendingen van de persvrijheid op lokaal niveau, omdat journalisten het risico lopen gearresteerd te worden voor protesten of gewoon als ze vragen aan overheidsfunctionarissen stellen. Verslaggevers zijn tijdens hun werk zelfs fysiek aangevallen. Het lijkt erop dat het Trump-effect het teleurstellende persvrijheidsklimaat dat vóór zijn presidentschap was ontstaan, alleen maar heeft versterkt.

Helemaal onderaan de lijst, op plek 180, bungelt Turkmenistan. Vlak onder Noord-Korea, waarvan wel bekend is dat journalisten geen vrij spel hebben. Het totalitaire regime van Kim Jong-un houdt haar burgers compleet in het duister en de overheid heeft bijna de volledige controle over al het online communicatieverkeer in het Aziatische land.

De slechte reputatie van Turkmenistan wordt minder vaak belicht. Het land is twee plaatsen gezakt, waardoor het nu onder Eritrea en Noord-Korea op de oneervolle laatste plek is beland. Turkmenistan, dat is gelegen aan de Kaspische zee, ingeklemd tussen Iran en Oezbekistan is één van 's werelds meest onderdrukkende landen. Journalisten die worden gedwongen te stoppen of gewoonweg verdwijnen en de ontmanteling van schotelantennes maken deel uit van de aanhoudende onderdrukking.

De Turkmeense regering controleert alle media en de weinige internetgebruikers hebben alleen toegang tot een sterk gecensureerde versie van het internet. Maar zelfs dat voldoet nog niet aan alle wensen van president Gurbanguly Berdymukhammedov, die ook bekend staat als 'Father Protector'. De intimidatie van de weinige journalisten die clandestien werken voor media in het buitenland blijft groeien.