Het spreekrecht is het recht van slachtoffers en nabestaanden van zwaardere misdrijven om tijdens de strafzitting een verklaring af te leggen. Niemand is verplicht gebruik te maken van het spreekrecht, het is een recht.

Op 1 juli 2016 trad een wet in werking: slachtoffers en nabestaanden hebben onbeperkt spreekrecht in de rechtszaal. Tot dan toe hadden slachtoffers (of hun nabestaanden) van ernstige misdrijven beperkt spreekrecht. Slachtoffers en nabestaanden mogen nu ook spreken over de mogelijke bewezenverklaring, het strafbare feit, de schuld van de verdachte(n) en de hoogte van de straf. 

Doel van de wet is de positie van het slachtoffer tijdens het strafproces, dat van oudsher sterk dadergericht is, te versterken. Het spreekrecht geldt bij misdrijven waar 8 jaar of meer gevangenisstraf voor kan worden gegeven en een aantal andere in de wet genoemde misdrijven. Zoals bepaalde zedenmisdrijven, stalking, bedreiging of een verkeersongeval met dood of ernstig lichamelijk letsel tot gevolg. Spreekrecht kan erkenning geven en mogelijk helpen het misdrijf een plek te geven.

De afgelopen jaren hebben slachtoffers en nabestaanden ruimere rechten gekregen. Eerder kregen zij recht op meer informatie en mogelijkheden om schadevergoeding te eisen. Een belangrijke verruiming was de invoering in 2005 van het spreekrecht: sindsdien mogen slachtoffers en nabestaanden in de rechtszaal vertellen over hun leed en de consequenties daarvan. In 2012 werd dit spreekrecht uitgebreid, onder andere door meer betrokkenen rond het slachtoffer spreekrecht toe te kennen. Het onbeperkte spreekrecht komt hier nu bij.