In de rubriek Niks Nieuws geven we een historische context bij nieuwsberichten.

Het is een slepend probleem binnen de katholiek kerk: het priestertekort in het Amazonegebied. Dader: het celibaat. Omdat priesters niet mogen trouwen willen mannen aldaar geen priester worden en is er nu gemiddeld slechts ééntje per achtduizend gelovigen beschikbaar.
Daardoor moeten de katholieke godvrezenden soms een jaar wachten met de biecht en kunnen zij niet regelmatig eucharistievieringen bijwonen. Gevolg: mensen verlaten de kerk of lopen over naar de concurrent: de protestantse kerk, waarbinnen priesters wél mogen trouwen.

Even leek het erop dat de katholieke kerk hierom een oogje toe zou knijpen, het gaat toch om 33 miljoen kerkleden. Op een speciale bisschoppenconferentie, de Amazonesynode, sprak een ruime meerderheid zich uit voor de afschaffing van het celibaat voor priesters in dit gebied. Er gloorde hoop, maar daar maakte paus Franciscus gisteren korte metten mee in de pauselijke exhortatie ”Querida amazonia” (”De geliefde Amazone”).

Opvallend is dat de discussie niet nieuw is. Het verplichte celibaat werd pas in de late Middeleeuwen in de rooms-katholieke kerk ingevoerd. Paus Gregorius VII voerde het in het jaar 1075 in. Het leidde tot heftige reacties. Zo werd in Mainz aartsbisschop Siegfried bedreigd toen hij de nieuwe regel voorlas op de rooms-katholieke synode. Tijdens een synode in Parijs werd een abt door priesters aangevallen toen hij zei het eens te zijn met de paus. Woedende priesters in Passau scheurden Bisschop Altmann bijna aan stukken toen ze de nieuwe regels horen. Werd het harde werk van de kerkdienaren nu beloond met een scheiding van vrouw en familie?

Voorstanders van het celibaat stellen dat er een Bijbelse grondslag voor is. Zij verwijzen bijvoorbeeld naar apostel Paulus die zegt dat een ongetrouwde man de Heer wil behagen, waar een getrouwde man zorg zal willen dragen voor zijn vrouw. Ook was Christus zelf celibatair, zo benadrukken zij.

Toch zijn er al uitzonderingen. Een priester mag wel getrouwd blijven als hij  van een ander geloof overstapt. In de VS gaat het om circa honderd voormalig episcopale, anglicaanse en Lutherse priesters.
De kerk is bang dat nog een uitzondering voor het Amazonegebied als precedent gaat werken. Voor je het weet willen alle priesters het. Wellicht spelen ook zeer aardse zaken mee in de beslissing: historici zijn het erover eens dat de regel een groot financieel voordeel kent: omdat priesters niet mochten trouwen, viel het kapitaal van de kerk niet in handen van weduwen en kinderen.

Het is wachten tot het volgende moment zich aandient, waarop de discussie opnieuw losbarst. Een volgend priestertekort? En sommigen leggen een verband tussen de misbruikschandalen en het celibaat. Zou zonder de verplichting het aantal schandalen lager zijn geweest?

We zijn benieuwd welke paus de stap durft te zetten.  

Bronnen:
Historisch Nieuwsblad
Volkskrant
Trouw
Reformatorisch Dagblad