Hoe kom je weg met de perfecte leugen?

In Katja’s Bodyscan probeert Katja Schuurman weg te komen met een inbraak. Ze moet o.a. liegen tijdens een politieverhoor. Maar hoe vertel je de perfecte leugen?

Als je weet hoe het moet, is liegen heel gemakkelijk. We doen het allemaal bijna elke dag. Een complimentje over de nieuwe schoenen van de baas, terwijl ze eigenlijk maar gewoontjes zijn. Thuiskomen met een meergranenbrood terwijl je huisgenoot om volkoren had gevraagd. Zeggen dat het op was is dan zelfs gemakkelijker dan toegeven dat je er gewoon niet meer aan had gedacht. Simpel zat. Maar soms kom je in een situatie terecht waar je écht moet liegen om het vuige lijf te redden. Sommige politici snappen precies wat we bedoelen. En dan komt dit stappenplan van pas.

Stap 1: Overtuig jezelf van de noodzaak van de leugen
Pathologisch leugenaars voelen geen enkele schaamte of schuldgevoel over het feit dat ze liegen en zijn er daarom erg goed in. De meeste mensen spreken echter liever de waarheid. Voordat je gaat liegen is het dus zaak om overtuigd te zijn van de noodzaak: wat je doet, is voor een groter doel. Zo blijf je kalm en dat is absoluut noodzakelijk.

Stap 2: The beauty is in the details, maar hou het simpel
Een verhaal zonder is per definitie ongeloofwaardig (en een slecht verhaal), zelfs als het waar is. Geef je leugen kleur met wat details. Maar let op: hoe meer details er nodig zijn om iemand te overtuigen, hoe groter de kans is dat iemand je ontmaskert omdat een detail niet klopt én hoe moeilijker de details te onthouden zijn. Hou de leugen dus simpel en overzichtelijk en verklein het aantal getuigen of controleerbare feiten: zeggen dat je bij de dokter geweest bent is nogal simpel te controleren.

Stap 3: Overtuig eerst jezelf van de leugen
Schrijf de leugen op en stel je levendig voor dat het hele verhaal écht gebeurd is. Op die manier zul je de gebeurtenis direct ‘herinneren’ als iemand ernaar vraagt. Heb je echt tijd over, oefen je leugen dan een paar keer voor de spiegel. Let er alleen wel op dat je elke keer andere woorden gebruikt.

Stap 4: Vertel je leugen nooit in chronologische volgorde
Een verhaal onthouden gaat het gemakkelijkst in chronologische volgorde. Maar iemand wie een gebeurtenis is overkomen heeft het verhaal nooit bewust hoeven onthouden en zal het dus vaak met andere woorden en in een andere volgorde vertellen.

Stap 5: Kennis is macht
Lees een blog over hoe je een leugenaar kunt herkennen ( of laat jezelf testen door Katja Schuurman ) en doe vervolgens het tegenovergestelde.

Stap 6: lieg als het even kan nog vóórdat iemand je vraagt om een verklaring
Iemand overtuigen van je leugen is veel moeilijker dan wanneer het ‘de eerste waarheid’ is die iemand hoort. Bijvoorbeeld: je hebt een urn omgestoten en je schoonvader trekt nu langzaam maar zeker in het hoogpolige tapijt. Je kunt beter je vrouw opbellen voordat ze thuis is en zeggen dat de hond tegen het tafeltje met de urn is opgelopen, dan dat je het haar achteraf verteld. Ten minste, als jullie daadwerkelijk een hond hebben.

Stap 7: Hou de volgende non-verbale factoren onder controle
- Oogcontact: maak oogcontact, maar kijk ook af en toe de ruimte in. Dat zou je in een normaal gesprek ook doen. Het is een volkswijsheid dat leugenaars oogcontact ontwijken, maar dat klopt niet: volgens onderzoek maken ze juist meer oogcontact. Maar dat kan natuurlijk komen doordat dit een volkswijsheid is.

- Ademhaling: leuegnaars ademen een aantal keer kort en daarna één keer lang. Hoe je ademhaling dus gelijkmatig. Dit zal sowieso helpen om te ontspannen en dat is zoals gezegd de sleutel tot succes: bijna alle non-verbale tekenen van liegen komen voort uit stress en zenuwen.

- Knik mee met wat je zegt, op het moment dat je het zegt, en schud je hoofd wanneer je ontkent. Leugenaars doen dit niet of verkeerd om (ze schudden als ze moeten knikken) of doen het veel te laat.

- Houding: zak onderuit en neem ruimte in. Leugenaars maken zichzelf klein, met de benen of armen over elkaar. Spiegel de bewegingen van je toehoorder (een leugenaar zal dit niet snel doen) en leun nooit weg. Dat laat namelijk zien dat je van het gesprek af wil. Als je echt durft, raak je de  persoon tegen wie je staat te liegen even aan.

- Handen: leugenaars hebben de neiging met hun handen te frunniken. Raak jezelf zo min mogelijk aan. Met name het hoofd is een geliefde frunnikplek voor leugenaars. Laat je handen met de palm naar je toe langs je lichaam hangen en dan komt alles goed. Voor zover dat kan, als je glashard staat te liegen.

Stap 8: Als er een stilte valt, hou je in
Stiltes zijn onaangenaam, mensen zijn sowieso al geneigd om die in te willen vullen. Laat staan mensen die zich niet op hun gemak voelen. Maar voor een leugenaar is stilte nog erger, omdat je op die manier geen enkele feedback krijgt van je slachtoffer. Je hebt geen idee of diegene je gelooft en gaat hem als vanzelf met extra details proberen te overtuigen. De meest effectieve manier om iemand te ontmaskeren is dus een stilte laten vallen. Immers: hoe meer details, hoe gemakkelijker het wordt om je verhaal te falsifiëren. Wat je ook doet, laat die stilte lekker lang duren.

Hoofdfoto: Rijksoverheid/Martijn Beekman