Wat bedoelt Zaïre met 'Nederland, ik wil van je houden'?

Spoken word artiest Zaïre Krieger krijgt afgelopen weekend van Spijkers met Koppen de vraag een paar goede woorden voor ons land te schrijven, zoals Amanda Gorman dat vorige week voor haar land - de Verenigde Staten - deed. Krieger schrijft 'Nederland, ik wil van je houden'. Wat bedoelt ze hiermee?

Krieger, die zichzelf een technische schrijver noemt, werkt altijd met een plan. ‘Alles wat ik schrijf heeft betekenis en lagen. Ik ben echt een puzzelaar.’ Ze haalt haar inspiratie uit Latijnse teksten en hiphop. ‘Vooral MF Doom was een grote inspiratie. Dat is echt een woordsmit.’ Haar teksten, of lines zoals ze het zelf noemt, beginnen op haar Twitteraccount: het eerste podium voor haar hersenspinsels. ‘Ik begin heel veel drafts van spoken word met oude tweets van mij.’ Zo ook de tekst die ze ten gehore heeft gebracht in Spijkers met Koppen. Krieger over de betekenis en lagen in de door haar gekozen woorden:

Nederland, ik wil van je houden.
‘Ik wil tegen Nederland zeggen: er is gewoon heel veel mis. Ik wil van je houden Nederland, echt. En ik houd aan de ene kant ook echt wel van Nederland, anders ga je niet hele stukken poëzie schrijven over hoe het beter kan. Want, dan geloof je ook dat het nog beter kan.’

Ik wil je land loven en je bressen bouwen.
‘Hier gebruik ik twee alliteraties. Dat doe ik heel bewust omdat dit een soort ritme aangeeft. Ik wil in een normaal ritme leven, waarin ik iedere dag normale dingen meemaak. De volgende line is daar de tegenhanger van.’

Maar na pandemie, schandalen en complottheorieën schijnt 
‘Nu zitten we niet meer in een ritme. Eigenlijk is ons ritme chaos.’

dat de touwen die onze leving samen houden eigenlijk van zijde zijn.
‘Ik vond het leuk om samenleving uit elkaar te halen. En de touwen die ons bij elkaar houden is een zijden draadje, en een zijden draadje is heel fragiel. Maar ondertussen zijn we onderling ook verbonden met zijden draadjes. We leven allemaal aan de zijden draad van vertrouwen dat iemand jou niet zomaar doodrijdt, bijvoorbeeld. Eigenlijk is onze hele samenleving gebaseerd op dat kleine beetje vertrouwen. Het moment dat een iemand dat draadje doorsnijdt, dat heeft heel veel gevolgen. We zijn heel zwak en ook heel sterk samen.’

En je kiest tien jaar hetzelfde.
‘Dit is gewoon een hele harde referentie naar Rutte.’

Oude wijn in nieuwe zakken.
Oude mannen in nieuwe pakken.
‘Nieuwe zakken kan je zien als een dubbele laag. De letterlijke woorden, maar ook dat die mannen gewoon (kloot)zakken zijn. En nieuwe pakken refereert naar dat het steeds dezelfde, vaak oude mannen zijn. Het gaat ook over witte mannen. De enige reden dat dat er niet staat is omdat anders het rijmschema niet meer klopte.’

Als duizenden slachtoffers op straat staan zijn we pas om. 
‘We weten allemaal dat etnisch profileren gebeurt en toch zijn we pas om als we duizenden mensen op straat zien.’

We herkennen racisme niet.
Al hangt het om onze nek.
En doet het ons de das om.
‘De das is weer een referentie naar oude mannen in nieuwe pakken.’

We zetten de arme tegen de wand.
Dan de arme tegen de migrant.
‘Dit gaat over het verhaal van die vrouw in de bijstand die zevenduizend euro moest terugbetalen, omdat haar moeder af en toe boodschappen voor haar deed. Dat verhaal greep mij enorm. Dat we zo met arme mensen omgaan. De tweede zin gaat over de boodschap aan de arme dat de migrant het probleem zou zijn, terwijl beleid het probleem is.’

En om BV Nederland te laten lopen,
Moet al het dorre hout verbrand.
‘Nederland wordt, naar mijn mening, gerund als een BV. En wat ik interessant vind aan de term ‘dor hout’, is dat je daarmee zegt dat iemand alleen nut heeft als hij werkt. Op het moment dat iemand chronisch ziek is of een bepaalde leeftijd is gepasseerd, dan is iemand in dat geval niet meer nuttig voor de samenleving. Want, iedereen moet nut hebben en je waarde is gelinkt aan hoeveel je kan werken en kan opbrengen voor de samenleving. Dat is misschien wel de meest ‘BV-manier’ om naar een land te kijken.’

Nederland, ik wil van je houden,
Maar ik ken nu alle hoeken van je leed.
Dus geloof me niet op m’n blauwe ogen,
Geloof mij op mijn boxbraids.
‘Die laatste zin is een referentie naar Akwasi, het is een line uit ‘Zwarte Hollanders’ van Zwart Licht. En daarnaast wilde ik ook de onschuld die hangt aan blauwe ogen benoemen. Ik zeg dus: geef mij dezelfde onschuld, of: geloof mij net zo makkelijk op mijn boxbraids als iemand op zijn blauwe ogen.’

Je activisme is zo leeg als je straten.
We doen movement uit en aan als in pashokjes.
Ik scroll door Instagram en net als de gedupeerden van de toeslagenaffaire zie ik enkel zwartgelakte blokjes.
‘Ik vond de link tussen de zwartgelakte woorden in de dossiers en de zwarte blokjes op Instagram heel leuk, omdat het beide dingen zijn waar heel veel achter schuilgaat. Een movement is meer dan een zwart blokje.’

Ik wil een poëtische brug zijn,
Maar ik ga praten als brugman.
Als er in het parlement nog steeds geen gezicht is waar ik me aan spiegelen kan.
Ik wil als Amanda Gorman verenigen in alliteratie, tricolon en synoniem. 
Maar waarom moet ik constant een oceaan verder kijken om mezelf te kunnen zien.
‘Ik vind het vervelend dat wij als zwart Nederland moeten kijken naar Amerika voor movements terwijl we hier ook een hele lange traditie hebben van verzet. Maar om mezelf bij grote media te zien, moet ik wel naar Amerika kijken. Zelfs om te kunnen zitten bij Spijkers met Koppen is er eerst een oceaan verder gekeken voor ze bij mij kwamen.’

Nederland, ik wil van je houden. 
Dus laat me alsjeblieft op 17 maart zien dat je dat verdient.
‘Ik wilde deze zin op het laatste moment veranderen in ‘Nederland, ik zeg dit omdat ik van je hou’. Maar ik heb dat toch niet gedaan. En ik vraag me nog steeds af waarom. Maar ik heb hem toch zo gelaten. Het is een mooie ostinato, zoals ze dat noemen in de klassieke muziek.’