Waarom weigeren steeds meer mensen hulp van instanties?

‘Op een gegeven moment waren er zoveel hulpverleners betrokken bij mijn kind. Ik zag door de bomen het bos niet meer. Daardoor verloor ik het vertrouwen in de betrokken instanties’, vertelt bewoner Willy in De Nieuws BV. 

Willy is een van de vierenveertig bewoners die bij Bouchra Dibi, van Bureau Krachtwijken, haar verhaal doet. Dibi onderzoekt namelijk, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken, waarom bewoners zich onttrekken aan hulp. In sommige wijken verdwijnen volgens haar steeds meer mensen van de radar omdat ze de hulpinstanties in de wijk niet vertrouwen. 

Wantrouwen
Een van de redenen voor dit wantrouwen zijn slechte ervaringen uit het verleden, vertelt Dibi: ‘Bewoners geven aan dat ze in het verleden hebben aangeklopt bij allerlei hulpinstanties, zoals een wijkteam, jongerenwerk of wijkagent. Met nare ervaringen tot gevolg.’ Volgens haar voelen mensen zich niet gezien en gehoord: ‘Ze lopen tegen allerlei zaken aan, zoals bureaucratie; ze worden van het kastje naar de muur gestuurd. In andere gevallen sluit de aanpak van de instanties niet aan bij de leefwereld van de bewoners.’ 

Deze ontwikkelingen zijn erg verontrustend, als je het Dibi vraagt: ‘Die instanties zijn juist in het leven geroepen om deze kwetsbare mensen te helpen. Maar grote groepen bewoners worden niet bereikt door de wijkenaanpak’. 

De professionals
Maar de wil om bewoners te bereiken is er wel, blijkt uit Dibi’s onderzoek: ‘Hulpverleners geven aan dat ze het herkennen, maar vastzitten in het systeem.’ Volgens haar is er een mismatch: je hebt een systeem met instanties die binnen een wijk gefocust zijn op het eigen domein en bewoners die zeggen dat ze niet bereikt worden. Willy herkent het door Dibi geschetste beeld: ‘Er zijn een aantal welwillende hulpverleners, maar die zitten echt vast in opdrachten die ze vanuit opdrachtgevers krijgen.’

Volgens Dibi maakt dit hulpverleners gefrustreerd en verdrietig. Ze krijgen immers niet genoeg tijd om de wijk in te gaan en gewoon aanwezig te zijn, legt ze uit. Dibi: ‘Geef mensen de ruimte om een vertrouwensrelatie op te bouwen.’ Het systeem moet aangepakt worden, vertelt ze. ‘Want op deze manier gaat het niet goed.’

Verergerde problematiek
Als mensen zich afsluiten en geen hulp aanvaarden, dan verergert de problematiek, licht Dibi toe: ‘Daarna barst de bom en moet men hulp inschakelen op een hoger niveau. Dat kost én meer geld én heeft als gevolg dat mensen zwaardere zorg nodig hebben.’ Onnodig, vinden Dibi en Willy, want er wonen ervaringsdeskundigen in wijken die oplossing kunnen bieden. ‘Zij weten als geen ander wat nodig is’, aldus Dibi. Waaronder Willy. Bewoners vertrouwen haar en weten haar te vinden, geeft ze aan: ‘We hadden vier jaar geleden een rattenplaag, die we met een aantal bewoners hebben bestreden. We hebben de publiciteit opgezocht en toen ging het rollen. We kwamen bij mensen achter de voordeur, en zagen daardoor de problemen.’ Zodra je weet wat er aan de hand is, kun je ernaar handelen, legt ze uit.  

Voor bewoners, door bewoners
Daarom adviseert Dibi instanties juist in gesprek te gaan met ervaringsdeskundigen zoals Willy. ‘Ga met alle partijen, inclusief de bewoners - de groep die vaak wordt overgeslagen - kijken wat je kunt doen.’ Volgens haar zitten de oplossingen in het wegnemen van wantrouwen en dat kost veel tijd. ‘Hulpverleners en instanties moeten gaan samenwerken, los van geld en kadertjes, om alle leefwerelden van bewoners in kaart te brengen’.

Terwijl de overgeslagen groep juist betrokken wil worden, licht Willy toe: ‘In elke wijk zitten prachtige mensen die prima voor elkaar op kunnen komen. Zij kunnen ook met oplossingen komen. In onze wijk hebben we bijvoorbeeld een grote groep jongeren vanuit de moskee die iedere donderdag boodschappentassen verspreidt door de hele stad. Zij komen iedere week bij mensen binnen en zien de problemen. Ga met hen in gesprek.’