Ontdek het verborgen leven van egels met natuurfilmer Stijn

Een jaar lang volgde onze natuurfilmer Stijn Philips de egels in een natuurlijke tuin. Voor Vroege Vogels filmt Stijn regelmatig in de mooiste natuurgebieden, maar voor dit project bleef hij dicht bij huis. Dit gaf hem de kans om het nachtelijke leven van egel helemaal uit te pluizen. Daarnaast kon hij zo bepalen wat een egel allemaal nodig heeft om te floreren in zijn tuin.

Tip: Kijk deze film in een relatief donkere ruimte! 
Om de egels in deze film niet te verstoren heeft Stijn gebruik gemaakt van zeer lichtgevoelige camera’s en lenzen en zo min mogelijk licht. Het was niet nodig om in een camouflagetent plaats te nemen, maar het is wel belangrijk om stil te blijven zitten en op afstand te blijven. “Egels verdwijnen of verstijven zodra ze je horen, ruiken of zien,” vertelt Stijn. “Ik gebruikte cameravallen en probeerde vooral op juiste momenten aanwezig te zijn in de tuin en dan maar wachten en hopen op actie. Geduld is alles.”

En al dat geduld is beloond, want een van de hoogtepunten in de film is het moment dat een tweede egel in beeld komt. Een mannetje dat duidelijk interesse heeft in het al aanwezige vrouwtje. Dit leidt tot een langdurig paringsritueel waarbij het mannetje om het vrouwtje cirkelt. Om dit goed te filmen, is Stijn doodstil in de tuin blijven zitten tot een uur 's nachts!

In 2022 besloot Stijn het verharde perceel rondom zijn huis te vergroenen en er een streektuin van te maken. Een van de eerste dieren die zijn vergroende tuin ontdekte was een egel. "Wat weinig mensen weten is, hoe afhankelijk egels van onze tuinen zijn. Egelvriendelijke tuinen zijn echt belangrijk voor de soort", aldus Stijn.

Het gaat al jaren slecht met de egel in Nederland. Naar schatting is 30 tot 50 procent van de egelpopulatie in ons land verdwenen in de afgelopen 30 jaar. Deze afname is te wijten aan toenemend verkeer, minder prooidieren door gebruik van pesticiden en het verdwijnen van natuurlijke leefgebieden. Ondanks alle voorlichting worden de Nederlandse tuinen steeds netter, kaler en betegeld en dus minder geschikt voor egels.

In de film komen een aantal onderdelen aan bod die helpen om een tuin jaarrond geschikt te maken voor egels. Voor egel is het het belangrijkst om natuurlijk voedsel te kunnen vinden. Dat doe je door in je tuinruimte te maken voor inheemse, streekeigen flora. Met deze bloemen, planten en struiken trek je veel insecten en andere ongewervelden aan. Hoe diverse je tuin is, hoe meer voedsel egels kunnen vinden. In een tuin waar bladeren blijven liggen, rommelhoekjes en stapelmuurtjes zijn, vindt een egel meer natuurlijk voedsel.

Je kunt ervoor kiezen om in de winter af en toe bij te voeren als er te weinig voedsel is voor egels. Voer dan alleen wat kattenbrokjes, maar vooral niet te veel. Aangezien er steeds vaker droge periodes zijn, is water aanbieden in de tuin een goed idee. Bijvoorbeeld een bakje water of door middel van een klein vijvertje.

Egels hebben behoefte aan veilige, droge plekken om te rusten, in winterslaap te gaan of om een kraamnest te maken. Je maakt het de egel iets makkelijke door bijvoorbeeld takken en bladeren te laten liggen, een takkenril te maken of een hoogwaardig egelkastje aan te schaffen. Stijn heeft voor zijn kast de bouwtekening van Egelbescherming.nl genomen. Er zijn veel egelkasten op de markt en die zijn niet allemaal even goed. Let bij het aanschaffen op de volgende punten:

• Kies voor een gedegen, goed geventileerde en grote houten kast met genoeg ruimte voor een nest.
• Plaats de egelkast op een rustige plek met begroeiing, in de schaduw, en met de opening uit het zicht.
• Leg een laag kranten in de kast en dan voor 2/3 vullen met droge bladeren, stro en hooi.
• Open de kast niet meer ivm verstoring. Alleen af en toe schoonmaken als de kast niet bezet is.
• Plaats nooit voer in de kast. Doe dat liever op 5 meter afstand van slaapplek.

Tot slot benadrukt Stijn dat het belangrijk is dat tuinen toegankelijk zijn voor egels. "Egels lopen ’s nachts flinke afstanden en bezoeken veel tuinen. Maar tuinen die omheind zijn door schuttingen, zijn nauwelijks bereikbaar. Een simpele oplossing is een klein gaatje in de schutting van 13 bij 13cm. Zo hoeven egels niet via steegjes of wegen, maar kunnen ze veilig van achtertuin naar achtertuin."

Zo vormen alle tuinen bij elkaar een belangrijk leefgebied voor egels. Of je nou een grote landelijke tuin hebt of juist een klein stadstuintje! De film 'Het verborgen leven van egels in de tuin' is tot stand gekomen dankzij een bijdrage van de provincie Zuid-Holland.

Bron: Stijn Philips Natuurfilms, Natuur- en Vogelwacht, 'De Albasserwaard'