Vir Das: Losing it: kinderlijk en tenenkrommend

Komiek en Bollywood-acteur Vir Das verloor de afgelopen tijd ‘tac van zijn verstand.’ Dat voelt ‘bevrijdend’, zo proclameert hij ergens halverwege zijn nieuwe voorstelling Losing It, in een theater in San Francisco. Vanaf nu moet hij het doen met de overgebleven 20%. Het is een schertsende manier om de verhouding tussen de meerderheid en de minderheid te illustreren. Dat doet hij vanaf de eerste minuut met een wrange observatie: ’Twintig procent van de Indiase populatie is slim, de rest gunnen we niet eens een paspoort.’

De jonge komiek betreedt het podium in een kostuum met Indiase elementen. Hij is naar Amerika getogen om zijn Indiase medemens toe te spreken – het publiek bestaat grotendeels uit Indiase Amerikanen. ‘Ik ben de eerste Indiër die naar Californië afreist en ook weer vertrekt.’ Das was vorig jaar, met zijn show Abroad Understanding, ook de eerste Netflix Comedy Special van een Indiër. Het leverde hem een wereldtour op: ‘Ik masturbeerde in 33 landen. Mijn DNA belandde net als dat van Dzjengis Kahn overal.’ Das is dat reizen wel gewend, hij groeide als kind op in Nigeria en omschrijft zichzelf als een globalist.

Hij legt aan het publiek uit wat wij denken als hij vertelt dat hij in Afrika woonde, aan de hand van een geneuried deuntje uit The Lion King. Hier wringt de schoen: Das onderschat zijn publiek en simplificeert onnodig. Dit doet hij vaker gedurende de show, ook in zijn observatie over religie: ‘Ik verloor 80% van mijn geloof en kwam erachter dat God voortleeft in de natuur en in kinderen en niet in gebedshuizen.’ Het is een beetje een riedeltje dat net zo oud is als de mens: geïnstitutionaliseerde religie is gevaarlijk, dogma’s zijn gevaarlijk.

Maar Das weet ook dat hij geen oplossingen heeft. Hij is een man; een man die graag als de ‘Bruine Koe’ in The Avengers de eerste Indiase superheld wil spelen. Hij is een man die puur voor het geld in een Bollywood komediefilm heeft gespeeld. Dat hij Losing It eindigt met een betoog voor feminisme, ligt in het verlengde van zijn zelfkritiek. Hij heeft mooie dingen te zeggen over hoe vrouwen zelf moeten bepalen hoe ze willen zijn, hoe ze zich kleden. Toch vraag je je af: mogen vrouwen ook dát niet zelf bepalen? Het zijn dooddoeners, net als zijn merkwaardige grap over het dragen van een T-shirt met de opdruk ‘Ik houd van anale seks’.

Ondanks Das’ goede bedoelingen ontaardt Losing It in een voorstelling met kinderlijke proposities en tenenkrommende tegenstrijdigheden. Nu is het niet zo dat een komiek daar in zijn eentje de wereld moet redden (als een superheld), maar hij had qua bespiegelingen iets dieper kunnen graven. Ten slotte is de makkelijke wijze waarop hij ageert tegen laagopgeleide Indiërs typisch (die gedragen zich onaangepast, vallen vrouwen lastig, spugen op de grond): Das kon in Amerika aan een hooggeplaatst onderwijsinstituut studeren, terwijl ’72 miljoen’ vrijgezelle mannen in India dat privilege niet kregen.