OV chipkaart: Nog twee jaar pleisters plakken

Dit Belbus-item zat in de Belbus-special van 

7 januari 2012 .

Vanaf 3 november wordt de strippenkaart afgeschaft en is de OV chipkaart het enige vervoersbewijs. Het idee klinkt prachtig: één kaart voor al het openbaar vervoer in Nederland. Maar na jaren zijn er nog steeds problemen met de OV chipkaart.

Henry Meijdam heeft in opdracht van het minister van Verkeer en Waterstaat onderzoek gedaan naar de problemen met de OV chipkaart op het spoor. Hij beaamt dat de OV chipkaart bedacht is om het reizigersgemak te verhogen. “Alleen is men voortvarend met de invoering van start gegaan, terwijl de kinderziektes nog niet uit het systeem zijn gesneden. Dit gebeurt lopende het proces.” Volgens de commissie Meijdam zijn de problemen met de OV chipkaart op te lossen. “Daar wordt nu hard aan gewerkt door alle partijen.” Dit najaar komt er een OV-autoriteit die aan de slag gaat met de aanbevelingen van de commissie Meijdam. 

Om alle fouten uit het complexe systeem te halen moet je de software, de palen en de chip vervangen. Deze investering kost naar schatting honderden miljoenen euro. Meijdam zegt: “De levensduur van zo’n paal en de OV chipkaart is geschat op ongeveer vijf jaar. Ze staan er nu zo’n twee jaar. Dus ik verwacht dat over twee tot drie jaar alles vervangen wordt. En dan kun je de vereiste aanpassingen aan het systeem doorvoeren. Tot die tijd moeten we pleisters plakken op de ongemakken.” 

De Nederlandse Spoorwegen komen in 1999 op het idee voor de OV chipkaart na een werkbezoek aan Hong Kong. In 2001 wordt Trans Link

Systems opgericht door vijf grote vervoerders: de NS, Connexxion, RET, HTM en GVB. Zij ontwikkelen samen één kaart voor het hele openbare vervoer. De politiek reageert enthousiast. Er starten diverse proefprojecten in Nederland. Reizigers hebben last van kinderziektes: er wordt teveel saldo afgeschreven en de poortjes blijven soms dicht. Ondanks problemen en vertragingen besluit Karla Peijs, de toenmalige minister van Verkeer, in 2006 dat de OV chipkaart landelijk wordt ingevoerd.

De uitvoering van het plan is niet in handen van het rijk, maar ligt bij de 10 vervoersbedrijven en 19 concessieverleners (12 provincies, 6 stadsregio’s en het ministerie van Verkeer en Waterstaat voor de NS).

Ook zijn er 70 verschillende vervoersregio’s: ieder met zijn eigen tarief en kortingsproducten. En daar gaat het mis. Het is moeilijk om met zoveel verschillende partijen samen één plan te maken voor de OV chipkaart.

Ook is de chip in de huidige OV chipkaart te simpel voor het complexe Nederlandse openbaar vervoer. De chip is niet geschikt om alle verschillende tarieven en kortingsproducten te verwerken. Ondanks  kritiek van reizigersorganisaties, gebruikers en de Tweede Kamer wordt op 29 januari 2009 de OV chipkaart verplicht voor de Rotterdamse metro. Daarna wordt de OV chipkaart in fasen ingevoerd.

Chris Vonk, woordvoerder van reizigersorganisatie Rover erkent dat er teveel tegenstrijdige belangen zijn. “Er zijn de afgelopen jaren teveel papieren kaartjes en kortingen ingevoerd, omdat de OV chipkaart niet goed werkt. De vervoerders kijken teveel naar hun eigen belangen en denken te weinig aan hun klanten: de reizigers. Ook is er onderling veel wantrouwen tussen de vervoerders.”  

In Kassa zijn een aantal nadelen te zien, zoals reizen met een groep. Je moet wel 40 keer in- en uitchecken als je met een schoolklas van 4 kinderen een ritje met de bus en de waterboot maakt. Bij de invoering van de OV chipkaart is de gewenste groepskaart er nooit gekomen. Dat gaat - volgens een woordvoerster van Arriva - veranderen. Maar dat zal nog een poosje duren, want dan moet er eerst een nieuwe OV chipkaart komen, die meer mogelijkheden heeft dan de huidige.

Een ander voorbeeld. Forenzen die duurder uit zijn als ze met korting reizen in plaats van zonder korting. Niels Flach reist voor zijn werk drie keer per week met de Randstadrail van Rotterdam naar Den Haag en terug. Hij krijgt bij de RET 20% korting. Vervolgens stapt hij in Den Haag over op de tram van HTM. Met korting is Flach aan het eind van de maand een tientje duurder uit, dan als hij zonder korting reist. Reizen met een kortingsproduct wordt door de OV chipkaart gezien als een “ander product” dan reizen op saldo. Bij de overstap naar HTM moet hij weer het opstaptarief van 79 cent betalen. Als hij de hele reis zonder korting aflegt, betaalt hij niet twee keer 79 cent opstaptarief, omdat de hele reis gezien wordt als ‘reizen op saldo’. Snapt u het nog?

Flach heeft geklaagd bij de RET. Waarom worden vaste klanten gestraft! Bovendien staat op de officiële website van de OV chipkaart:

• Moet ik het basistarief elke keer betalen als ik overstap?

• Antwoord: Nee, als u binnen 35 minuten na uitchecken overstapt, hoeft u niet opnieuw het basistarief te betalen.

Toch weigert de RET en de stadsregio Rotterdam (die de tarieven van het openbaar vervoer in Rotterdam) vaststelt de situatie aan te passen. Flach kan fluiten naar zijn centen. Hij krijgt het dubbele opstaptarief niet terug. Hij reist voortaan zonder korting!

Rover heeft meer klachten ontvangen van reizigers die duurder uit zijn als ze met korting reizen. “Het probleem speelt ook in Gelderland en Overijssel. Het is vreemd dat je twee keer een opstaptarief van 79 cent moet betalen voor dezelfde reis.” Chris Vonk roept reizigers op zich te melden bij Rover en het OV loket . “We willen de klachten inventariseren en kijken of we naar de geschillencommissie Openbaar Vervoer kunnen stappen. Dit kost 35 euro, maar dat hebben we er graag voor over. Het is voor ons een principekwestie.”  

Ook treinreizigers krijgen te maken met dubbele opstaptarieven als ze reizen met twee verschillende treinvervoerders. Bijvoorbeeld: je reist in Limburg van Kerkrade naar Venlo. Je begint in een Veolia trein; in Heerlen stap je over op de NS en in Roermond stap je weer over in een trein van Veolia. Je betaalt voor dit treinritje van 90 minuten - als je met de OV chipkaart reist - drie keer het opstaptarief. Treinreizigers kunnen dit financiële nadeel omzeilen als ze niet de OV chipkaart gebruiken, maar bij de automaat een papieren kaartje kopen! Het ministerie van Infrastructuur en Milieu wil dat treinvervoerders dit probleem voor het einde van 2012 hebben opgelost. De vervoerders reageren laconiek op alle kritiek. Volgens de NS en Veolia zijn grote groepen reizigers tevreden met de OV chipkaart en treft het dubbele opstaptarief maar 1 procent van de 1,4 miljoen treinreizigers per dag. Lees onderaan deze pagina * hun gezamenlijke reactie.

Volgens Henry Meijdam is het probleem met het dubbele opstaptarief halverwege 2012 opgelost. “Er moet voor de treinen een single check-in en single check-uit komen. Nu komen treinreizigers onderweg verschillende vervoerders tegen. Op het station moet je zoeken naar de juiste paal van de desbetreffende vervoerder. Dit is erg ongebruiksvriendelijk. Over één tot twee jaar moet er één soort paal komen, die door alle vervoerders gebruikt wordt. Pas als alle problemen zijn opgelost, mag het papieren treinkaartje verdwijnen." Kosten van deze operatie: 200 miljoen euro. En de reiziger mag opdraaien voor de rekening. Elke reis wordt 3 cent duurder.

*

Het is de gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle treinvervoerders en Ministerie van I&M en alle regionale overheden om voor dat moment het dubbel opstaptarief voor de klant tot het verleden te laten behoren. Tot die tijd blijft het mogelijk om met een papieren kaartje te reizen. Alle partijen (overheden en vervoerders) voeren nog nader overleg over o.a. de consequenties van het afschaffen van het dubbel opstaptarief en het langer voeren van papieren kaartjes.

NB1: Tweederde van de reizigers die dubbel opstaptarief op het spoor betalen, gaat er financieel niet op achteruit omdat het dubbel opstaptarief regionale bus - regionale trein is vervallen. Voor hen is de tarifaire knip slechts verschoven. Dus slechts 0,3% heeft echt te maken met een dubbel opstaptarief.

NB2: Voor de reizigers die alleen van de combinatie regionale bus regionale trein gebruik maken is er zelfs sprake van financieel voordeel omdat voor deze groep het dubbel opstaptarief is verdwenen. Per saldo zijn de groepen met voordeel en met nadeel ongeveer even groot.