Zwarte Piet en de zwarte activisten

Je bent op het eerste gezicht geneigd om te denken dat het verzet tegen Zwarte Piet diep geworteld is in de tradities van de Surinaamse en de Antilliaanse gemeenschappen.

Deze manier van redeneren is echter niet in de Caraïben ontstaan maar vanaf de jaren zeventig geïmporteerd uit de Verenigde Staten. Daar is in de periode na Martin Luther King binnen de zwarte emancipatiebeweging een stroming ontstaan die denkt dat sociaal-economische achterstelling een gevolg is van culturele onderdrukking door het dominante ras en dat in de bevrijdingsstrijd juist die component het uitgangspunt moet zijn: er bestaat een blanke cultuur en die is onderdrukkend.

In zulke kringen is bijvoorbeeld het boek Black Athena een soort bijbel. Daarin legt de sinoloog en bestuurskundige Martin Bernal omstandig uit dat de verworvenheden van de klassieke beschaving uiteindelijk uit Azië en vooral Afrika komen. Hij stelt bovendien dat de grote grondvesters van de studie der klassieke oudheid in de achttiende en de negentiende eeuw zich te vaak lieten leiden door al dan niet onbewuste gevoelens van Europese superioriteit en daardoor belangrijke signalen misten.

Witten Black Athena riep uiteraard veel controverse op en de discussie raakte al gauw gepolitiseerd. Menig lezer concludeerde het volgende: de blanke overheersers hebben ten onrechte de wereld wijsgemaakt dat hun beschaving het product is van eigen denken en van eigen kunnen. In zijn radicaalste vorm zet deze ideologie de blanken neer als een ras van plagiarissen, dieven en onderdrukkers. Zij hebben destijds de Afrikanen tot slaaf gemaakt en een black holocaust bewerkstelligd en nu nog proberen deze blanken (in het Nederlandstalige jargon inmiddels ‘witten’ genoemd, hetgeen een triest anglicisme is) door het opleggen van hun zogenaamde cultuur hun eigen superioriteit te bewijzen en parallel daaraan de inferioriteit van andere rassen.

Daarom wordt het tijd de hegemonie van dead white heterosexual men als Plato, Aristoteles, Thomas van Aquino en zelfs Marx te doorbreken. Dat niet alleen, het wordt óók tijd om de blanke ras de rekening te presenteren voor al die eeuwen onderdrukking en slavernij.

Verene Shepherd, voorzitter van de VN-commissie die het Sinterklaasfeest komt onderzoeken hoort bij deze stroming. Zij is voorzitter van de officiële commissie, die voor Jamaica herstelbetalingen eist. Als wetenschapper – zij is hoogleraar sociale wetenschappen op de campus van de University of the West Indies op Jamaica – brengt zij haar visie op de onderdrukking van de zwarten in verband met die van vrouwen. Prioriteit nummer één: strijd tegen het gedachtengoed van de witte man dat zwarten en vrouwen klein houdt. Het is dan nog maar een stap verder naar de witte heteroseksuele man, wiens denken gericht is op de onderdrukking van de holebi’s en de transgenders .

Traditie Deze militante kijk komt ook tot uiting in de beoordeling van gebruiken en tradities. Als een traditie beledigend wordt geacht voor de eigen groep, dan moet daar onverwijld een einde aan komen en dan dienen de hoeders van die traditie te wijken. 

Zich emanciperende zwarten zijn niet de enigen die zich deze strategie eigen maakten. Ook andere al dan niet raciale minderheden hebben haar overgenomen. Wat beledigend wordt geacht voor homo’s, lesbiennes, transgenders, feministen, verdient dan net zo goed veroordeling. De ánder moet begrip tonen. De ánder moet dimmen. Jij bepaalt wat beledigend voor jou is en de ánder dient daar rekening mee te houden. Jouw taboes mogen niet geschonden worden. Dat is het uitgangspunt. 

De visie van Quincy Gario doet erg denken aan de manier waarop deze vleugel van de zwarte emancipatiebeweging in de Verenigde Staten tegen de wereld aankijkt. Het zou me verbazen als hij de drie delen Black Athena niet ergens in zijn boekenkast of op zijn tablet heeft staan.

Als de macht van de blanken uiteindelijk is gebaseerd op hun culturele hegemonie, dan is het niet zo moeilijk om in het Sinterklaasfeest de zoveelste uiting te zien van blanke superioriteitsgevoelens. Het is in zijn ogen immers de bedoeling van het blanke wetenschappelijk/culturele complex om te onderstrepen hoe inferieur zwarten zijn. Daarom ook heeft professor Verene Shepherd nu al kunnen vaststellen dat het Sinterklaasfestival de slavernij verheerlijkt, dáárom vroeg zij zich dinsdagavond ook op EenVandaag af, waarom we in Nederland twee feesten nodig hadden, als Santa Claus toch al bestond.

Porceleinkast Zo geestelijk gewapend betreedt Quincy Gario de Nederlandse porceleinkast. Ons land is net als de Verenigde Staten altijd een kaleidoscoop van minderheden geweest, eerst religieuze, nu culturele, waarbij het gaat om afstamming uit andere landen of soms zeer uiteenlopende levensstijlen. De Nederlandse oplossing was altijd ieder ruimte bieden voor de eigenheid. Als je een hoofddoekje wilt dragen dan, doe je dat. En dat is ok, zolang je dat hoofddoekje maar niet aan onwilligen oplegt. En een ander heeft daar niets mee te maken. Als jij dat hoofddoekje onderdrukkend acht, moet je er vooral geen omdoen en voor de rest is het jouw probleem en niet dat van de hoofddoekdraagsters.

Het is volgens dit principe dat de Nederlandse verdraagzaamheid altijd is georganiseerd. Je laat een ander in zijn waarde. Je gunt die ander wat. Daarom leidt een Nederlandse kroegdiscussie ook zo vaak tot het slotsom: ‘Laat iedereen het toch voor zichzelf uitzoeken.’ 

Quincy Gario en de anderen presenteren een geheel ánder principe: ‘Doe niets wat ik beledigend acht of in strijd met mijn normen en waarden. Gebruik geen symbolen waar ik een ongunstige uitleg aan geef. Pas je aan. Respecteer mijn taboes’. 

Een ding staat vast: als de aanpak van Quincy Gario het wint in Nederland, dan wordt er een hoop tot taboe verklaard. Dan wordt de samenleving een stuk minder veelkleurig dan hij nu nog is. Dan staat de hele samenleving onder spanning. Dan mag er niks meer op straffe van raciaal conflict. 

Volg Han ook op Twitter

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)