Wij tegen hullie

Aboutaleb kiest duidelijk positie tegen extremisten en maakt daar een debat mee los over insluiten of uitsluiten. Het riep een tegenreactie op van jonge moslims die zijn benadering veroordelen met een emotionele clip. Maar is dat wel tegenstrijdig met elkaar?

De Rotterdamse burgemeester Aboutaleb poneerde tijdens de solidariteitsmanifestatie voor Parijs met kracht de ‘wij-samenleving’ in een stad met 174 nationaliteiten. “De meest internationale stad van Nederland”, benadrukte hij. De wij-samenleving wordt gevormd door mensen die democratisch gezind zijn en anderen respecteren. Die zich sterk maken tegen lieden die onze samenleving willen afschaffen. Bij Nieuwsuur zei hij dat lui die liever in een dictatuur willen wonen maar op moeten rotten. Het was klare taal.

Als reactie op die speech en vooral de oproep van Aboutaleb aan moslims om zich te distantiëren van extremisme maakten de Rotterdammers Abdelkarim El Fassi en Nourdin El Ouali de clip met de boodschap #LetsUnite. Hun stelling is dat moslims keer op keer als bijzondere wezens worden gezien die aan andere maatstaven moeten voldoen dan de rest van de Nederlanders. Geen politicus die na de massamoord door multiculti-hater Breivik burgers opriep afstand te nemen van diens denkbeelden. Sterker nog, het Parool drukte een verhaal af waarin columnist Theodor Holman mocht uitleggen dat hij net zo denkt als Breivik. En in debatcentrum De Balie werd die stelling op applaus onthaald. Maar moslims moeten massaal afstand nemen van IS en Aboutaleb roept ze daar zelfs toe op. Het is meten met twee maten. Vandaar: Let’s unite.

Verstoting De standpunten worden gebracht als twee tegenovergestelde posities en dat leidt in de Nederlandse media, waar polariseren een beroepsdeformatie is, al snel tot het idee dat je moet kiezen tussen een van de twee. Ik kies niet, ik ben het met beide eens en heb op beide kritiek. En dat kan makkelijk omdat Aboutaleb en de makers van LetsUnite het over verschillende zaken hebben. Aboutaleb verafschuwt slachtoffergedrag en de gelatenheid en machteloosheid die dat veroorzaakt. Hij zet zich daar fel tegen af met zijn oproep en wil dat moslims zich verbaal wapenen tegen extremisten. El Fassi en El Ouali daarentegen keren zich juist tegen stigmatisering en de discriminatie die dat met zich meebrengt. 

Als de katholieke burgemeester van Maastricht alle katholieken zou oproepen afstand te nemen van seksueel misbruik door de kerk, of de burgemeester van Amsterdam burgers zou oproepen zich te distantiëren van Zwarte Piet vanwege de associatie met het slavernijverleden, dan zou dat in beide gevallen leiden tot een fel debat. Kritiek zou terecht zijn maar dat maakt zo’n oproep nog niet onwenselijk.

Ik kan rustig stellen dat ik niet verantwoordelijk ben voor het slavernijverleden maar dat wil niet zeggen dat ik er niets mee te maken heb. Ik woon in een land dat een deel van zijn rijkdom er aan te danken heeft evenals zijn bevolkingssamenstelling. De Nederlanders van Surinaamse afkomst wonen hier vanwege dat verleden. Het is onderdeel van wie we zijn en er woedt een fel debat om te voorkomen dat dat besef wordt uitgewist door mensen die het verleden willen bagatelliseren.

Net zo min als een Nederlander verantwoordelijk is voor de slavernij is een moslim dat voor terreur. Maar dat wil niet zeggen dat je er als moslim helemaal niets mee te maken hebt. De daders gaan aan de haal met je geloof. Hoe kan dat gebeuren? Wat doe je er tegen? Aboutaleb roept op tot verstoting: rot op en kom nooit meer terug. Het is een methode waar je kritiek op kunt hebben maar die niet ongebruikelijk is bij ongewenst gedrag. En als je kritiek hebt dan blijft de vraag: wat doe je dan wel? LetsUnite? Dat is wat Aboutaleb zelf ook zegt. Want verstoting verenigt degenen die verstoten.

Distantiëren Aan de andere kant zijn de woorden van Aboutaleb koren op de molen van de hullie/zullie denkers. Dat zijn mensen die graag met de beschuldigende vinger wijzen en Nederlanders van niet-westerse komaf, in het bijzonder moslims, voor alles wat slecht en verkeerd is verantwoordelijk houden. El Fassi en Ouali zeggen met hun LetsUnite-clip ga daar niet in mee, je legitimeert zo alleen maar de taal van Wilders met zijn minder, minder. Moslims zijn al zwaar de pineut en worden al op van alles aangekeken. Hou daar mee op.

Daar hebben ze volkomen gelijk in. Hou op moslims aan te kijken op wat idioten doen. Typisch genoeg hebben juist de mensen die dat graag doen zelf het meeste moeite met wat ze van anderen eisen. Denk maar aan hoe Wilders in de Tweede Kamer ontplofte toen Pechtold hem vroeg zich te distantiëren van de neo-nazi’s die aanwezig waren op een PVV-demonstratie.

Afgelopen zomer zag ik hoe El Ouali, net als Aboutaleb een begenadigd redenaar, in Rotterdam de menigte toesprak die zich had verzameld om te protesteren tegen de Gaza-oorlog. Tussen de duizenden demonstranten stond een kleine club IS-aanhangers, waaronder de inmiddels gearresteerde jihadronselaar Rudolph H., die probeerden de demonstratie te kapen. El Ouali wist hen behendig te isoleren zonder ze de aandacht te geven waar ze op uit waren. Zij horen niet bij ons, was zijn boodschap die op luid applaus werd onthaald. Ons. Wij. LetsUnite. Ik kan begrijpen dat hij boos wordt als hem gevraagd wordt zich te distantiëren, hij deed het immers al. Maar dat maakt de vraag wat doen die lui bij mijn demonstratie en hoe kom ik van ze af, niet irrelevant.

El Ouali is ex-GroenLinkser en oprichter en leider van Nida, een op de islam geïnspireerde partij die bij de laatste verkiezingen met twee zetels in de gemeenteraad kwam. Die partij is een reactie op de islamofobie die de afgelopen jaren in Nederland vrij spel had. Tegelijkertijd is het een probaat bestrijdingsmiddel voor extremisme: je hoort hier thuis en je wensen en toekomstdromen realiseer je langs democratische weg.

Aboutaleb sprak van de wij-samenleving. Hij noemde het niet zo maar het was in mijn ogen een pleidooi voor een vernieuwde multiculturele samenleving waarin ieder individu zoveel mogelijk ruimte heeft maar er geen plaats is voor lui die daar vanaf willen. De politici van Leefbaar Rotterdam, die zich ooit fel tegen de multiculturele samenleving richtten, hoorden instemmend toe en applaudisseerden luid. Het is een politieke omwenteling van die partij, die in het landelijk debat nauwelijks wordt opgemerkt.

Vader Aboutaleb slaat de vaderlijke, strenge toon aan waar conservatieven meestal patent op hebben maar die wel degelijk ook bij de sociaaldemocratie past. El Ouali kiest voor de insluitende benadering van progressieven: laat je nergens toe dwingen, doe mee en hoor er bij. Maar beiden verkondigen dezelfde boodschap: wij vormen met ons allen een democratische, vrije samenleving en moeten ons sterk maken tegen mensen die daar vanaf willen. Of het nou de extremisten zijn die het geloof willen opleggen of de extremisten die de godsdienstvrijheid willen afschaffen.

Het is in mijn ogen meer een discussie over de vorm dan over de boodschap. Tijdens een debat over ‘Rotterdam na Parijs’ vatte een lid van Nida het mooi samen. Hij zei: “Ik zie Aboutaleb als een burgervader. En ik respecteer hem ook echt als een vader. Zoals je van je vader kunt houden maar toch af en toe denkt: Pa, wat doe je nu weer?” Dat is een verbondenheid die in schril contrast staat met de polarisatie die het afgelopen decennium in Nederland gezaaid is. Aboutaleb en El Ouali, uiteindelijk vormen ze hetzelfde gezin dat gelukkig wil samenleven. 

Aboutaleb en El Ouali: zij zijn wij.