We hebben de JSF niet nodig

De PvdA dreigt akkoord te gaan met aanschaf van de Joint Strike Fighter (JSF). Maar Nederland heeft deze peperdure straaljager helemaal niet nodig. Bovendien zou het een onvoorstelbare draai zijn van de PvdA, met wie de SP de afgelopen jaren hand in hand heeft gestreden tegen de JSF.

Voorstanders van de JSF hebben flinterdunne argumenten voor aanschaf. Ze zijn vooral blij met de nieuwe technologieën en de modernste sensoren. Nog los van alle kostenstijgingen vanwege de kwetsbare techniek, gaan voorstanders niet in op de vraag waarom Nederland deze jachtbommenwerper nu eigenlijk nodig heeft. Om aan de Verenigde Staten te laten zien dat Nederland mee kan vechten in het ‘hoogste geweldsspectrum’? Zodat we mee kunnen doen met bombardementen op landen als Iran of Syrië? Gezien de rampzalige gevolgen van de oorlogen in Irak en Afghanistan, vind ik dat Nederland zich daar verre van moet houden. De JSF kopen om vooraan te kunnen staan bij nieuwe, omstreden oorlogen is dus zeer onwenselijk.

Vanwege de enorme defensiebezuinigingen wordt een dergelijke ambitie ook steeds minder realistisch. Het is onvermijdelijk dat Nederland een forse stap terugzet op militair gebied. Een korting van 1,3 miljard euro en 12.000 ontslagen zetten de krijgsmacht onder zware druk. Toch willen premier Mark Rutte en PvdA-leider Diederik Samsom 4,5 miljard euro uitgeven aan de JSF, die ook nog tenminste 10 miljard euro aan exploitatiekosten met zich meebrengt. Gevolg is dat landmacht en marine worden ‘opgegeten’ door de nieuwe straaljager. Het is veel reëler om het ambitieniveau naar beneden bij te stellen. Dat betekent in de eerste plaats: stoppen met de JSF. Daarvoor hebben we de volgende argumenten.

1. Nederland hoeft niet mee te doen aan het ‘hoogste geweldsspectrum’ en kan toe met een kleine krijgsmacht, gericht op stabilisatie en vredeshandhaving. Onderzoek van Instituut Clingendael laat zien dat daar geen JSF bij nodig is.

2. Al tien jaar is de JSF een hoofdpijndossier door technische gebreken, vertragingen en kostenstijgingen. Onlangs kwam naar buiten dat de JSF niet kan vliegen bij regen en onweer. Er zitten scheuren in het toestel en er zijn grote problemen met de software. We noemen de JSF daarom ook wel de vliegende Fyra.

3. Het is volstrekt onduidelijk waarom Nederland een hypermoderne jachtbommenwerper nodig heeft. Steeds vaker wordt gebruik gemaakt van onbemande vliegtuigen (drones) en er zijn goedkopere alternatieven beschikbaar waarmee grondtroepen beschermd kunnen worden.

4. We kiezen voor doorvliegen met de F16 en beslissen later of een nieuw en goedkoper toestel van de plank moet worden gekocht. Het geld dat we daarmee besparen besteden we aan zaken waar nu op wordt bezuinigd, zoals gezondheidszorg en onderwijs.

Het is nog niet te laat; de Tweede Kamer kan dit onzalige besluit nog van tafel halen. Vorig jaar werd een motie van PvdA en SP aangenomen om te stoppen met de JSF. Diederik Samsom verdient een groot compliment als hij daaraan vasthoudt, in plaats van te buigen voor een VVD-hobby waarvan slechts weinigen het nut inzien. Dit artikel verscheen op 13 september 2013 in diverse regionale dagbladen. Volg Jasper van Dijk ook op Twitter