Waarom u dit stuk moet lezen? 'Omdat' het belangrijk is

Het woord ‘omdat’ heeft een wonderlijke kracht op de menselijke geest.

Misschien is het duidelijkste voorbeeld van de functie die het woord heeft wel het onderzoek van Ellen Langer uit 1978. Als je bij een rij mensen komt die op hun beurt wachten om de kopieermachine te gebruiken, moet je misschien het woord ‘omdat’ een keer gebruiken bij je verzoek of je even eerder mag.

In het experiment van Langer bleek dat als je met 5 tot 20 velletjes komt om te kopiëren en je verzoekt of je even eerder mag, ongeveer 60 procent van de wachtenden je voor laat gaan. Dat was in ieder geval zo in 1978. Of dat nu ook zo is weet ik niet. In de afgelopen 35 jaar zijn we heel wat mondiger geworden en komen we steeds beter voor onszelf op. Als je met het verzoek komt: “Mag ik even voor om dit te kopiëren omdat ik nogal wat haast heb” laat 94 procent je voor.  Je hebt een reden gegeven. Maar wat als je geen reden geeft, maar wel het woord ‘omdat’ gebruikt? “Mag ik even eerst, omdat ik deze blaadjes moet kopiëren?” Dan blijkt 93 procent van de mensen je voor te laten gaan. Puur op basis van het woord ‘omdat’. Toverwoord Nauwelijks te geloven? In 2009 werd het onderzoek nog eens herhaald en bleken de resultaten de zelfde te zijn. ‘Omdat’ is een echt toverwoord. Vermoedelijk is dat omdat we in onze samenleving graag een reden willen hebben. Dingen gebeuren niet zo maar. Er is altijd een omdat. Mensen met autoriteit komen soms weg met het antwoord ‘omdat ik het zeg’.  Dan heb je in ieder geval een reden. In religies gaat het precies zo: omdat ‘Jezus het zegt’, omdat ‘Mohammed het zegt’, omdat ‘het in het heilige boek staat’. Dat is de reden en in het geloofssysteem waarin jij je thuis voelt is dat genoeg.

In de wetenschap zijn we meester in het vragen van de reden. Een onderzoek roept altijd vragen op en dan is het de taak van andere onderzoekers, journalisten en geïnteresseerden om te vragen: Waarom? En de onderzoeker moet dan een reden geven: ‘omdat’. Nu is het grappige dat men in de wetenschap misschien wat meer vragen stelt, maar dat een zin als ‘omdat er een grote trial gedaan is’ of ‘omdat in John Hopkins een review gedaan is’ of soms zelfs alleen maar ‘omdat er zo veel reviews beschikbaar zijn’. Op zo’n moment zegt men als het ware “omdat er wetenschappelijk onderzoek naar gedaan is, is het waar”. In wezen is dat het zelfde als tegen gelovigen zeggen “omdat Jezus het zegt”.

‘Omdat’ is een woord dat een discussie afsluit. Het is zelfs onbeleefd om als je een reden gegeven is nog steeds ‘waarom’  te blijven vragen. Maar als ik bij de supermarkt in de rij staat en iemand wil voorgaan, dan laat ik me het niet gebeuren.

Waarom?

Omdat ik alleen dit maar even af moet rekenen.

Nou ja, vooruit maar.

 

Het laatste boek van Ivan Wolffers is ‘Als de tijd voor altijd stil zou staan ‘

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht