Een vraag aan Joost Eerdmans, Ronald Buijt e tutti quanti

Ze gaan bij  rechts meestal op hun blanke strot staan, als je het waagt om over staatslieden en politieke verschijnselen uit de eerste helft van de vorige eeuw te beginnen maar soms is het onvermijdelijk. Vooral als ze zich hieraan zelf bezondigen. Dat heeft de partij Leefbaar Rotterdam gedaan door te beginnen over een Vijfde Colonne in de Maasstad. Op 29 mei organiseert  zij rond dat thema een discussie op Katendrecht in de kantine Walhalla. De uitnodiging gaat vergezeld van een karikatuur waarvan inspiratie en beeldtaal duidelijk ontleend   zijn aan de jaren dertig.  Hij had bijvoorbeeld in De Waag  niet misstaan.

De term Vijfde Colonne stamt uit dezelfde tijd. Ze werd voor het eerst gebruikt in het Spanje van de burgeroorlog om er vijanden in eigen gelederen mee aan te duiden. In 1940 werd de term pas goed bekend. De bevolking van door de Duitsers bezette landen probeerden hun snelle nederlaag te verklaren door te beweren dat er verraders aan het werk waren geweest. Deze vijfde colonne had het succes van Hitlers Blitzkrieg mogelijk gemaakt, niet zijn tanks en zijn superieur getrainde soldaten. Ook de meeste Rotterdammers waren ervan overtuigd dat de weerstand van hun stad door een vijfde colonne was ondermijnd.

Na de Tweede Wereldoorlog wijdde Lou De Jong, directeur van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie er zijn proefschrift aan. Hij kwam tot de conclusie dat de nazis uiteraard overal ter wereld hun spionagenetwerken hadden en  nauw samenwerkten met geestverwanten in andere landen maar dat de vijfde colonne geen factor van betekenis was geweest bij de nederlaag van zoveel landen tijdens de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog. De titel van Hoofdstuk XV, de Imaginaire Vijfde Colonne , spreekt boekdelen  maar weet U wat, lees het hele boek.

Wie nu met de vijfde colonne aan komt dragen en daar zo’n karikatuur bij plaatst, brengt onvermijdelijk de jaren dertig in herinnering. Die legt immers een verband met de vijfde colonne geruchten van 1940. Dat niet alleen. Wij zien hoe een donkere menigte zich dreigt te storten op ongewapende blanke gezinnen.  Kom niet aan met de flauwe smoes dat het slechts gaat om gemanipuleerde moskeegangers want de blanke bekeerlingen – onder de predikers van het fundamentalisme zo rijk vertegenwoordigd – ontbreken. Het gaat over mensen met een andere huidskleur dan die van de onschuldige gezinnen. Dat maakt de tekenaar heel erg duidelijk. Daar laat hij geen twijfel over bestaan. De tekening verbeeldt een etnisch gevaar.

Ik ben benieuwd wat Ronald Buijt, Joost Eerdmans e tutti quanti denken van de tekening en deze manier van het debat openen. Geven die werkelijk de geest van Leefbaar Rotterdam weer of hebben wij hier te maken met een ontsporing of infiltratie door extreem-rechtse infiltranten van Stormfrontachtige snit? Aan een antwoord op deze vraag kunnen zij niet ontkomen. Wie hier zwijgt, stemt toe.