Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Vergelijk #metoo met een anti-rookcampagne

  •  
25-10-2017
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
2393761245_515228a5f0_o

© Cc-foto: rchappo2002

Ome Han vertelt over vroeger en denkt met weemoed aan zijn dure Peterson pijp met reservoir voor de tabakssappen
In 1974 nam mijnheer Voskuil mij aan als leraar geschiedenis op de Havotop van de Gemeentelijke Pedagogische Academie te Rotterdam. Volgens mij was hij een broer of een oom van de beroemde schrijver.
“Luister eens, van der Horst”, zei hij ter afsluiting van het gesprek, “Nog één ding. Als je na afloop van de les nog iets wil bespreken met een leerlinge, laat dan altijd de deur open. Want het is haar woord tegen het jouwe en jou zullen ze dan niet geloven. Of nog beter, neem haar mee naar de docentenkamer”.
Het was een voor de hand liggend advies. Inderdaad bleek de docentenkamer geen heilige der heiligen maar een plek waar de leerlingen in en uit liepen. Er waren er toen al die liever studenten genoemd wilden worden maar daar hielden ze mee op, als ik ze vertelde dan graag met “professor” te willen worden aangesproken.
Taboe Toch zou ik er geen vergif op durven innemen dat er op de Gemeentelijke Pedagogische Academie van Rotterdam nooit ongewenste intimiteiten plaats vonden. Er rustte in het tertiair onderwijs in ieder geval geen taboe op van beide kanten gewenste relaties tussen docenten en studenten. Dat leidde niet alleen tot drama’s maar ook tot zeer stabiele relaties. Mij schieten daarvan nu twee voorbeelden te binnen die bij leven en welzijn binnenkort minimaal tot veertigjarige jubilea zullen leiden.
Zelfs in het middelbaar onderwijs kwamen zulke verhoudingen wel voor zonder dat dit de leraar zijn baan kostte. Uit een nog iets grijzer verleden herinner ik mij een MULO-eindexamenklas in mijn vaderstad waarvan een stuk of vier meisjes na het behalen van hun diploma bij hun leraar introkken. Swinging sixties.
Dat is nu allemaal anders. In het onderwijs en in de gezondheidszorg is een relatie tussen personen die ten opzichte van elkaar in een afhankelijkheidsrelatie verkeren, wettelijk verboden. Mr. Spong benadrukte dat dinsdagavond nog bij Jeroen Pauw. Dat komt omdat die afhankelijkheidsrelatie extreem is. Een docent kan door het geven van slechte cijfers de toekomstdroom van een student vernietigen. In de gezondheidszorg is de autoriteit van de arts, de psycholoog, de fysiotherapeut overweldigend terwijl de patiënt qualitate qua niet in topvorm is.
Vrijheid De loopbanen van de twee heren uit die veertigjarige relaties van hierboven zouden nu in de knop worden gebroken. En dan ging het ook nog om van beide zijden zeer gewenste intimiteiten. Toch is deze wettelijke norm beter dan het vrijheid maar al te vaak weinig blijheid beginsel van de jaren zeventig. Er is ook altijd een oplossing: als de liefde zo diep gaat, dient de gezondheidszorger-patiënt of docent-student relatie te worden beëindigd. En one night stands met studenten of patiënten blijven taboe. Jammer dan.
Dat in sommige sectoren van de maatschappij zelfs gewenste intimiteiten beyond the pale zijn, zet uiteraard het gedogen van dokter Grijpgraag ook onder druk. Het komt al een jaar of twintig regelmatig voor dat een werker in de gezondheidszorg om die reden zijn congé krijgt. Veel meer dan vroeger. En in ieder geval veel meer in het openbaar. Zulke daders krijgen niet zo vaak meer de kans met stille trom te vertrekken.
In andere overheidssectoren en het bedrijfsleven zijn liefderelaties tussen chefs en ondergeschikten niet buiten de wet gesteld. Dat zou ook overdreven zijn en de normale relaties tussen personen teveel aantasten. Er is weliswaar sprake van machtsongelijkheid maar het is een stuk gemakkelijker om “nee” tegen de baas te zeggen als die te ver gaat. Dit te ver gaan is trouwens verboden. Dat zoveel bedrijven inmiddels een vertrouwenspersoon hebben, laat aan de ene kant zien dat de normen strenger zijn geworden en aan de andere kant dat het aan de handhaving nog steeds schort. Anders is er geen vertrouwenspersoon nodig om ongewenste intimiteiten aan te kaarten.
Normen Wat is nu de betekenis van de #metoo actie? Dat er op de werkvloer en aan de basis van de samenleving meer werk wordt gemaakt van normen, die meestal in de jaren negentig van de vorige eeuw wettelijk zijn vastgelegd maar die nog lang niet overal tot leven gekomen in de manier waarop mensen met elkaar omgaan.
Ook in de tijd van meneer Voskuil was het niet comme il faut om je allerlei brutaliteiten te veroorloven die je niet zou accepteren als een vreemde die in het café aan je zus zou toevoegen of aan je moeder. (“Nou, mevrouw U bent goed opgedroogd”. “Wil die MILF iets van mij drinken?”) Toch kwamen de daders er over het algemeen wel mee weg. De opkomst van het feminisme in die jaren maakte wat dat betreft weinig uit. Misschien omdat de actie toen te abstract was en zich sterk richtte op de onderdrukkende structuren van de man-vrouw verhoudingen in het algemeen of stellingen als: “Porno is de theorie, verkrachting de praktijk”. Dan kom je aan Jan van de boekhouding met zijn losse handjes en zijn kleffe praatjes niet zo toe. Maar daar wil ik af wezen.
Het is duidelijk dat er nu een kentering plaats vindt. Het gedogen gaat plaats maken voor handhaven. Wat is dan de nieuwe norm? Je mag het zeggen als je van bepaald gedrag of een bepaalde toon niet gediend bent. Daar hoort de ander dan rekening mee te houden. En zo niet, dan is die ander degene die de moeilijkheden krijgt. Dat is nog niet eens het belangrijkste. Het heeft ook gevolgen voor de innerlijke rem die in mensen leeft. In de tijd van het gesprek met meneer Voskuil rookten we ons allemaal te pletter en ik stak tijdens mijn lessen graag een pijpje op. Ik had een Peterson van zevenendertig gulden vijftig met een reservoir voor de tabakssappen. Ik goot dat in het zicht van mijn leerlingen leeg in de asbak. Het was een geelgroene vloeistof.
Roken Dat vond iedereen normaal. Nu zou zelfs een verstokte roker aan zoiets niet meer denken. De leuze van de al in het nauw gedreven tabaksfabrikanten “Roken, we lossen het met elkaar wel op”, leidt tegenwoordig alleen maar tot woede en hoongelach. Roken wordt steeds meer verdrongen van plekken waar mensen elkaar ontmoeten, ook als dat een sportveld onder de blote hemel is.
Die #metoo actie, wie weet is het 1 januari 2004: roken op de werkplek is verboden en daar wordt vanaf nu de hand aan gehouden. Je respecteert in je woorden en je handelingen de lichamelijke en de psychische integriteit van de ander. En voor de rest niks. Het mes snijdt aan twee kanten: net als de meerokers zullen de slachtoffers van ongewenste intimiteiten het normaal gaan vinden om de ander terecht te wijzen. En die anderen ervaren sneller de rem van hun geweten.

Meer over:

#metoo, vroeger, opinie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.