Schaliegas, een lelijke vorm van energiewinning

Tot een paar weken geleden had ik nog nooit van schaliegas gehoord. Volgens mij was het op Groen Zomerweekend dat ik het voor het eerst hoorde. En dan gaat dat zoals met veel dingen, dat je denkt dat je dat eens moet googlen van de week, en dat vergeet je dan.

Maar opeens is het een actueel onderwerp dat meerdere malen per week voorbij komt zetten. Opeens bevind je je in een zaal op de European Green Summer Uni waar het over schaliegas gaat, en voel je je een buitenstaander omdat je nog steeds geen idee hebt wat het is. Gelukkig bleek ik niet de enige te zijn, dus daardoor voelde ik me weer wat minder onwetend.

Achteraf denk ik, helaas was ik niet de enige. Nu ik er meer over gelezen en gezien heb, vraag ik me af waarom we eigenlijk ook maar overwegen deze vorm van gaswinning toe te staan in Nederland.

Voor wie nog steeds geen idee heeft van wat schaliegas is, zal ik het kort uitleggen. Schaliegas is gas dat zich in sedimentaire lagen bevindt van schalie of kleisteen. Omdat de gewone gasvoorraden wel een beetje op hun eindje lopen, zijn de gasboeren natuurlijk erg blij met een nieuwe impuls. Meer gas is meer geld. Simpel. Tegelijkertijd wordt er een mooie draai aan gegeven door te zeggen dat schaliegas beter is omdat we het zelf hebben en dus niet afhankelijk zijn van andere landen voor onze energievoorziening, en omdat het zogenaamd duurzamer zou zijn. Of het eerste waar is, kan ik niet inschatten. Het gas bevindt zich namelijk wel hier, maar of we ook alle kennis, apparatuur en chemicaliën in huis hebben die nodig zijn voor de winning van schaliegas heb ik niet uitgezocht.

Het tweede is vrijwel zeker niet waar, om meerdere redenen. Bij de winning van schaliegas wordt gebruik gemaakt van een boortechniek die fraccen genoemd wordt, het maken van hydrolische fracturen in de steenlaag waardoor het gas vrijkomt. Hierbij wordt gebruik gemaakt van chemicalien en heel erg veel water. Welke stoffen precies gebruikt worden, weet ik niet, maar het gaat onder andere om zware metalen. Het zouden er honderden zijn en de samenstelling verschilt per boorbedrijf vast ook. Hoe dan ook klinkt het mij niet slim in de oren om een van de belangrijkste dingen die de mens nodig heeft, grond – voor leefruimte, voedsel en water – te injecteren met dit soort stoffen. Dat het gebruik van gigantische hoeveelheden water niet erg milieuvriendelijk is, spreekt voor zich. Daar staan we dan als Nederlanders, opgegroeid met de boodschap om de kraan dicht te draaien tijdens het tandenpoetsen, tegenover gaswinning waarbij miljoenen liters water door de grondlagen gespoeld worden.

Op termijn is schaliegas geen oplossing. Het blijft een lelijke vorm van energiewinning. De mijnen zijn een aanslag op het landschap. Het is in de winning zeer milieuonvriendelijk, zoals ik hierboven schreef, en ook niet ideaal in het gebruik. Op lange termijn veroorzaakt deze vorm van winning minder CO2-uitstoot, omdat gas een relatief schone energiebron is. Maar op korte termijn helpt het ons van de regen in de drup. Bij de winning komt methaan vrij wat een sterk broeikaseffect geeft – 17 keer sterker dan CO2. En daarbij komt dan nog eens dat iedere cent die gestoken wordt in deze techniek en in het beschermen van het milieu ten koste gaat van het geld dat beschikbaar is voor duurzamere vormen van energieopwekking. Want hoe dan ook, gas is eindig.

In mijn achterhoofd hoor ik George Lakoff. Slippery slope initiative. Dat wil zeggen, zodra je een initiatief de ruimte geeft, komt er ruimte voor uitbreiding. Je doet iets, of je doet het niet. Als fraccen op een plaats mag, kun je het op een andere plaats moeilijker tegenhouden dan wanneer fraccen in het geheel niet toegestaan was. Hou dat in gedachten, en bedenk dan dat de huidige voorraden schaliegas nog niet duidelijk in kaart gebracht zijn en dat er in de VS ook olie wordt gewonnen met dezelfde techniek. Nu is het een proefboring of twee, maar staat straks ons land vol met lelijke boortorens?

Pikant detail: in tijden van bezuiniging, waar we iedereen die niet mee kan komen laten vallen als een baksteen, geeft de overheid een subsidie van 40% op de opsporingskosten van schaliegas aan bedrijven die straks dikke winst maken op ons gas en ons met verwoeste landschappen en misschien wel verontreinigd drinkwater achterlaten.

Voor meer informatie, kijk de documentaire Gasland over de gevolgen van schaliegaswinning in de VS.

Lijkt het jou ook geen goed plan? Teken dan meteen even de petitie.