Rutte zet zichzelf opnieuw op de kaart

Een van de opmerkelijkste bijverschijnselen van de coronacrisis is de sterk gegroeide populariteit van Mark Rutte. Kort voor de uitbraak van de ziekte hield de steun voor hem bepaald niet over, maar sinds een dikke twee maanden kan de premier niet meer stuk. Volgens opiniepeilingen heeft een ruime meerderheid van de bevolking op dit moment vertrouwen in hem. En in zijn kielzog is ook het virtuele zetelaantal van de VVD enorm gestegen.

Waar heeft Rutte die toegenomen waardering aan te danken? De resultaten van het coronabeleid bieden geen afdoende verklaring. Nederland presteert immers internationaal gezien helemaal niet zo geweldig. Het totaal aantal doden als gevolg van het virus (berekend per miljoen inwoners) is hier aan de hoge kant. En een paar weken terug leek de situatie op de ic-afdelingen van de ziekenhuizen zelfs penibel. Inmiddels gaat het wel beter, maar vergeleken met bijvoorbeeld buurland Duitsland heeft Nederland geen reden zich op de borst te kloppen.

Er zijn bovendien volop aanwijzingen dat het kabinet de corona-uitbraak aanvankelijk onderschat heeft. Het RIVM, waarop het zijn besluiten baseert, noemde het risico op besmetting in Nederland in eerste instantie klein. Pas toen het eigenlijk al te laat was werd er ingegrepen. In het begin nogal slapjes (geen handen schudden, in je elleboog niezen) en pas vanaf half maart via een ‘intelligente’ lockdown.

Daarbij trad pijnlijk aan het licht dat Rutte en zijn ministers onvoldoende waren voorbereid. Er bleek een gebrek te zijn aan medische mondkapjes en andere beschermingsmiddelen en geschikt testmateriaal was er nauwelijks. Over de rampspoed in verpleeghuizen, waar ouderen massaal aan corona bezweken, heb ik het dan nog niet eens.

En toch staat een groot deel van Nederland pal achter Rutte. Op zichzelf is dat wellicht niet zo bijzonder. In tijden van nood hebben burgers de neiging zich achter hun regeringsleider op te stellen, bijna los van wat die doet. Zelfs het vertrouwen in de Amerikaanse president Donald Trump is minder gedaald dan je op grond van zijn daden (of het gebrek daaraan) mocht veronderstellen.

Maar zou het verbeterde aanzien van Rutte echt alleen te verklaren zijn doordat hij nu eenmaal de minister-president is? Lange tijd moesten veel kiezers niets meer van hem hebben. Hij werd gezien als een grossier in valse beloftes. Iedereen kent het rijtje van loze verkiezingspraatjes waarmee hij als VVD-lijsttrekker goede sier probeerde te maken: 1000 euro voor alle werkenden, de hypotheekrenteaftrek staat bij mijn partij als een huis, geen cent meer naar de Grieken etc. Menige Nederlander beschouwde Rutte als een al te olijke lachebek, die maatschappelijke problemen het liefst wegschaterde en die als het zo uitkwam radicaal van koers veranderde.

En dan nu die plotselinge bijval van alle kanten. En dat voor een politicus die openlijk toegeeft dat hij het ook niet precies weet. ‘Met 50 procent van de kennis moeten we 100 procent van de besluiten nemen,’ zei hij niet zo lang geleden over de corona-aanpak. ‘We varen op zicht, we hebben geen kompas.’

Maar misschien is dat wel de verklaring voor het toegenomen respect dat Rutte heeft weten te verwerven. Hij suggereert niet langer dat hij de wijsheid in pacht heeft. Hij zoekt, hij tast, hij erkent geregeld dat zijn beslissingen op natte-vinger-werk gebaseerd zijn.

Zo is hij erin geslaagd zichzelf opnieuw op de kaart te zetten. Nederland blijkt liever geregeerd te worden door een bescheiden twijfelaar dan door iemand die het allemaal beter zegt te weten. En die eerstgenoemde rol vervult (of speelt?) Rutte nu met verve.

Wel jammer voor hem dat het nog een maand of tien duurt voor er verkiezingen zijn. Want of straks de huidige peilingen waarheid worden blijft nog maar afwachten.