Politiek bemoeit zich met onderzoek justitie

De zaak houdt de Nederlandse media sinds vrijdagavond in de ban. In Deurne werden twee overvallers doodgeschoten toen ze probeerden een juweliersechtpaar te beroven. De precieze toedracht is nog niet helemaal duidelijk maar justitie stelde zaterdag op een persconferentie dat het ‘hoogstwaarschijnlijk’ leek te gaan om een geval van zelfverdediging. Het echtpaar was in 2010 ook al een keer slachtoffer van een beroving en had de winkel zwaar beveiligd. Justitie onderzoekt nog of er sprake was van illegaal wapenbezit.

Updates onderaan

De dag na de fatale schietpartij vrijdag werd het echtpaar na verhoor vrijgelaten. De hoofdofficier van justitie Nieuwenhuizen lichtte de zaak op de persconferentie als volgt toe:

De twee gelden juridisch nog wel als verdachten van doodslag. Er lijkt sprake van zelfverdediging. Dat betekent dat een rechter het beroep op noodweer hoogstwaarschijnlijk zal honoreren. Ze zullen dus waarschijnlijk geen straf krijgen. Dat zou betekenen dat wij het niet aan een strafrechter gaan voorleggen.

D66 en het CDA reageerden kritisch op de handelwijze van het  Openbaar Ministerie. Volgens CDA-Kamerlid Peter Oskam heeft het OM te snel een conclusie getrokken:

Om nu meteen te zeggen dat dit geen zaak wordt, vind ik een risicovolle operatie.

Ook Magda Berndsen van D66 geeft aan dat dit wel erg snel gaat en pleit voor zorgvuldigheid:

De politie zal toch een proces-verbaal moeten maken waarin alle feiten en omstandigheden zijn opgenomen. Ja, en als dan voordat dat er is het Openbaar Ministerie al een conclusie trekt, vind ik dat dus wel  heel erg snel.

Je ziet in zo’n geval dat de hele samenleving geshockt gereageerd er ook een mening erover heeft. Dan vind ik het in wel in deze tijd passen dat het OM daar ook rekening mee houdt. En als ze toch al het idee hebben dat het een kant op gaat, daar duidelijkheid over geeft.

Jan de Wit van de SP vindt juist dat de Kamer zich hier niet mee moet bemoeien:

Het is aan het OM om hierover te oordelen. Ik kan onmogelijk zeggen dat het OM een foute beslissing heeft genomen. Ik ken de feiten niet. Geen enkel Kamerlid zou daar iets over moeten zeggen.

Minister Opstelten van Justitie laat via zijn woordvoerder weten dat hij niet reageert zolang het onderzoek nog loopt.

Zondag reageerde het OM op alle kritiek en commotie over de snelle conclusie die Nieuwenhuizen trok en spreekt van een misverstand. Het gaat uitdrukkelijk om een voorlopig besluit, aldus een woordvoerder:

Hij heeft gezegd: het lijkt erop dat ze aanspraak kunnen maken op zelfverdediging, op basis van wat we nu weten. Verder onderzoek moet uitwijzen of het echtpaar wel of niet vervolgd gaat worden.

In Nieuwsuur was strafrechtadvocaat Geert-Jan Knoops te gast. Knoops zegt in de uitzending dat de toezegging van de Officier van Justitie bindend is. “Het is een vrij zekere uitspraak van de hoofdofficier […] dan zegt de Hoge Raad: dan mag de burger in beginsel aan die toezegging van dat gezag de gerechtvaardigde verwachting verlenen, dat er niet vervolgd zal worden”, aldus Knoops.

Hij legt uit:

“Als een gewone politie tegen dat echtpaar had gezegd ‘maak je geen zorgen’ […] hier gaat het om een hele afgewogen persconferentie […] Hoofdofficier van Justitie zegt eigenlijk ‘we gaan die zaak niet aan de rechter voorleggen’ punt. Dat is een bindende toezegging. Die toezegging kan alleen ongedaan worden gemaakt door onvoorziene omstandigheden. Dat moet je denken aan een getuige die plotseling opstaat en zegt ‘het is heel anders gegaan’, maar als de feiten min of meer gelijkluidend blijven, dan in die 24 uur is beoordeeld […] dan is dat een bindende toezegging, juridisch, die ook volgens de rechtspraak van de Hoge Raad. verwachting creëert voor die burger, waaraan die burger de overheid mag houden.

Knoops waarschuwt ook dat de politiek zich verre van de zaak dient te houden. “Dat zou een omkering van de juridische wereld zijn”, aldus de strafrechtadvocaat. Ook stelt hij dat het niet zo kan zijn dat het Openbaar Ministerie onder invloed van maatschappelijke druk zich gedwongen ziet een ander standpunt in te nemen. “Dan zouden we terug zijn in de periode van Middeleeuwen, waarin de maatschappij roept om een straf, terwijl het OM zegt ‘juridisch hebben we geen zaak’.”

In Deurne is het voorlopig niet toegestaan om te demonstreren. Ook geldt er een samenscholingsverbod. Zondagavond kwamen tientallen betogers tegenover elkaar te staan in Deurne, de politie moest ingrijpen om te voorkomen dat het zou escaleren. De gemeente laat op haar website weten: “De openbare orde en veiligheid kan én mag niet in het geding komen. Op dit moment, in deze omstandigheden willen we de rust in Deurne met elkaar bewaren.”

cc-foto: still uit NOS journaal

RTL:  OM: misverstand over besluit juwelierspaar

RTL:  D66 en CDA: te snelle conclusies OM in zaak Deurne