Persoonsgebonden budget blijkt geen vluchtheuvel, maar valkuil

Het kabinet heeft plannen om fors het mes te zetten in het persoonsgebonden budget (pgb). Er schijnt zelfs een plan te liggen waarmee 90% van de pgb’s wordt geschrapt. Slechts 13.000 van de huidige 130.000 pgb-houders zouden dan overblijven. Het is een opmerkelijke stap van de coalitie van VVD, CDA en PVV.

Voor de VVD belichaamde het pgb ooit het ideaal van de zelfregelende ‘zorgconsument’. Het CDA zag zorgbudgetten altijd als wondermiddel tegen stijgende zorgkosten en wil zelfs gaan werken met ‘zorgvouchers’- de zorg op de bon. En de PVV? Tja, die maakte zich altijd terecht kwaad over de manier waarop we in dit land omgaan met onze ouderen en gehandicapten. Het is ironisch dat deze partij nu juist het kabinet overeind houdt dat de zorg nog harder afbreekt dan de vorige regeringen.

Het grotendeels afschaffen van het pgb is een ongekende aanslag op het recht op zorg van ouderen, langdurig zieken en gehandicapten. In de afgelopen jaren is het alternatief, de reguliere zorg, zo verschraald en gedehumaniseerd, dat het beroep op het pgb is blijven stijgen. Het schrappen van het pgb, zonder alternatief, is mensen het recht op zorg ontnemen.

Wie kent de beelden niet: instellingszorg waar geen menselijke maat te vinden is. Thuiszorg waarop je moet wachten en die bepaalt wanneer je aan de beurt bent. De ‘reguliere’ langdurige zorg, de zorg in natura, is jarenlang verwaarloosd en afgeknepen. In plaats van de reguliere zorg te verbeteren volgens de menselijke maat, is deze onderworpen aan de terreur van het productdenken en zijn mensen gereduceerd tot ‘zorgzwaartepakketten’. Het is dus geen wonder, dat mensen juist het pgb als een manier zien om wel de menselijke maat te vinden. Zij werden hier ook nadrukkelijk toe aangemoedigd, er werd gezegd: “Niet tevreden? Regel het zelf maar!”

En natuurlijk is het pgb voor velen ook een uitkomst. Op deze manier kan de noodzakelijke zorg geregeld worden en het verschraalde verpleeghuis of gehandicapteninstelling ontlopen worden. Er zijn mooie woonvormen ontstaan van mensen die het budget bijeen leggen en zorg op maat regelen. Deze initiatieven zouden moeten worden omarmd, niet worden afgebroken.

Het pgb is voor velen een vluchtheuvel geweest. Maar nu is die vluchtheuvel een valkuil geworden. De SP heeft altijd gewaarschuwd dat het recht op zorg niet te vervangen is door het afschuiven naar ‘eigen verantwoordelijkheid’. Ook heeft mijn partij keer op keer gewaarschuwd voor de opkomst van malafide zorgbureautjes die mensen geld uit de zakken kloppen. Voorstellen om dit nu eens goed aan te pakken, zijn met de mond beleden, maar nooit praktijk geworden.

Er is maar één manier om uit deze ellende te komen. Zorg dat mensen een menselijk alternatief hebben en verlaat het pad van verschraling en bureaucratisering. De vele prachtige zorgvormen en wooninitiatieven die in het land zijn opgebloeid laten zien hoe het moet. Deze innovatieve zorg moet niet gestopt worden, maar omarmd. Dat kan door dit regulier, zonder alle regels en protocollen, te financieren. Goede initiatieven met menselijke zorg, moeten gewoon de regel worden. Wanneer we met zorgbehoevenden, hun familie en zorgpersoneel de zorg in gaan richten dan wordt het vanzelf weer menselijk en op maat.