Over geloven en weten

Ivan Wolffers schrijft elke dag een gezond weetje, gebaseerd op onderzoeken met merkwaardige en soms ongelofelijke uitkomsten. Door de weetjes van Wolffers leer je van alles over bijvoorbeeld verschillende ziektes, medicijngebruik en gezond afvallen, maar ook over de vaak komische verschillen tussen mannen en vrouwen.

Er zijn zo’n 2200 onderzoeken naar het placebo effect. Je denkt dat iets een gunstig effect zal hebben en dan voel je je ook beter. De positieve instelling maakt bijvoorbeeld dat geneesmiddelen beter werken. Het placebo effect blijkt veel groter te zijn dan veel mensen vermoeden. Het is de kracht van de menselijke geest.

Maar wat weten we over het tegenovergestelde? We noemen dat het nocebo effect. Je denkt dat het slecht zal gaan en dan word je ook zieker. Voodoo zal ik maar zeggen. Er zijn maar verdraaid weinig onderzoeken bekend, maar in het Duitse artsenblad Deutsches Arzteblatt International is daarover nu een overzicht van bestaande artikelen te vinden.

Uit dat onderzoek blijkt dat als artsen bijvoorbeeld veel nadruk leggen op bijwerkingen van geneesmiddelen, hun patiënten die ook meer zullen ervaren. Het lijkt wel of veel artsen dat intuïtief al wisten, want die vertellen er liever maar niet teveel over.

Hoe dan ook, de auteurs van het artikel concluderen dat personeel in de gezondheidszorg het nocebo effect kan bevorderen door het negatieve te benadrukken (u verkeert in een zeer riskante situatie), onzekerheid (ik weet niet zeker of dit middel u zal helpen), nadruk te leggen op pijn of misselijkheid (als u pijn mocht krijgen moet u meteen waarschuwen) of door de klachten overdreven te bagatelliseren.

Maar jeetje, we hebben nu eindelijk een zorg waarin je als patiënt serieus wordt genomen, waarin je behoorlijk voorgelicht wordt en als een arts een placebo medicijn voorschrijft moet hij dat zelfs aan je vertellen. “Beste mijnheer ik ga u nu iets voorschrijven dat niet werkt, maar het kan u best helpen.” Dat is nu eenmaal de regel in de wetenschappelijke geneeskunde. Het is op wat we echt weten gebaseerd. Genezers die werken met een methode die gebaseerd is op wat ze geloven dat goed is hebben het wat dat betreft een stuk gemakkelijker.

Het weetje van zaterdag nog eens nalezen: Het voodoo effect van de angst om te dik te zijn

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter