Nieuwe woorden leren is net zo leuk als gokken

Soms kom ik onderzoek tegen waar ik echt blij van word. Onderzoek bijvoorbeeld waarbij de onderzoekers slimme manieren bedacht hebben om ergens achter te komen. Ook onderzoek dat over onderwerpen gaat waar we veel vragen over hebben maar waar weinig aandacht voor is kan me opvrolijken. Bijvoorbeeld het onderzoek waaruit blijkt dat mensen blij worden van het leren van nieuwe woorden. Voor een schrijver is er niets leukers om te lezen. Er is dus nog reden om door te gaan met schrijven, ondanks dat de boekenwereld rondom ons aan het instorten is en er dus uitsluitend nog op schermen geprojecteerde krantenkoppen en in andere talen toegezongen liedjes bij ons binnenkomen om aan die woordvreugde bij te dragen.

Het onderzoek was wat methode betreft trouwens niet zo spannend. Sinds de MRI machine bestaat lijkt het of we van de hersenen een doorzonwoning hebben gemaakt, waar we als we door de ramen kijken binnen alles kunnen zien wat de bewoner eigenlijk geheim wil houden. De onderzoekers maakten een MRI (vastleggen van de specifieke zenuwdelen tijdens experimenten om te zien welke verbindingen er worden gelegd) terwijl de 36 deelnemers aan dit onderzoek spelletjes deden. Gekeken werd wat er in de hersenen gebeurt in twee verschillende situaties.

Gokspelletje In het eerste experiment zagen de deelnemers zinnen op het scherm zoals: “´s Zondags gaat oma naar de jedin.” En, “De man werd begraven op de jedin.” Zo leerden ze het onzinwoord ‘jedin’. Jullie zijn slim en hebben het ook al geleerd. Het is dus niet ‘het openbare toilet’ en ook niet ‘het Ajax stadion’, maar ik zal je niet vervelen met het voor de handliggende antwoord.

Vervolgens namen de proefpersonen deel aan een standaard gokspelletje om geld. De onderzoekers ontdekten dat het centrum waar woorden geleerd worden – dat in de hersenschors zit en relatief nieuw in de ontwikkeling van apensoorten is – in verband staat met een heel oud deel van de hersenen, het beloningscentrum voor gedrag dat gunstig is voor het overleven. Dat hersendeel hadden in de evolutionaire ontwikkeling bij wijze van spreken de hagedissen al. Van gokken was de functie al bekend.

Dopamine In de evolutionaire ontwikkeling wist het zenuwstelsel nog niet wat te doen bij het nemen van beslissingen. Dat moesten levende organismen leren en als het goed uitpakte ook vastleggen in het reactiemechanisme via beloning door een stofje dat dan vrij komt, dopamine. Dus als je iets doet en het levert een goed gevoel op dan doe je het opnieuw en opnieuw. Gokken kan geld opleveren en dus doe je het weer. Zoet eten geeft energiestoffen en je doet het daarom weer. Nieuwe woorden leren levert je de mogelijkheid te communiceren op en daarom word je er ook voor beloond.

In de evolutie is die honger naar nieuwe woorden dus waarschijnlijk gunstig geweest omdat het zoveel mogelijkheden bood. Zeker als je in groepen leeft. Woorden om je uit te drukken, zelfs de subtielste veranderingen die voor je belangrijk kunnen zijn. Woorden die je helpen te begrijpen wat er in anderen omgaat omdat het zinvol kan zijn te weten in verband met mogelijke bedreigingen. Woorden om te verleiden, woorden om te intimideren, woorden om te misleiden. Woorden om samen te praten over de dromen die we waar willen maken, de gebouwen die we willen bouwen, de ondergrondse treinen die we willen aanleggen, de vliegmachines die we willen laten vliegen. En ook de woorden om elke dag een stukje te schrijven waar mensen zich dan over verbazen, aan ergeren, weer op reageren.

Oh ja, voor de mensen die moeite hebben met het woord ‘jedin’, blijf gewoon begraafplaats zeggen.

Het laatste boek van Ivan Wolffers is ‘Als de tijd voor altijd stil zou staan ‘

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht