Kuddegedrag

Hoe graag we het ook anders zouden willen zien, wij mensen zijn groepsdieren en om in de groep te kunnen functioneren passen we onze mening aan die van de andere groepsleden aan. Het gaat daarbij om grote dingen, maar ook om heel triviale. Zo kan je mening over Europa of over de rechten van asielzoekers, als je in een omgeving verkeert waarin de mensen er anders over denken, zich heel gemakkelijk aanpassen.

Wat je eerst erg vindt ga je dan zo maar normaal vinden. Slappe zak die je bent. Maar je blijkt er ook nog eens niets aan te kunnen doen.

Het werkt ook zo als mannen vrouwen beoordelen op hun uiterlijk. De vraag is of het een tijdelijke effect of een blijvend effect is. Chinese onderzoekers ontdekten dat het effect drie dagen aanhoudt, maar op de langere termijn geen stand houdt. Hoe werkt dat en waarom?

Voor het onderzoek moesten 100 studenten 280 digitale foto’s van jonge vrouwen beoordelen. Tienen, ruim voldoende, zesjes, een vier? Vervolgens kregen de deelnemers aan het onderzoek te zien hoe de anderen de dames gescoord hadden. Na 1 dag, na 3 dagen, na een week en na drie maanden werd exact dezelfde test uitgevoerd. Na 1 en 3 dagen bleken de meningen zich flink aan de groepsnorm te hebben aangepast. De ene juffrouw had een wat hoger cijfer gekregen en de andere een lager. Als je de enige was die iemand een tien had gegeven, dan kwam je daar later op terug. Na zeven dagen was dat effect echter weer verdwenen en bij drie maanden was niet meer te zien dat de deelnemers aan het onderzoek zich ooit aan de groep hadden aangepast.

De onderzoekers zeggen dat het een echte verandering van mening is en dat het niet om een ‘laboratoriumeffect’ gaat, maar ze weten niet waarom dat effect maar een dag of drie aanhoudt. Ik heb wel een vermoeden, maar ik ben geen onderzoeker.

Dat aanpassen van je mening om in een groep te kunnen blijven functioneren en geen buitenstaander te worden is goed voor je eigen positie in de groep en dus je welzijn. Maar als deze vaardigheid van je hersenen log en zwaar zou zijn, dan zou je als je van groep verandert er juist last van hebben. In een nieuwe groep zal je mening zich weer snel aan moeten passen. Het is natuurlijk wel weer zo dat de meeste mensen in één groep blijven hangen. Pas bij verhuizing, schoolverandering, gaan studeren en allerlei andere momenten waar de groep echt verandert helpt dit gereedschap en dan moet het gereedschap van je hersenen wel snel reageren.

Ik heb nog wel een vraagje: studenten? Passen die zich sneller aan dan bijvoorbeeld andere mensen? En geldt die drie dagen grens voor alle studenten over de hele wereld, voor Chinese en voor Finse? Hoe dan ook, het is altijd leuk te zien dat we ons zo gemakkelijk aan de groep aanpassen, maar ik ben ook wel blij dat het meisje dat je op maandag een tien gaf die tien op vrijdag nog steeds krijgt – of moet ik schrijven weer krijgt.

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht