Kerstcrisis zet Nederlandse democratie onder druk

Maakte ik mij eerst zorgen om het ondemocratisch gehalte van de uitspraken van Geert Wilders, inmiddels heeft het huidige kabinet van keurige mannen en vrouwen de volledige prioriteit. Donderdagnacht werd tijdens het debat tussen de coalitie, gedoogpartners en overige oppositiepartijen pijnlijk duidelijk hoe de bewindspersonen naar de samenleving kijken: u bent belangrijk, maar nu even niet.

Democratie? Het wordt nog vreemder wanneer VVD-Kamerlid Zijlstra zegt dat hij de positie van de Eerste Kamer respecteert en op geen enkele wijze een toezegging voor akkoord vraagt aan de senatoren van de PvdA. Een zeer aparte uitspraak waar de NOS donderdagnacht niet verder over doorvroeg. Want de kern van de hele Kerstcrisis is nu juist dat de VVD er in directe of indirecte zin vanuit ging dat er een akkoord was gesloten met de ‘dissidenten’.

Vandaar de verbazing bij de bewindspersonen toen bleek dat de senatoren zich beriepen op hun staatsrechtelijke positie. Doordat het kabinet Rutte II nu via een sluiproute het oordeel van de Eerste Kamer naast zich neer wil leggen, heeft de regering de functie van de senaat gewijzigd. Want de Eerste Kamer is in het leven geroepen om wetsvoorstellen van de Tweede Kamer te controleren en goed te keuren, maar wat er nu gebeurt is dat een eventueel afkeuren van de Zorgwet door de senaat wordt gezien als signaal: maar niet bindend, want via een andere route wordt het dan alsnog doorgedrukt. En die route heet ‘artikel 126 van de Zorgverzekeringswet ‘. Dat artikel stelt:

Voor de uitvoering van deze wet kunnen bij algemene maatregel van bestuur nadere regels worden gesteld.

De grote vraag waar staatsrechtgeleerden zich nu over moeten buigen is of er nog überhaupt sprake is van een democratie wanneer een regering op basis van algemeenheden, losse flodders, kan overgaan tot uitschakeling van een stelsel van volksvertegenwoordigers, zonder daarmee van een democratie te vervallen in een despotie.

Hoogleraar Staatsrecht Wim Voermans gaf via Twitter alvast een aftrap voor het te voeren debat:

Staatsrechtelijk mag dit niet: U-bocht. Wettelijke bepaling hier niet voor bedoeld.

Europa, bevriende lidstaten, vooraanstaande opiniemakers en zeker politici van de coalitiepartijen; iedereen zou zich hiertegen moeten uitspreken. Want wat er donderdagnacht gebeurd is, gaat – hoe moeilijk ook voor te stellen – boven het belang van de Zorgwet. Het draait om de vraag of de stem van u en mij nog iets voorstelt in Nederland.