Het gemis van het grote gebaar

Wanneer leerlingen met een tekening beginnen, verliezen ze zichzelf vaak in het uitwerken van de kleinste details. Dit terwijl het juist handiger is om bijvoorbeeld een landschap eerst op een globale manier in zijn geheel op papier te zetten en niet te beginnen met het tekenen van de kleine blaadjes aan een boom. Met als gevolg dat ik mezelf dagelijks diverse keren hoor zeggen dat ze moeten denken aan ‘het grote gebaar’. Werken van groot naar klein dus. Het is ze vergeven. Ze komen immers naar school om iets te leren. En dat is nog altijd een van de hoofdzaken van goed onderwijs.

Dat elk kind in ons land het onderwijs krijgt waar het recht op heeft, is echter niet meer vanzelfsprekend. Het onderwijs, dienend als fundament van onze samenleving, is namelijk al enige tijd onderhevig aan politieke betonrot. Wanneer dit euvel op tijd wordt aangepakt, is er niets aan de hand. Maar wanneer het wordt verwaarloosd zal dit fundament broos worden en kan het metaforische gebouw binnen afzienbare tijd instorten.

Het fundament van ons onderwijs is reeds geruime tijd wankel en broos. Er is sprake van een lerarentekort. Al jaren sluimert dit probleem en wordt het zoeken naar oplossingen vooruitgeschoven of doorgestreept op de politieke agenda. Waarom? Het heeft simpelweg geen prioriteit. En er is zogenaamd geen geld. De daadwerkelijke reden wordt echter niet uitgesproken. De case is namelijk te gecompliceerd geworden. De beschikbare miljarden worden al jarenlang zonder blikken of blozen uitgegeven aan kapitaalvernietigende projecten die ons land internationaal aanzien zouden moeten geven, zodat we als klein landje mogen blijven meedoen met de grootmachten om ons heen.

Dit geldt ook voor het onderwijs. Al geruime tijd scoren we verrassend goed op de mondiale ranglijsten wat betreft het aanbieden van deugdelijk onderwijs. Daar mogen we best trots op zijn. Dit succes heeft echter weinig te maken met de steun van de regering, maar meer met het verantwoordelijkheidsgevoel en de inzet van elke andere betrokkene hierin. De geïnitieerde stakingsacties zijn een gevolg van het jarenlang negeren van alle noodkreten die te maken hebben met het mogen en kunnen verzorgen van goed onderwijs. Alle ‘investeringen’ tot nu toe gingen tot voor kort naar relatief kleine vernieuwingen die zogenaamd moesten gaan zorgen voor oplossingen. Het was helaas weggegooid geld en tevens juist de inzet van verkapte bezuinigingen.

Zo werd er enkele jaren geleden bijvoorbeeld ingezet op passend onderwijs. Alle kinderen, met en zonder zorgbehoefte, gingen weer samen naar school. Hierdoor zou het speciaal onderwijs ontlast gaan worden. Het tegenovergestelde gebeurde: de klassen werden mede hierdoor veel te groot en het speciaal onderwijs kan momenteel de aanvraag van de vele zorgleerlingen niet aan. Verder werd geld uitgetrokken voor onder andere het invoeren van een rekentoets en laagdrempelige en werkdrukverhogende toekomstprojecten als #onderwijs2032 en het huidige Curriculum.nu: allen een faliekante mislukking en een goedkope belediging voor het onderwijzend personeel.

Daadwerkelijke oplossingen die het onderwijs en zijn imago zouden kunnen redden werden vervolgens genegeerd. Kleinere klassen, meer autonomie, minder lesuren, meer voorbereidingstijd en een uitbreiding van het speciale onderwijs zouden bijvoorbeeld kunnen leiden tot een verminderde werkdruk, iets wat vervolgens weer zijn weerslag zal hebben op het aantrekkelijker maken van het uitstervende beroep. Laten we hopen dat, ondanks de huidige toezegging van 460 miljoen euro, eindelijk het inzicht komt dat je de onderwijstoekomst niet kan redden met het initiëren van ondoordachte en onnodige futiliteiten en een enkele zak met geld. Het wachten is nu dan ook op begrip en daadkracht, als inzet van het fundamentele ‘grote gebaar’ vanuit Den Haag.