Het beginsel van Halbe Zijlstra

De studenten hebben het Malieveld verlaten. De hoogleraren zijn ongetwijfeld al een stuk dichter bij huis, want ze moeten die kostbare toga van hen veilig ophangen. Als je geen handige partner of schoonmoeder hebt, ben je aan zo’n gewaad al gauw dik duizend euro kwijt. Daar moet een mens zuinig op wezen.

Het was mooi. Het is voorbij. “Dank je wel”, riep de voorzitter van de LSVB die duidelijk genoot van de interactie tussen hem en het duizendkoppig gehoor. En dat zal snel verklinken.

Hopelijk zal dat niet zo snel gebeuren met de woorden van Halbe Zijlstra. Het gaat daarbij niet om zijn angstzaaierij rond een onbeheersbare staatsschuld. Het gaat om de principiële uitspraken die hij deed over wie in Nederland hoeveel voor studie moet betalen en die hadden met bezuinigingen niets te maken. Op donderdagavond verklaarde Zijlstra bij Pauw en Witteman dat de overheid best mee mocht betalen aan één studie, maar niet aan twee, want die twee studies leverden de afgestudeerde zo’n sollicitatievoordeel op, dat hij de kosten zelf diende te dragen.

Hieruit komt een maatschappijmodel naar voren, waarin het winstbejag van het individu de maat is van alle dingen. Zijlstra streeft geen maatschappij van zo hoog mogelijk opgeleide burgers na omdat we anders welvaart in moeten leveren in een wereld die alleen veel wil betalen over hooggekwalificeerde diensten en geavanceerde producten. Zijlstra ziet kennis evenmin als een immaterieel goed dat nodig is voor het behouden van een bepaald niveau van beschaving. Hij brengt dat terug tot een investering die zijn geld moet opbrengen.

Was het anders, dan zou hij studenten die te lang over één enkele studie doen, met een boete willen prikkelen om er een tandje bij te zetten. Maar dat is niet het geval: hij treft juist de bollebozen en de studiestapelaars die beseffen dat je in onze zo snel veranderende maatschappij met een eenzijdige nadruk op één vak niet zo’n relevante bijdrage kunt leveren aan de samenleving. In zijn beperkte denken zijn zulke mensen kostenposten. Niet meer.