Geen plek in opvang: eigen daklozen eerst

Met een mooi woord heet het ‘regiobinding’. Eigen daklozen eerst. Omdat veel gemeente en opvanginstellingen dat principe streng hanteren kloppen daklozen die van elders komen vaak tevergeefs aan voor hulp. Dat blijkt uit een onderzoek van het Trimbos-instituut waarbij (ex-)daklozen zich als ‘mystery guest’ aanmeldden bij de opvang.

Volgens de wet moeten dakloze mensen altijd overal in Nederland kunnen worden opgevangen. Veel gemeenten hanteren echter regiobinding als criterium om in aanmerking te komen voor maatschapppelijke opvang. In de helft van de gemeenten moet een dakloze moet minstens twee jaar ingeschreven staan in een gemeente om terecht te kunnen in de opvang. Wie dus een zwervend bestaan leidt, komt overal voor een dichte deur te staan.

Gemeenten schetsen zelf een tamelijk rooskleurig beeld van hun gedrag. Zeven op de tien zegt daklozen van buiten wel degelijk op te vangen. Maar de (ex-)daklozen die zich in opdracht van het Trimbos-instituut aanmeldden hadden andere ervaringen. Ze klopten 51 keer aan bij een opvanginstelling en deden zich dan voor als een dakloze van elders. Maar liefst 37 keer kregen ze te horen dat er geen plek was, met als enige argument dat ze uit een andere regio kwamen. Tien keer konden ze één tot drie nachten blijven slapen en maar vier keer werd uitgebreidere opvang aangeboden.

Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS naar aanleiding van klachten van daklozen die van stad naar stad werden gestuurd en overal werden geweigerd. Staatssecretaris Martin van Rijn heeft aan de verantwoordelijke wethouders laten weten dat hij verwacht dat ze het rapport ter harte nemen en zich inzetten voor verbeteringen. Dat zou onder meer kunnen door beter met elkaar te overleggen.

Van Rijn beantwoordde ook vragen van het SP-Kamerlid Nine Kooiman. Daaruit blijkt dat dakloze gezinnen vaak opvang wordt geweigerd omdat er geen plek in het opvangcentrum is. Het gaat bijvoorbeeld om gezinnen die door huurschuld hun huis zijn uitgezet – een groep die door de crisis in omvang toeneemt. Van Rijn:

‘In de 23 centrumgemeenten die hier zicht op hebben, werden in 2012 gemiddeld zes gezinnen per centrumgemeente geweigerd omdat er geen plek was.’

In Nederland zijn voor de opvang van daklozen 39 zogenoemde centrumgemeenten. In 2010 liet het Vara-programma De Ombudsman ook al zien dat dakloze gezinnen regelmatig geweigerd werden in de opvang, onder meer omdat veel instellingen helemaal niet zijn ingesteld op de opvang van gezinnen. In antwoord op kamervragen van Ciska Joldersma liet minister Ab Klink toen ook al weten dat regiobinding niet gebruikt mag worden om daklozen te weigeren.

De Volkskrant: Steden weren daklozen van elders en dat is in strijd met de wet

cc-foto: Roel Wijnants