Erdogan had een geslaagde 1 mei

Er zijn ontwikkelingen in Turkije die zich eenvoudig laten voorspellen. Er was geen helderziende voor nodig om te voorzien dat het op 1 mei onrustig zou worden in Istanbul. Alles wees in die richting.

Een paar weken geleden werd het Taksimplein in Istanboel al tot verboden zone verklaard op 1 mei. Er mocht in Istanboel gedemonstreerd worden, maar dan alleen in Yenikapi, waar een speciaal terrein is aangelegd voor massale bijeenkomsten. Die locatie heeft net zo veel ambiance en historie als het lege interieur van een nieuwe koelkast. De aanhang van Gerechtigheid- en Ontwikkelingspartij (AKP) kan het daar gezellig vinden wanneer Erdogan er acte de présence geeft, maar vakbonden en linkse organisaties vinden het er niets. Voor hen is Taksim de historisch bepaalde plaats op 1 mei. De afgelopen week hingen in Istanboel dan ook posters die opriepen om die dag toch vooral naar Taksim te komen.

Vroeg in de ochtend van 1 mei werden Taksim en de aangrenzende wijken hermetisch afgesloten. De bijna 20.000 politieagenten konden echter niet de hele stad afsluiten, waardoor de onvermijdelijke confrontaties opgeschoven naar wijken als Sisli en Besiktas. Ook werd er gevochten in Okmeydani, waar Berkin Elvan woonde, de tiener die verleden jaar bij de onderdrukking van het Geziparkprotest de doodstraf kreeg toebedeeld door de oproerpolitie.

Het ging zoals verwacht. Er werden arrestaties verricht en er vielen gewonden, maar gelukkig geen doden (althans, niet op het moment van schrijven). Ook was uiteraard weer traangas. De doorgewinterde Turkse demonstrant heeft daar weinig last van, want die gaat de straat niet meer op zonder gasmasker. De bewoners van de wijken waar demonstranten en politie elkaar troffen hielden het echter niet meer uit in hun woningen toen het venijnige spul daar binnendrong. De beelden van doodsbange kinderen waren hartverscheurend.

Het had anders kunnen lopen. In 2010, 2011 en 2012 mocht op 1 mei wel op Taksim worden gedemonstreerd. Toen hield de politie zich op de achtergrond en bleef geweld als gevolg uit. Zo had het dit jaar weer kunnen gaan, maar daar heeft Erdogan natuurlijk niets aan.

Nu kan hij de komende weken fijn weer atheïsten beschuldigen van de rellen. Dat die er nauwelijks zijn in Turkije doet er niet toe. Tekeergaan tegen atheïsme doet het nu eenmaal goed bij zijn conservatief religieuze stemmers op het doelbewust achterlijk gehouden platteland. Erdogan weet dat dergelijke retoriek tot meer polarisering tussen de bevolkingsgroepen leidt en daar is hij zoals bekend zeer bij gebaat.

Vandaar het samenscholingsverbod op Taksim, want hij kon op zijn vingers natellen hoe daarop gereageerd zou worden. De demonstranten gaven Erdogan dan ook weer precies waar hij op uit is. Daarmee kan deze 1 mei zeer geslaagd voor hem genoemd worden.

Het is voor de tegenstanders van Erdogan om wanhopig van te worden. Alles wat tegen hem wordt ondernomen werkt in zijn voordeel. Zijn primaire vijand, imam Fethullah Gülen, heeft dat de laatste maanden ervaren, nadat onthullingen over corruptie binnen AKP-kringen niet het gewenste resultaat opleverden. Nu is het de beurt aan vakbonden en linkse organisaties om in te zien dat ze met open ogen in Erdogans val zijn gestapt. Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen, 2012).   Volg Peter Edel ook op Twitter.