De oorzaak van discriminatie

Discriminatie? We kunnen het veroorzaken zonder dat we de bedoeling hebben dat te doen. In onze onschuld doen we dingen met verstrekkende gevolgen en we hebben het zelfs helemaal niet door.

In een overzicht van wetenschappelijke artikelen naar discriminatie stellen Tony Greenwald en Thomas Pettigrew dat discriminatie niet veroorzaakt wordt door vijandigheid ten opzichte van buitenstaanders, maar door vriendjespolitiek , het old men’s network , door het hemd dat nader is dan de rok.

Het artikel gaat over de wetenschappelijke literatuur over discriminatie van de afgelopen vijftig jaar en laat zien dat het vaker met verkeerd helpen te maken had dan met gemene streken. Tegelijkertijd echter bleven veel onderzoekers discriminatie definiëren als iets dat gebaseerd is op een negatieve houding ten opzichte van anderen.

Het is te gemakkelijk om uitsluitend de politici die Marokkanen stereotyperen en het land uit willen sturen de schuld te geven van discriminatie. Het is te simpel om homohaters die iemand in elkaar slaan als oorzaak van discriminatie te beschouwen. Dergelijke mensen demonstreren waar discriminatie uiteindelijk toe leidt.

Goed uitgevoerde onderzoeken laten echter zien wat er in werkelijkheid gebeurt. De zoon van een vriend krijgt de baan, de vrouw van een collega krijgt een hoger salaris. Het gaat niet om het benadelen van iemand, maar op het bevoordelen van iemand van de ‘ingroep’. Antropologen beschreven dat al: de wereld draait op vrienden van vrienden. En tijdens de meeste opleidingen krijg je al in jaar één te horen dat je moet netwerken. Zorg dat je bij de ingroep komt te horen.

We weten natuurlijk verdraaid goed wie de kleinste kans hebben bij die ingroep te gaan horen. Ach, de meisjes als ze hun hoofddoek thuis laten en lief glimlachen, die worden door de ingroep hartelijk binnengehaald. Maar degenen met hun hormonen, die naar een identiteit zoeken die ze gevoel voor zelfwaarde verschaft in een wereld die vijandig lijkt te zijn ten opzichte van hen? Passen die ook zo gemakkelijk in de ‘ingroep’?

Vijandigheid tussen concurrerende groepen in de samenleving, zo stellen de schrijvers van het artikel, is een gegeven. Zo werkt dat nu eenmaal. Om te zorgen dat discriminatie niet knaagt aan de wortels van je samenleving en verstoring van de stabiliteit, moet je je niet richten op de vijandigheid ten opzichte van anderen, maar op de subtiele mechanismen van favoritisme bij de ingroep. Het komt er eigenlijk dus op neer dat we het gelijkheidsprincipe van de samenleving echt eens serieus nemen.

Een prachtige demonstratie dat het echt zo werkt – in elk geval bij apen – beschrijft Frans de Waal in zijn TED-lezing. Apen zijn tevreden als ze allebei komkommer te eten krijgen. Maar wat gebeurt er als we verschil gaan maken? Je mag toch hopen dat mensen dat ook op kunnen lossen.

 

 

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht