De nieuwe oppositieleider

De twee grootste partijen gaan samen een regering vormen en in de Kamer blijft een handvol grut achter om daar oppositie tegen te voeren. Grut? Ja, elk van die partijen is minstens ruim de helft kleiner dan de Grote Twee. Dus lijkt het raadzaam als de oppositiepartijen gezamenlijk optrekken. Bij elkaar hebben ze 71 zetels, dat is misschien geen vuist maar wel beter dan een piepstemmetje in de kansloze strijd tegen de 79 zetels van de coalitie.

Dus is de vraag: Wie wordt de nieuwe oppositieleider? Normaal gesproken is dat de leider van de grootste partij die niet deelneemt aan de coalitie. Dat zijn er dit keer twee: Wilders en Roemer.

Wilders Geert Wilders zette zichzelf meteen na de verkiezingen al neer als de echte oppositieleider maar dat is – zoals wel vaker bij dit enig lid van de PVV – meer een staaltje wensdenken. Het idee van een leider is immers dat er ook volgelingen zijn. Anders is iedereen een leider. De volgelingen van de PVV-leider zijn er weliswaar in het land maar in de Kamer zullen maar weinig andere partijen bereid zijn zich achter Wilders te scharen. Tenminste, tot nu toe. In de campagne zagen we een andere Wilders dan we gewend zijn. Hij lachte en maakte scherpe grappen zonder de ander meteen te kleineren. Hij toomde zijn minachting voor andersdenkenden in. Dat kan ruimte scheppen

Wilders staat op een keerpunt, blijft hij een Nederlandse versie van Filip Dewinter die vooral tekeer gaat tegen islam en buitenlanders of wordt hij een Bart De Wever die slim de nationalistische kaart speelt. Dat laatste spreekt veel meer Nederlanders aan, zeker in een tijd waarin de scepsis over Europa groeit. Dan moet de man die persconferenties geeft via Twitter wel over z’n media-aversie heenstappen en aanschuiven aan tafels die hij liever tot brandhout zou hakken.

Roemer Wilders’ medestander en dus directe concurrent op het gebied van Europa is Emiel Roemer. Er moet nog heel wat gebeuren wil die de rol van oppositieleider op zich kunnen nemen. Voorwaarde voor die positie is immers dat je een snel en alert debater bent, dat je de discussie naar je hand kunt zetten. Debat is helaas niet het sterkste punt van de aimabele Brabander. Roemer is de aardige man van Den Haag. Het is een kwaliteit die voor een oppositieleider niet essentieel is. Ik vraag me zelfs af of hij nog lang de SP-fractie zal blijven leiden. Hij ging de verkiezingen in vanuit een ideale startpositie en verbruide die vervolgens. De kans is niet groot dat de partij dat nog eens een keer gaat proberen.

Buma Twee zetels lager bungelt het CDA, de partij die zo gewend is te regeren dat ze de oppositie vreest zoals een gereformeerde de Playboy. Zal Buma, de man die zijn partij als een ware speleoloog naar een historisch dieptepunt voerde, het lukken om een krachtig tegengeluid te laten horen? Er kan alleen op moreel-ethisch beleid wat gescoord worden omdat de coalitie voor de rest inhoudelijk niet ver van de CDA-politiek zal staan. Wie het misschien beter kan is de nummer twee: Mona Keijzer, mediageniek en volks. Dat laatste is belangrijk omdat het kabinet vooral populair is onder hoogopgeleiden. Maar gaat Buma haar die ruimte gunnen?

Pechtold Het probleem van oppositie tegen het eigen gelijk duikt ook op bij Alexander Pechtold. Het nieuwe kabinet wordt immers een D66-kabinet zonder D66. Je kunt dan nog wel pleiten voor zaken als het invoeren van het Europees als voertaal in Nederland, de rest van de oppositie ga je daar niet in mee krijgen. Ik bedoel: Marianne Thieme trapt nog liever wat kuikens dood dan dat ze zich verder uitlevert aan Europa.

Bovendien is de vraag of Pechtold aanblijft. P&W-redacteur Peter Kee vertelde woensdagochtend in het politieke panel van De Gids FM dat het gerucht rondzingt dat de D66-leider toe is aan iets anders. Een opvolger is nog niet in beeld maar hopelijk geeft die de rest van de fractie wat meer ruimte dan de nogal wethouder Hekking-achtige Pechtold.

Wie? Dan is er nog Bram van Ojik. Wie? Ja die. De nieuwe leider van GroenLinks. In een vileine column schreef NOS-redacteur Dominique van der Heyde dat Van Ojik zichzelf ziet als de nieuwe Paul Rosenmöller. Op zich past zo’n ambitie natuurlijk goed bij een partij van dromers. Vooralsnog moet Van Ojik alle zeilen bijzetten om te voorkomen dat zijn partij verdwijnt in de draaikolk die ze zelf gaande houdt.

Blijft er een man over: Diederik Samsom. Ja, zijn partij maakt deel uit van de coalitie maar hij gaat zelf bewust niet in het kabinet zitten, heeft hij gezegd. Hij doet wat Bolkestein met veel succes onder Paars deed: in de Kamer de ideologische lijn bewaken en de coalitie bekritiseren terwijl je en passant de oppositie kort houdt. Als Samsom het ‘gedreven maar schappelijk’-imago weet vast te houden dat hij deze zomer opbouwde kan hem dat wel eens lukken. Voor de coalitie en de partij zal het goed werken maar wat een gebrek aan duidelijke oppositie met een land kan doen weten we sinds Paars II.

Volg Francisco van Jole ook op Twitter