Cybercouture: Twitteren met je trui

Het Beste Idee van 2013 is een bundel waarin 150 wetenschappers, journalisten, schrijvers, filosofen en kunstenaars vertellen wat zij het beste idee vinden dat ze het afgelopen jaar hebben gehoord, gelezen of bedacht. Joop publiceert de komende dagen een selectie van die bijdragen. Dit keer: Anneke Smelik

Zou het niet geweldig zijn als je stroom kan opwekken met je colbertje? Je mobiel kan opladen in de achterzak van je spijkerbroek? Of kan twitteren met je trui? 

Draagbare technologie is de nieuwe mode. Modeontwerpers en wetenschappers verwerken elektronica, vitaminen, microprocessoren, zonnepanelen, led’s, of interactieve interfaces in kleding. De toepassing van zulke ‘slimme materialen’ in modeontwerp staat aan de basis van wat ik ‘cybercouture’ noem. Dat klinkt misschien als toekomstmuziek, maar in Nederland wordt hier al volop mee geëxperimenteerd.

Kunstenaars en ontwerpers, zoals Pauline van Dongen, Iris van Herpen, Bart Hess, Daan Roosegaarde, Marina Toeters en Anouk Wipprecht, vormen de avant-garde in het internationale veld van de cybercouture. Toch zien we de cybercouture nog niet terug in de mode op straat. Wearables (zoals draagbare technologie in vaktermen heet) komen zelden verder dan het laboratorium of de catwalk en blijven te veel hangen in de sfeer van gadgets en gimmicks. 

Daarom zijn we aan de Radboud Universiteit Nijmegen, samen met de Technische Universiteit Eindhoven en de modeacademie ArtEZ in Arnhem, een interdisciplinair onderzoeksproject gestart, ‘Crafting Wearables’, waarin mode, technologie, industrie en wetenschappelijk onderzoek samenwerken. We willen wearables ontwerpen die duurzaam, modieus en commercieel haalbaar zijn. Een ‘nerdy’ outfit mag dan wel een technologisch hoogstandje zijn, maar het moet je ook goed staan en lekker zitten. En het moet iets toevoegen aan de volle klerenkast en de vele technologische apparaten die je al hebt. Zou het niet ideaal zijn als mijn favoriete spijkerjasje op festivals tegelijkertijd als telefoonoplader dient of als mijn trui warmte afgeeft wanneer het aan het eind van de dag frisser wordt?

In cybercouture versmelten het lichaam, de kleding en de technologie. Die intense en intieme verbondenheid tussen mens en technologie doet iets met onze identiteit. Daarom roept cybercouture ook filosofische vragen op: word ik me door het T-shirt dat mijn bloeddruk in de gaten houdt niet ineens veel bewuster van mijn lichaam? Wat doet het met mijn vriendschappen als mijn jurk mijn emoties weerspiegelt zonder dat ik deze hoef uit te spreken? Wearables creëren een weefsel van complexe en mobiele relaties tussen de mens en haar lichaam, technologie en samenleving. Zo helpt cybercouture om die relaties te verdiepen, te veranderen en tegelijkertijd kritisch te bevragen.

Prof. dr. Anneke Smelik is hoogleraar Visuele Cultuur aan de Radboud Universiteit van Nijmegen. Zij publiceert over identiteit, lichaam en technologie in beeldcultuur. Haar meest recente boek in het Nederlands is getiteld Ik, cyborg. De mens-machine in populaire cultuur. Zij leidt een interdisciplinair onderzoek naar mode: “Crafting Wearables; Fashionable Technology”, gesubsidieerd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. www.annekesmelik.nl