Hoe voorkomen we straatintimidatie?

Vrouwen krijgen op regelmatige basis te maken met een vorm van straatintimidatie, wat tot gevolg heeft dat zij zich niet meer veilig voelen op straat. Hoe lossen we dat probleem op?

Een week geleden loopt Julia in de nacht vanaf haar werk naar huis, het is dan al laat. Ze vertelt erover in Boos: 'Op een brug zag ik op een gegeven moment een auto die langzaam aan het rijden was.' Dat geeft haar een beangstigend gevoel. 'Hij stopte al twee keer naast me. Toen deed hij al iets, maar ik probeerde het te negeren.' Ze besluit gewoon door te lopen. Maar op de hoek vlak bij haar huis stopt de auto opnieuw. 'Hij begon te fluiten en dingen te roepen. Toen dacht ik: ik ben er klaar mee, ik word hier boos van. Want het gebeurt zo vaak. Dat was het moment dat ik 112 erbij wilde halen, maar bedacht: ik kan dit net zo goed gaan filmen.'

In het filmpje is te zien dat de man naast Julia rijdt en haar vraagt naast hem in de auto te komen zitten. Wanneer Julia 'nee' zegt en hem meerdere keren vraagt om door te rijden, vraagt hij of ze wel zou willen als hij haar ervoor zou betalen. 'Nee zeker niet. Ik ben geen prostituee', antwoordt Julia.

Tussen de vierenzeventig en vierentachtig procent van de vrouwen zegt weleens te maken te krijgen met straatintimidatie, zo blijkt uit onderzoek van de gemeenten Amsterdam en Rotterdam. Onder straatintimidatie verstaan we ‘een ongewenste fysieke, verbale of non-verbale toenadering die plaatsvindt in de openbare ruimte’. Het kan gaan om naroepen, sissen, nafluiten, achternalopen en betasten. Een groot deel van de vrouwen past daarop haar gedrag aan. Denk aan: het vermijden van oogcontact; Sairoong (jonge vrouw die te maken kreeg met straatintimidatie): ‘Ik probeer heel stug geen oogcontact te maken. Omdat je denkt: hoe minder ik uitlok, hoe beter.’ Niet meer langs groepen lopen; Shania (jonge vrouw die te maken kreeg met straatintimidatie): ‘Door die gebeurtenissen heb ik wel vaker paniekaanvallen als ik in mijn eentje langs groepjes moet lopen. Dan zit ik helemaal te trillen. En weet ik al dat het fout gaat.’ Of andere kleding aantrekken; Madeleine (jonge vrouw die te maken kreeg met straatintimidatie): ‘Als ik ’s avonds naar huis fiets, dan draag ik altijd een hele oude joggingsbroek en trek ik een hoodie over mijn hoofd, zodat mensen niet zien dat ik lang haar heb, of er meisjesachtig uitzie.'

De angst voor straatintimidatie is niet enkel een angst voor het nafluiten of sissen. Het staat vaak voor een veel fundamentelere angst: de angst om verkracht, beroofd of zelfs vermoord te worden. Julia: ‘Ik voel me al heel onveilig op straat, ’s nachts. Soms zelfs overdag. Dat je altijd heel bewust bent van wat je aan hebt of hoe je loopt. Je voelt je onveilig, en op zo’n moment al helemaal. Dan ligt mijn vinger op de SOS-knop op je telefoon. (…) het gebeurt heel vaak, maar ik ben nu echt bang dat het echt een keer misgaat. Dat ik doodga of in het ziekenhuis beland.’

Een angst die bij mannen een stuk minder is. Want waar vierenvijftig procent van de jonge vrouwen zich in het algemeen weleens onveilig voelde, is dat bij de jonge mannen maar zesentwintig procent. Straatintimidatie komt overigens niet alleen voor bij vrouwen, maar ook bij andere minderheden of gemarginaliseerde groepen, zoals de LHBTQIA+-gemeenschap, mensen met een duidelijke religieuze uiting en mensen met een beperking.

Hoe lossen we dit probleem op?

Vaak wordt er pas nadien een oplossing gezocht voor het probleem, bijvoorbeeld door plegers van straatintimidatie een hoge straf op te leggen of door de verantwoordelijkheid bij de vrouw te leggen. Maar wat nou als we straatintimidatie bij de wortel - de opvoeding van onze mannen - aanpakken? Een goed idee, volgens Tim en de vrouwelijke volgers van Boos.

Onderzoek onder de vrouwelijke achterban van Boos wijst uit dat drieënnegentig procent van de vrouwen het fijn zou vinden als mannen elkaar aanspreken op dit gedrag. ‘Als je aan een onbekende vrouw durft te vragen hoe laat haar benen opengaan, durf je ook heus wel aan een onbekende man te vragen hoe laat hij zijn bek dichthoudt. Of aan je vader, neef of vriend. Dat durven jij en ik heus wel’, aldus Tim.

Vijfennegentig procent van de vrouwen zou graag willen dat mannen beter geleerd krijgen dat ze om grenzen moeten vragen en die moeten respecteren. Slechts vijf procent van de ondervraagde vrouwen wilde liever zelf nog eens geleerd krijgen hoe ze deze grenzen aan moet geven en ‘nee’ moet zeggen. Het is wel duidelijk: de bal ligt bij de mannen. En wel hierom, volgens Tim: ‘Als een man kwaad in de zin heeft, dan wint de vrouw het fysieke gevecht – en zo is het nou eenmaal – meestal niet. Wil de man de vrouw naroepen, dan kan dat. Wil hij haar aanraken tegen haar zin in, dan kan dat vaak ook. Hartstikke leuk dus, dat jij die opmerking als een compliment bedoelt, maar dikke kans dat de vrouw van het slechtste uit moet gaan om zichzelf te beschermen. En dus moeten we niet vrouwen leren om meer op te passen, thuis te blijven of zich anders te kleden, maar moeten mannen leren zich gewoon anders te gedragen. Ook zonder slechte bedoelingen kan je als een bedreiging worden ervaren

Hoe vraag je als man naar de grenzen van een vrouw?

Tijd voor een stoomcursus, vindt Tim. ‘Bij deze even een korte stoomcursus over hoe dat nou precies werkt. Let op.’

Tim: Hallo Marije, mag ik jou aanraken?

Marije: Liever niet.

Tim: Oké, ik respecteer dat.

‘Tada, dat was het’, aldus Tim. ‘Geen “ja”, is een "nee". Dus, vraag naar die “ja” voor je hem opeist. Krijg je een “nee”? Dan moet je wel heel doof of ontzettend verkeerd opgevoed zijn om daar toch “ja” in te horen. Ook als het gaat om naroepen op straat. En misschien is het voor jou wel anders als het om je zusje of je moeder gaat, maar pas je gedrag niet alleen aan voor hen, en doe dat voor elke vrouw. Los van wie zij is in relatie tot een andere man. Ook die vrouw op straat is een volwaardig mens en verdient een veilig gevoel.’

Heb jij zelf intimidatie ervaren? Je kunt met je verhaal terecht bij Slachtofferhulp.

Heb jij kortgeleden een ongewenste seksuele ervaring meegemaakt? Neem dan voor hulp contact op met Centrum Seksueel Geweld.