Dit verandert er voor zwangere vrouwen door de coronacrisis

De uitbraak van het coronavirus zorgt voor onzekere tijden. Extra vervelend is het voor vrouwen die zwanger zijn en moeten bevallen, zo’n 14.000 deze maand. Bevallen doe je het liefst in een stabiele situatie, waarbij je weet waar je aan toe bent. Maar door het coronavirus verandert er ook voor zwangere vrouwen het een en ander. Partners mogen niet meer mee naar de echo, kraamvisite wordt afgeraden en sommige ziekenhuizen zouden bevallingen indien mogelijk naar de thuisomgeving willen verplaatsen. 

Zwangere vrouwen in Nederland kregen van hun verloskundigenpraktijk onlangs een brief, opgesteld door verloskundigenorganisatie KNOV in afstemming met het RIVM, met informatie over wat er voor hen verandert. Zo mogen zij enkel nog alleen naar een echo komen, dus niet met hun partner of andere familieleden erbij. Ook worden niet-noodzakelijke consulten geschrapt of vervangen door een telefonisch consult. Kraambezoek door de verloskundige wordt ook teruggebracht tot een eenmalig bezoek, aangevuld met beeldbellen.

“Wij vinden het zelf heel vervelend om niet de zorg te geven die we gewend zijn te leveren”, vertelt verloskundige Carlijn Meuter uit Sint-Oedenrode. “Het is jammer dat partners niet mee kunnen op controle, want die zijn vaak ontzettend betrokken bij de zwangerschap. Maar alle voorzorgsmaatregelen die we nu nemen zijn landelijk bepaald. Alle verloskundigen houden zich daaraan. Bijna iedereen begrijpt het, maar je merkt wel de teleurstelling.”

Saskia (37 jaar) is 18 weken zwanger, woont in Brabant en krijgt over twee weken een echo in het ziekenhuis. “Het is een medische echo, dus die gaat gewoon door. En als ik alleen moet gaan, of een andere echo gaat een keer niet door, dan is dat zo. Ik ben daar vrij nuchter in.”

Verloskundige Meuter: “Er is een enkeling die het niet snapt en koste wat het kost de partner bij een echo wil hebben, maar wij staan met de rug tegen de muur. We bieden wel aan om de partner te beeldbellen tijdens de echo, om die er toch zo goed mogelijk bij te betrekken. Wij gaan voor beste zorg in deze situatie.”

Vrouwen overwegen thuisbevalling
In Nederland bevalt gemiddeld vijftien procent van de vrouwen in de thuisomgeving. Het zou kunnen dat dit gemiddelde dit jaar door de corona-epidemie stijgt. Verloskundige Meuter merkt dat vrouwen in haar praktijk nu vaker de vraag stellen of het niet verstandiger is om thuis te bevallen. “Ik snap hun vraag, want thuis heb je de minste bacteriën van buitenaf. Als er geen complicaties verwacht worden en zij zich hier prettiger bij voelen, dan staan we achter die keuze.”

Ook de KNOV, de beroepsorganisatie voor verloskundigen, merkt dat meer vrouwen een thuisbevalling overwegen. Voorlichter Joost Heeroma: “De denktrant is: in het ziekenhuis zijn coronapatiënten, hier thuis niet, dus hier ben ik veiliger. Wij willen vooral niet sturen en de keuze bij de vrouw zelf laten. Als je op grond van goede redenen voor een thuisbevalling kiest, dan is dat prima en moedigen we dat aan.” De Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) merkt geen toegenomen interesse voor een thuisbevalling. Woordvoerder Martijn Oudijk benadrukt dat ook in tijden van corona de “medische indicaties voor een ziekenhuisbevalling blijven staan”.

De ziekenhuizen treffen intussen volop voorzorgsmaatregelen om potentiële coronapatiënten te scheiden van andere ziekenhuisbezoekers. Zo hebben onder meer het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven en Gelderse Vallei een tent voor de Eerste Hulp staan waar bezoekers op corona worden getest, waarna die via een gescheiden ingang het ziekenhuis in kunnen. Verloskundige Meuter: “Wij hebben bij een bevalling nu een andere route in het ziekenhuis. Ook nemen we direct alle spullen in een keer naar binnen, zodat de partner niet nog op en neer hoeft naar de auto. En die blijft vervolgens ook binnen. De deur gaat dicht en we hebben geen contact met ander ziekenhuispersoneel, om ook onderling de kans op besmetting te verkleinen.”

Wat als het ziekenhuis ‘vol’ ligt?
Wat als de ziekenhuizen zo sterk onder druk staan dat een poliklinische bevalling niet meer mogelijk is? In de voorlichtingsbrief van de verloskundigen staat te lezen: “De verloskundige of gynaecoloog kan de plaats van de bevalling opnieuw met je bespreken. Ook met het oog op de bezetting van ziekenhuisbedden en de druk op het ziekenhuispersoneel.”

Meuter: “Op dit moment kunnen we nog de keuze aanbieden: ofwel beval je thuis, ofwel in het ziekenhuis. Maar of dit zo blijft, weten we niet.” Momenteel maken verloskundigen, gynaecologen en de kraamzorg lokaal afspraken met de ziekenhuizen, om er zo voor te zorgen dat er nog steeds poliklinisch in het ziekenhuis bevallen kan worden. Ziekenhuiskoepels NVZ en NFU vragen hun leden – de ziekenhuizen dus – hier actief aan mee te werken.

De KNOV laat weten dat er intussen al enkele ziekenhuizen zijn die aansturen op thuisbevallingen. Voorlichter Heeroma: “Er zijn een paar ziekenhuizen die nu aan onze verloskundigen teruggeven: we willen geen poliklinische bevallingen hier. Dat is erg jammer. Ziekenhuiskoepels roepen hun leden op om actief mee te werken om alle bevallingen in het ziekenhuis door te laten gaan. Het is te betreuren dat er ziekenhuizen zijn die daarvan afwijken.” Om welke ziekenhuizen het gaat, wil Heeroma niet kwijt. Hij heeft nog niet heeft vernomen dat gynaecologen en verloskundigen ook daadwerkelijk aan zwangere vrouwen vragen om thuis te bevallen, wanneer het ziekenhuis hun eerste keuze is.

Geen kraambezoek, wel raambezoek
Valérie (31 jaar) is 7 maanden zwanger en heeft al vóór de corona-uitbraak gekozen voor een thuisbevalling. “Terwijl iedereen wc-papier aan het hamsteren was, zijn wij babyspullen gaan hamsteren, voor als die winkels zouden gaan sluiten. Ik heb mijn bevalbad al binnen.” Vorige week werd ze als een van de eersten in het bedrijf – ze werkt als salesmedewerker – naar huis gestuurd om in thuisquarantaine te gaan. Haar familie ziet ze nog wel, want die klussen volop in het nieuwe huis, maar ze blijft op gepaste afstand. 

De verloskundigenvereniging KNOV raadt mensen aan om kraambezoek uit te stellen. “Veiligheid boven nieuwsgierigheid”, aldus voorlichter Heeroma. “Al is het voorstellen van je baby aan je familie misschien het mooiste moment in je leven: doe het gewoon niet. Ook met oog op de kraamverzorgers. Dat is een kwetsbaar beroep. Als de hele kamer vol visite zit, is er een grotere kans op besmetting, en neemt de kraamverzorgster die besmetting misschien mee naar een ander gezin.” Om social media verschijnen intussen de eerste foto’s van kersverse gezinnen die het kraambezoek hebben vervangen door ‘raambezoek’: buiten wordt beschuit met muisjes klaargezet en de visite mag voor het raam het kroost komen bewonderen.

Vicky en trotse opa, oma en tante:

Jip (34) en Vicky (30) gingen net als Valérie voor een badbevalling, maar belandden door complicaties toch in het ziekenhuis. Maandag zijn ze vader en moeder geworden. Ze zijn nog in het ziekenhuis, omdat hun zoontje Joa verhoogde ontstekingswaarden had. “Maar ze hebben al gezegd dat het geen corona is”, aldus Vicky. Het is een rustige kraamtijd, zo zonder bezoek.

Vicky: “Officieel mag er hier steeds één persoon op visite, maar we hebben er bewust voor gekozen om dat niet te doen. We hebben een gezonde dosis Brabantse nuchterheid. Je moet je niet gek laten maken, maar wel de verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en je naaste.” De kersverse vader heeft er ook geen problemen mee. “Wij vinden het eerlijk gezegd niet onprettig zo. Het geeft veel rust. Ook de opa’s en oma’s van beide kanten snappen het helemaal. Met beeldbellen kom je een heel eind. Zolang we af en toe de camera maar op zijn gezicht zetten”, lacht Jip.

Zwanger met corona
De NVOG meldt dat momenteel 5 zwangere vrouwen in Nederland positief getest zijn op het coronavirus. Het aantal wordt bijgehouden via het landelijk registratiesysteem NethOSS, inclusief de uitkomst van de zwangerschap. Op basis van de huidige wetenschappelijke literatuur gaat men ervan uit dat het ongeboren kind geen extra risico’s loopt als de moeder besmet is. Wel is in Nederland afgesproken dat vrouwen met corona in het ziekenhuis moeten bevallen, zodat moeder en kind extra bewaakt kunnen worden tijdens en na de bevalling.

Valérie, die in mei bevalt, kreeg van een vriendin doorgestuurd dat, als je zelf corona hebt, je kindje meteen van jou wordt gescheiden als je bevallen bent. “Dat lijkt me heel heftig. Maar als de zorg aangeeft dat dat nodig is, moet je je daarbij neerleggen denk ik.” Het blijkt nepnieuws. “Nee, het kindje wordt niet weggehaald”, ontkracht Heeroma van de KNOV. “Wel bekijken we: hoe kunnen we de kans op besmetting zo klein mogelijk maken?” De Britse zusterorganisatie RCOG heeft diverse maatregelen op een rij gezet, die navolging krijgen van de Nederlandse beroepsorganisaties. Zo vertelt de NVOG dat moeders met corona tijdens het voeden het best een mondkapje kunnen dragen. Het virus is niet overdraagbaar via moedermelk.

Valérie maakt zich voorlopig nog geen zorgen. “Ik ben eigenlijk nuchterder dan ooit tevoren. Je weet niet wat er gaat gebeuren, met jezelf niet en niet met het coronavirus. De wereld bepaalt nu gewoon wat er gebeurt en daar moet ik rustig onder blijven en ontspannen.”
 
Veelgestelde vragen van zwangere vrouwen over het coronavirus vind je op de site van het College Perinatale Zorg