Wat gebeurt er als een klimaatactivist aandelen in Shell koopt?

De activistische beleggersgroep Follow This heeft aandelen gekocht van Shell om zo invloed te kunnen uitoefenen op de duurzame koers van het bedrijf.

Mark van Baal, oprichter van Follow This, is duurzaam belegger. En dus heeft hij aandelen in Shell gekocht. Klinkt tegenstrijdig? Dat is het niet: met zijn beleggersgroep poogt hij invloed uit te oefenen op een groot deel van de belangrijkste spelers in de klimaattransitie - van binnenuit.

Het korte antwoord: nee. ‘Het is heel duidelijk dat Shell niet meer kan volhouden dat het in lijn is met Parijs  – iets waar wij ieder jaar naar vragen en waarvan Shell zegt dat het zo is.’

'We vragen Shell om mee te doen aan het Klimaatakkoord van Parijs. We hebben het bedrijf gewoon keihard nodig', aldus Van Baal in Buitenhof. 'We hebben die olie-industrie nodig, want die hebben de miljarden, de kennis, het geld en de macht om die energietransitie – die zich in de komende tien jaar moet voltrekken om het Klimaatakkoord van Parijs te halen – vlot te trekken. En dat vragen we nu al sinds 2015 aan Shell.’

Maar daar lijkt weinig van terecht te komen. ‘In de jaren onder de vorige CEO, Ben van Beurden, deed Shell in ieder geval nog net alsof ze heel groen wilde zijn', vertelt Van Baal. 'Weal Sawan (de nieuwe ceo, red.) denkt dat “net doen alsof” slecht is voor de beurskoers. Hij heeft nu heel duidelijk gemaakt: nee, we gaan onze emissies niet verlagen. Dat is op ramkoers met Parijs. De wereld moet zijn emissies halveren in de komende tien jaar en Shell zegt: nee, we laten ze nog rustig groeien.’

Wel investeert Shell – naast olie en gas – ook in het opladen van elektrische voertuigen en biobrandstof. Een klein sprankje hoop, noemt Van Baal het. ‘Maar Sawan zegt alleen te willen investeren in duurzaam als het dezelfde ongezond hoge winsten oplevert als olie en gas. En hij moet accepteren dat die ongezond hoge winsten snel zijn afgelopen als hij moet betalen voor de kosten van klimaatverandering.’

Daarbij is deze investering relatief klein: ‘het is een heel klein beetje, en vooral om er reclame mee te kunnen maken. Als je de Nederlandse reclame van Shell ziet, dan zou je denken dat het bedrijf al helemaal duurzaam is. In werkelijkheid vormt het minder dan een procent van de omzet. Dus: heel goed dat Sawan dit doet, maar hij investeert nog steeds meer dan 90 procent in nóg meer olie en gas.’

38 miljard dollar winst
In 2022 maakt Shell 38 miljard dollar winst. Goed nieuws voor de aandeelhouders, en dus ook voor Van Baal. Toch is hij geïnteresseerder in waar die winst in wordt geïnvesteerd. Tot zijn grote teleurstelling moet hij concluderen dat zo'n 90% van de winst van het bedrijf gaat naar 'nog meer fossiel' en maar 10% naar 'de oplossing van de toekomst'. Geen feest bij Van Baal dus. 'Wij springen pas een gat in de lucht als ze iets goeds gaan doen met die winst', vertelt hij bij Spijkers met Koppen.

Van Baal is van oorsprong journalist. 'Ik schreef heel vaak: "Shell, zou het niet fantastisch zijn als jullie je volle gewicht achter de energietransitie zetten? We hebben jullie nodig." Maar dat hielp niet, op die manier had ik geen invloed.' Hij besloot het via een andere weg te proberen, namelijk als investeerder. 'De enige partij waar zo'n bedrijf naar moet luisteren, dat zijn de aandeelhouders.' Zo probeert hij nu van binnenuit invloed uit te oefenen op de energietransitie bij Shell - bijvoorbeeld door middel van moties in de aandeelhoudersvergadering. ‘Wij zetten het op de agenda van de aandeelhoudersvergadering, en dan kunnen beleggers (…) daarvoor stemmen. Dan wordt het heel zichtbaar dat de beleggerswereld nu echt vindt dat de olie-industrie niet langer op de rem moet staan en anders moet gaan investeren.’

Shell heeft, volgens Van Baal, een enorme slagkracht. ‘Shell heeft Nederland in tien jaar aan het aardgas geholpen in de jaren 60. (…) zoiets willen we weer. Shell moet heel grootschalig investeren in die energietransitie.’

Maar hun verhaal is volgens hem niet duidelijk genoeg. ‘De beloftes die Shell nu maakt (…) zijn al minder dan het absoluut zou moeten zijn, maar ze zeggen ook nog eens: “We weten niet wat dat in absolute termen betekent.” En dat is denk ik de belangrijkste reden dat een groeiende groep aandeelhouders voor onze resoluties stemt: we willen nu harde cijfers.’ Vlak na intrede van Van Baal bij de aandeelhouders is twee procent het met hem eens, inmiddels is dat – zes jaar later – uitgegroeid tot dertig procent.

Shell wil wel veranderen, volgens Maarten Wetselaar, lid van de Raad van Bestuur van Shell, maar daarbij moet het businessmodel niet uit het oog verloren worden. ‘We hebben elk jaar ongeveer vijfhonderd miljoen klanten (…) die groep is van levensbelang voor het bedrijf. Er zijn twee manieren om ze te verliezen: ten eerste door ze geen schone alternatieven aan te bieden, want dat willen ze allemaal, dat ben ik helemaal met meneer Van Baal eens. Maar de andere manier is door op te houden met het aanbieden van olie en gas, want dat kopen ze vandaag van ons. We moeten dus wel degelijk olie en gas blijven produceren zolang onze klanten nog niet zijn overgestapt naar alternatieven.’

Dat verhaal kent Van Baal inmiddels wel. ‘“We kunnen niet anders”, horen we natuurlijk al heel lang en het was heel lang waar. (…) maar die tijd is echt voorbij; de alternatieven zijn er – ze worden ook steeds goedkoper – maar ze moeten alleen grootschalig ontwikkeld worden en we hebben juist Shell nodig om het te versnellen, in plaats van dat zij op de rem staan.’